آشنایی با قرص سرترالین (Sertraline)

سرترالین (Sertraline) یک داروی ضد افسردگی است که روی مغز اثر می گذارد. مصرف این دارو برای درمان اختلالات زیر مورد تایید قرار گرفته است:

* اختلال افسردگی ماژور (MDD)

* اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

* اختلال افسردگی قبل از قاعدگی (PMDD)

* اختلال پانیک

* اختلال اضطراب اجتماعی

* اختلال وسواس اجباری (OCD) (در بزرگسالان و کودکان 6 تا 17 سال)

در این مقاله علاوه بر معرفی اجمالی اختلالات فوق، به بررسی بیشتر قرص سرترالین (Sertraline) پرداخته شده است. سرترالین با نام های تجاری زلفت و آسنترا نیز در ایران در دسترس است.

جهت آشنایی بیشتر با زلفت توصیه می شود به مقاله ی آشنایی با قرص زلفت مراجعه نمایید. (جهت مطالعه مقاله کلیک کنید.)

جهت آشنایی بیشتر با آسنترا توصیه می شود به مقاله ی آشنایی با قرص آسنترا مراجعه نمایید. (جهت مطالعه مقاله کلیک کنید.)

 

لازم به ذکر است مطالب جمع آوری شده در این مقاله صرفا جهت بالا بردن اطلاعات عمومی افراد بخصوص مصرف کنندگان سرترالین است.

تهیه ی دارو صرفا از طریق مراجعه حضوری به داروخانه ها و با ارائه ی نسخه ی پزشک امکان پذیر است. (جهت اطلاعات بیشتر با اطلاعات دارویی به شماره ۱۴۹۰ تماس بگیرید.)

اویرو هیچگونه مسئولیتی در قبال مصرف خودسرانه این دارو نداشته و به غیر از مقاله درج شده در خصوص این دارو هیچگونه مشاوره ای ارائه نمی گردد.

 

 

** اختلال افسردگی ماژور (Major depressive disorder به اختصار MDD)

اختلال افسردگی ماژور (معمولا به همان نام افسردگی شناخته می شود) یک اختلال روانی است که مشخصه اصلی آن حداقل دو هفته احساس ناخوشی مداوم است که در تمام موقعیت ها همراه فرد است. افسردگی اغلب با عزت نفس پائین، از دست دادن علاقه به فعالیت های لذت بخش معمول، کاهش انرژی و احساس درد بی دلیل همراه است. از دیگر علائم افسردگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

* احساس ناراحتی، پوچی یا بغض

* احساس بی ارزشی، گناه، نا امیدی و بیچارگی

* خوردن و خوابیدن بیشتر یا کمتر از میزان همیشگی (در بیشتر افراد این مقدار کاهش می یابد.)

* مشکلات تمرکز، فکر کردن به مرگ (بخصوص خودکشی)

* بیقراری روانی (انرژی عصبی)

* اختلال ادراک بصری/ و یا کم توانی ذهنی (چنین افرادی احساس می کنند در حالت آهسته (slow motion) حرکت و فکر می کنند)

* افکار و رفتار خودکشی

 

** اختلال استرس پس از سانحه (posttraumatic stress disorder به اختصار PTSD)

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) زمانی رخ می دهد که فردی یک رویداد تهاجمی (مثلا حمله یا جنگ) را تجربه می کند و بعدها در اثر شرایطی مشابه دوباره به همان مرز می رسد.

اینگونه افراد احتمال دارد خاطرات و کابوس شبانه آن دوران را به همراه داشته باشند. اطرافیان می بایست تا حد ممکن از پدید آوردن شرایطی که یادآور آن رویداد برای فرد است پرهیز کنند. (نمونه این اختلال در جانبازان موجی دیده می شود.)

 

 

** اختلال افسردگی قبل از قاعدگی (premenstrual dysphoric disorder به اختصار PMDD)

اختلال افسردگی قبل از قاعدگی (PMDD) حالت روانی است که برخی خانم ها از چند روز قبل از شروع قاعدگی تجربه می کنند و معمولا با شروع خونریزی رفع می شود. در این حالت فرد دچار افسردگی، تنش و تحریک پذیری می شود. این علائم بسیار شدید تر از سندروم پیش از قاعدگی (PMS) هستند.

 

** اختلال پانیک (panic disorder)

اختلال پانیک زمانی رخ می دهد که فردی بطور مکرر در اثر یک عارضه، نوعی ترس بسیار شدید و غیرمنتظره را تجربه می کند. این اختلال همراه با علائم جسمانی است؛ از جمله درد قفسه سینه، تنگی نفس، تپش قلب، تعریق، سرگیجه و حالت تهوع، همچنین یکی دیگر از نشانه های اختلال پانیک ترس از حوادث مشابه در آینده است.

جهت آشنایی بیشتر با اختلال پانیک توصیه می شود به مقاله ی آشنایی با قرص زاناکس مراجعه نمایید. (جهت مطالعه مقاله کلیک کنید.)

 

** اختلال وسواس اجباری (obsessive-compulsive disorder به اختصار OCD)

اختلال وسواس اجباری (OCD) زمانی اتفاق می افتد که فرد همزمان تمام علائم زیر را داشته باشد:

* فکرد دائم و وسواس (افکار پریشان کننده، بازگشتی و ناخواسته)

* اجبار و اضطرار (رفتارهای تشریفاتی و تکراری که فرد احساس می کند، انجام دادن آنها منجر به کاهش اضطراب و وسواس وی می شوند.)

 

** اختلال اضطراب اجتماعی (social anxiety disorder)

فوبیای اجتماعی/ اختلال اضطراب اجتماعی، عبارت است از ترس از مکان هایی که فرد حس می کند ممکن است توسط فرد/ و یا افرادی مورد قضاوت قرار گیرد. علائم این اختلال عبارت اند از:

* خجالت زدگی

* مشکل صحبت کردن

* حالت تهوع

* تعریق

* لرزیدن

همچنین ممکن است سرترالین به صورت “off-label” در درمان اختلال غذا خوردن، بی میلی عصبی و اختلال اضطراب عمومی نیز تجویز شود.

“Off-label” یعنی دارو، توسط سازمان غذا و دارو برای آن درمان مورد تایید قرار نگرفته است. و اگر متخصص اعصاب و روان، این دارو را برای هر یک از اختلالات ذکر شده در قسمت “Off-label” تجویز نماید، می بایست بتواند نسخه خود را توجیه کند. در واقع اگر گزینه ی مورد تایید دیگری وجود داشته باشد، تجویز دارو برای غذا خوردن، بی میلی عصبی و اختلال اضطراب عمومی ممنوع می باشد.

 

 

مهمترین نکاتی که می بایست قبل از مصرف سرترالین (Sertraline) بدانید:

تنها، متخصص می تواند طول دوره درمان درست را برای شما تعیین کند، لذا هرگز بدون تایید پزشک، مصرف دارو را متوقف نکنید. حتی اگر متوجه بهبود علائم بیماری شدید و احساس تندرستی کردید.

فراموش کردن نوبت مصرف دارو، ریسک عود علائم بیماری را افزایش می دهد.

با توقف ناگهانی مصرف سرترالین، احتمال دارد یک یا چند علامت زیر، که مشابه علائم ترک اعتیاد هستند، ظاهر شوند:

**  تحریک پذیری، حالت تهوع، احساس سرگیجه، استفراغ، کابوس های شبانه، سردرد، و/ یا پارستزی (خواب رفتگی، تیرکشیدن، احساس سوزن شدن پوست)

افسردگی، یک بخش از بیماری دوقطبی است. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی که داروهای ضدافسردگی مصرف می کنند ممکن است در معرض تغییر افسردگی به مانیا (شیدایی) قرار گیرند. مانیا عکس افسردگی است و علائم آن عبارت اند از:

**  خلق و انرژی بسیار بالا، خود مهم انگاری و اعتماد به نفس بسیار بالا، نیاز کم به خواب، خوش بینی افراطی، پرچانگی و تند حرف زدن، ولخرجی، قانون شکنی و…

اگر فرد مشکوک به سندروم سروتونین باشد، می بایست فورا تحت مراقبت های پزشکی قرار گیرد. (مراجعه شود به بخش عوارض جانبی خطرناک)

 

مصرف سرترالین (Sertraline) در دوران بارداری و شیردهی

اگر قصد دارید باردار شوید، لازم است پزشک خود را مطلع کنید.

افراد مبتلا به افسردگی ماژور که دوست دارند باردار شوند، با تصمیم بسیار مهمی روبرو هستند. افسردگی درمان نشده، برای مادر و جنین، خطر بزرگی است. در خصوص مزایا و خطرات درمان با پزشک خود مشورت کنید.

مصرف داروهای ضد افسردگی در سه ماهه دوم و سوم بارداری، ریسک زایمان زودرس (پیش از 37 هفتگی) را افزایش می دهد.

خانم هایی که در طول دوران بارداری، داروهای SSRI (مثل سرترالین) مصرف می کنند، در کمتر از 1% موارد، احتمال دارد نوزادان آنها مبتلا به پرفشاری خون ریوی مداوم شوند.

موارد فوق، عوارض بالقوه ی مصرف داروهای ضدافسردگی (بخصوص در نیمه دوم دوران بارداری) هستند. با این حال، خانم هایی که درمان ضدافسردگی خود را در طول دوران بارداری ادامه نمی دهند، 5 برابر بیشتر از کسانی که به درمان ادامه می دهند، مستعد عود علائم افسردگی هستند. اگر باردار هستید، در خصوص خطرات و مزایای مصرف داروهای ضدافسردگی، با پزشک خود مشورت کنید.

سرترالین می تواند وارد شیر مادر شود، لذا در طول دوران شیردهی مصرف دارو فقط در صورت استلزام، با تجویز پزشک و با رعایت جوانب احتیاط امکان پذیر است.

 

قبل از مصرف سرترالین (Sertraline) پاسخ پرسش های زیر را با پزشک مطرح کنید:

* کدام یک از علائم بیماری، بیش از سایر علائم شما را رنج می دهند؟

* آیا به خودکشی و یا آسیب زدن به خودتان فکر می کنید؟

* تاکنون برای درمان بیماری خود از چه داروهایی استفاده کرده اید؟ (لیست تمام داروهای موثر و یا بی اثر و طول درمان با هر یک را در اختیار پزشک قرار دهید.)

* آیا تا به حال به دنبال مصرف دارو، عارضه ی جانبی خاصی را تجربه کرده اید؟ (توجه داشته باشید برخی از عوارض جانبی با ادامه ی مصرف دارو خود به خود از بین می روند، هدف از این پرسش، شناسایی داروهایی است که ماندگاری عوارض جانبی آنها سبب تغییر درمان شده است.)

* در صورت داشتن سابقه شخصی یا خانوادگی ابتلا به مشکل روانی یا جسمانی خاص دیگر حتما پزشک را مطلع کنید. (مثلا اختلال دو قطبی)

* لیست تمام داروهایی که در حال مصرف آنها هستید، اعم از داروهای نسخه ای، غیرنسخه ای، گیاهی و مکمل ها تهیه کرده و در اختیار پزشک قرار دهید. همچنین اگر به دارو یا ترکیب خاصی آلرژی دارید پزشک را مطلع کنید.

* اگر در کنار دارو درمانی، تحت درمان دیگری نیز قرار دارید (مثلا درمان از طریق گفتگو با مشاور) پزشک را مطلع کنید. پزشک به شما توضیح می دهد این نوع درمان ها چطور می توانند در کنار دارو موثر عمل کنند.

* اگر باردار یا شیرده هستید و یا تصمیم به بارداری دارید، پزشک را مطلع کنید.

* اگر مشروبات الکلی مصرف می کنید و یا به ماده ی خاصی اعتیاد دارید، پزشک را در جریان قرار دهید.

 

نکاتی در خصوص روش مصرف قرص سرترالین (Sertraline)

مصرف قرص سرترالین معمولا روزانه یکمرتبه است.

قرص سرترالین را می توان همراه با غذا یا با معده خالی (بنابر سلیقه ی شخص) صرف کرد.

معمولا پزشک در ابتدا، درمان را با دوز پائین شروع کرده و پس از چند هفته دوز مصرفی را افزایش می دهد.

میزان مصرف دارو، از 50 میلی گرم تا 200 میلی گرم متغیر است. تنها پزشک می تواند دوز صحیح دارو را متناسب با ویژگی های شخصی بیمار تعیین کند.

سرترالین برای درمان اختلال افسردگی قبل از قاعدگی به دو شکل تجویز می شود:

* مصرف روزانه

* بطور متناوب (از 14 روز قبل از قاعدگی تا شروع خونریزی)

برای به خاطر داشتن زمان دقیق مصرف دارو از آلارم تلفن همراه یا ساعت زنگ دار کمک بگیرید. همچنین می توانید از یکی از دوستان یا اقوام خود بخواهید زمان مصرف دارو را به شما یادآوری کند.

 

فراموش کردن نوبت مصرف قرص سرترالین (Sertraline)

اگر یک نوبت از مصرف دارو را فراموش کردید، به محض به خاطر آوردن آن را مصرف کنید. مگر آنکه نزدیک به نوبت بعدی مصرف دارو باشد. در اینصورت نیازی به مصرف دوز فراموش شده نیست.

هرگز به منظور جبران، دوز مصرفی دارو را دو برابر نکنید.

 

در طول مصرف قرص سرترالین (Sertraline) از چه مواردی می بایست پرهیز شود؟

در طول مصرف داروهای ضد افسردگی از مصرف مشروبات الکلی و یا مواد مخدر پرهیز کنید چرا که ممکن است اثربخشی دارو را کاهش دهند و در نهایت احتمال دارد وضعیت بیماری شما را بدتر کنند و یا ریسک ابتلا به عوارض جانبی را افزایش دهند.

 

اووردوز قرص سرترالین (Sertraline)

در صورت مصرف بیش از اندازه ی سرترالین می بایست با اورژانس تماس گرفته شود.

تا به امروز دارویی برای معکوس کردن اثرات سرترالین شناخته نشده است.

 

عوارض جانبی احتمالی مصرف قرص سرترالین (Sertraline)

** عوارض جانبی رایج:

* سردرد، حالت تهوع، اسهال، خشک شدن دهان، افزایش تعریق

* احساس عصبی بودن، بی قراری، خستگی، خواب آلودگی یا مشکلات خواب (بی خوابی شدید)

معمولا عوارض رایج فوق، پس از یک تا دو هفته ادامه ی مصرف دارو بهبود می یابند.

این دارو سبب اختلال عملکرد جنسی بخصوص تاخیر در انزال یا مشکلات ارگاسم می شود که برخلاف عوارض جانبی فوق با گذشت زمان برطرف نمی شود.

 

** عوارض جانبی خطرناک/ نادر:

* کاهش سدیم در سطح خون (علائم کاهش سدیم سطح خون عبارتند از سردرد، ضعف، مشکلات تمرکز و حافظه)

* ساییدن دندان ها (دندان قروچه)

* گلوکوم با زاویه بسته (علائم گلوکوم زوایه بسته عبارت اند از درد چشم، تغییرات بینایی، تورم یا قرمزی اطراف چشم)

* سندروم سروتونین (علائم سندروم سروتونین عبارت اند از لرز، اسهال، سردرگمی، سفتی شدید عضلات، تب، تشنج یا مرگ)

* ضدافسردگی های SSRI از جمله سرترالین ممکن است احتمال خونریزی در اثر سوانح را افزایش دهند؛ مصرف همزمان داروهای SSRI با آسپرین، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (مثل ایبوپروفن، ناپروکسن)، وارفارین، و دیگر داروهای ضد انعقادی ریسک ابتلا به این عارضه (خونریزی) را تشدید می کنند و ممکن است سبب سهولت خونریزی لثه ها، خونریزی بینی، یا خونریزی دستگاه گوراش شود که در برخی موارد کشنده است.

 

مصرف طولانی مدت قرص سرترالین (Sertraline)

تا به امروز، مشکل خاصی در اثر مصرف طولانی مدت سرترالین گزارش نشده است. این دارو در صورتی که مطابق دستور پزشک مصرف شود بسیار ایمن و موثر خواهد بود.

 

چه داروهایی ممکن است با قرص سرترالین (Sertraline) تداخل ایجاد کنند؟

* سرترالین نمی بایست همراه با داروهای MAOI مصرف شود. (می بایست حداقل از دو هفته قبل و تا دو هفته بعد این پرهیز دارویی رعایت شود.)

داروهای MAOI عبارتند از: فنلژین، ترانیل سیپرومین، ایزوکاربوکسازید، راساژیلین، سلژین

* اگرچه بعید به نظر می رسد، اما احتمال دارد در صورت مصرف همزمان سرترالین و دیگر داروهای افزایش دهنده سروتونین، احتمال ابتلا به سندروم سروتونین افزایش یاید.

داروهای افزایش دهنده سطح سروتونین عبارت اند از: داروهای ضدافسردگی، تریپتان (نوعی داروی میگرن)، برخی داروهای ضد درد (مثلا ترامادول) و لینزولید (نوعی آنتی بیوتیک)

* سرترالین نمی بایست با پیموزاید مصرف شود.

* سرترالین می تواند سبب تشدید اثر داروهایی شود که سبب خونریزی می شوند. از جمله ایبوپروفن، وارفارین، و آسپرین

 

چه مدت طول می کشد تا قرص سرترالین (Sertraline) اثر بگذارد؟

طی هفته ی اول تا دوم درمان، تغییراتی در خواب، انرژی و اشتها مشاهده می شود.

بهبود این علائم می تواند سیگنال بسیار مهمی باشد که نشان دهنده ی کارکرد دارو است.

بهبود کامل نشانه های خلق و خوی افسرده و بازگشتن علاقه به فعالیت های روزمره ممکن است 6 تا 8 هفته زمان ببرد.

 

حرف آخر جمع بندی مهمترین نکات

افسردگی و دیگر اختلالات روانی ممکن است تمایل به خودکشی را در افراد افزایش دهند. بیماران مبتلا به اختلال افسردگی ماژور، چه تحت درمان باشند چه نباشند، ممکن است متوجه تشدید علائم یا پدید آمدن افکار خودکشی و یا دیگر تغییرات غیر معمول در رفتار خود شوند. خطر این عارضه تا زمان بهبود کامل علائم بیماری وجود دارد.

نکته قابل تامل آن است که یک مطالعه ی کوتاه مدت روی دو گروه از افراد زیر 24 سال مبتلا به افسردگی (گروه اول تحت درمان با SSRI ها و گروه دوم تحت درمان با دارونما) نشان داده است مصرف داروهای ضدافسردگی خطر خودکشی را در کودکان، نوجوانان و جوانان افزایش می دهد. لذا بیماران تحت درمان و اعضای خانواده آنها می بایست نسبت به علائمی نظیر ظهور اضطراب، بیقراری، تحریک پذیری، پرخاشگری و بی خوابی هوشیار باشند. در صورت ظاهر شدن هریک از این علائم حتما می بایست پزشک مطلع شود.

این مطالعه خطر افزایش خودکشی در افراد بالای 24 سال را تایید نمی کند. مصرف داروهای ضدافسردگی در سنین بالای 65 سال احتمال خودکشی را کاهش می دهد.

همه ی بیماران تحت درمان داروهای ضدافسردگی با هر هدف درمانی می بایست تشدید و وخامت علائم یا تغییرات غیرمعمول در رفتار و دچار شدن به افکار خودکشی، بخصوص در ماه های اول درمان را به پزشک گزارش دهند.

این مطالب صرفا جهت بالا بردن اطلاعات عمومی افراد بخصوص مصرف کنندگان سرترالین جمع آوری شده است و جایگزین تشخیص و توصیه های پزشک نمی باشد.

تهیه ی دارو صرفا از طریق مراجعه حضوری به داروخانه ها و با ارائه ی نسخه ی پزشک امکان پذیر است. (جهت اطلاعات بیشتر با اطلاعات دارویی به شماره ۱۴۹۰ تماس بگیرید.)

در خصوص این دارو هیچگونه مشاوره ای ارائه نمی گردد.