علائم زردی در بزرگسالان و کودکان : علت - عوارض - تشخیص - درمان | یرقان در نوزادان

بیماری یرقان به زرد شدن پوست، غشاهای مخاطی و سفیدی چشم اشاره دارد؛ علائم – تشخیص و درمان زردی در بزرگسالان، کودکان و نوزادان را بخوانید.

یرقان (Jaundice) یا زردی بیماری است که باعث زرد شدن رنگ پوست، غشاهای مخاطی و سفیدی چشم می شود. ممکن است در این وضعیت مایعات بدن نیز دچار تغییر رنگ شوند.

زردی معمولا به دلیل یک بیماری زمینه ای، اغلب وجود مشکل در کبد یا مجاری صفراوی، ایجاد می شود. عدم کارکرد درست کبد باعث تجمع مواد زائدی به نام بیلی روبین در خون می شود.

سطوح متوسط بیلی روبین باعث زرد شدن پوست، چشم ها و غشاهای مخاطی خواهد شد. درصورتی که این وضعیت پیشرفت کند و میزان بیلی روبین بیشتر افزایش یابد، ممکن است زردی به سبز تغییر رنگ پیدا کند.

سبز شدن رنگ ناشی از بیلیوردین، رنگدانه سبز موجود در صفرا، خواهد بود.

احتمال ایجاد زردی در هر سنی وجود دارد با این حال نوزادان و افراد مسن خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند.

در این مقاله در خصوص علائم، علت، نحوه تشخیص و گزینه های درمان زردی در کودکان و بزرگسالان مطالبی ارائه می شود.

همچنین بخوانید:

بیماری های کبدی : انواع، علائم و درمان (کلیک)

علائم زردی در کودکان و بزرگسالان

متداول تریت علائم زردی در کودکان و بزرگسالان شامل موارد زیر هستند:

زرد شدن رنگ پوست، غشاهای مخاطی و سفیدی چشم
مدفوع بی رنگ
تیره شدن ادرار
خارش

معمولا در نوزادان زردی از سر شروع شده سپس در بدن و تا انگشتان پا گسترش می یابد.

طبق اعلام سرویس بهداشت ملی بریتانیا (NHS)، زردی در افراد دارای پوست سیاه و قهوه ای کمتر مشخص است. زردی در این افراد را می توان از سفیدی چشم تشخیص داد.

علائم همراه زردی در کودکان و بزرگسالان عبارتند از:

همچنین بخوانید:

علت دردهای شکمی (دل درد) چیست؟ (کلیک)

علل و عوامل خطر

بر اساس اعلام آکادمی پزشکان خانواده آمریکایی (AAFP)، بیماری زردی به دلیل عدم پردازش مناسب بیلی روبین در بدن رخ می دهد.

همزمان با تجزیه شدن گلبول های قرمز خون، سطح بیلی روبین موجود در بدن بیشتر می شود. بصورت کلی کبد با فیلتر کردن این مواد زائد از جریان خون آن را به شکل جدیدی به نام بیلی روبین کونژوگه تبدیل می کند. در نهایت بیلی روبین کونژوگه از طریق مدفوع دفع می شود.

در صورت بیشتر بودن بیلی روبین نسبت به توانایی کبد برای پردازش، مقداری بیلی روبین در بدن جمع می شود. این وضعیت که هیپربیلی روبینمی نام دارد باعث زرد شدن رنگ پوست و چشم خواهد شد.

بیماری زردی معمولا به دلیل یک اختلال زمینه ای منجر به تولید بیش از حد بیلی روبین یا مانع شدن برای دفع آن توسط کبد رخ می دهد.

برخی از عوامل و بیماری های موثر در ایجاد زردی شامل موارد زیر هستند:

سیروز، بیماری منجر به جایگزین شدن بافت اسکار به جای بافت سالم در کب
هپاتیت یا سایر عفونت های کبدی
کم خونی همولیتیک
عوارض جانبی برخی داروها
بیماری سنگ کیسه صفرا
مصرف بیش از حد الکل
سرطان کیسه صفرا یا پانکراس

همچنین بخوانید:

طول عمر بیماران مبتلا به سیروز کبدی (کلیک)

سطح بیلی روبین

بر اساس یک مقاله در سال 2021، سطح طبیعی بیلی روبین کمتر از 1 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dl) است. رسیدن این سطح به حدود 3 mg/dl باعث بروز زردی می شود.

طبق یک مقاله در سال 2021، اگر سطح بیلی روبین به 5 mg/dl در روز یا بیش از 0.2 mg/dl در ساعت افزایش یابد، پزشکان وجود زردی در نوزادان را تشخیص می دهند.

این محدوده ها در آزمایشگاه های مختلف، متفاوت است. میزان بالا بودن سطح بیلی روبین نسبت به محدوده طبیعی، در تعیین بهترین دوره درمانی موثر است.

انواع زردی

بیماری زردی دارای سه نوع اصلی زیر است:

پیش کبدی (Prehepatic): این نوع قبل از پردازش ضایعات توسط کبد رخ داده و باعث افزایش سطح بیلی روبین غیر کونژوگه می شود.
کبدی (Hepatic): این نوع در کبد اتفاق افتاده و درنتیجه آن سطح بیلی روبین کونژوگه و غیر کونژوگه افزایش می یابد.
پس کبدی (Posthepatic): این اتفاق پس از پردازش ضایعات توسط کبد ایجاد شده و باعث افزایش سطح بیلی روبین کونژوگه خواهد شد.

تشخیص

پزشکان برای تشخیص زردی ابتدا به معاینه فیزیکی و بررسی علائم می پردازند. ممکن است در ادامه انجام برخی آزمایشات را نیز توصیه کنند.

در طول معاینه، آنها توجه زیادی به شکم، کبد و پوست خواهند داشت.

اغلب پزشک آزمایش‌ ها را برای کمک به تعیین علت اصلی زردی انجام می‌ دهد. این آزمایش ها شامل موارد زیر هستند:

آزمایش FBC یا CBC: این آزمایش به اندازه گیری سطح گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها می پردازند.
آزمایشات هپاتیت A، B و C: در این آزمایشات طیف وسیعی از عفونت های کبدی ارزیابی می شوند.
تست های بیلی روبین: سطح بالای بیلی روبین غیر کونژوگه در مقایسه با سطوح بیلی روبین کونژوگه نشان دهنده زردی همولیتیک است.

درصورتی که پزشک به وجود یک عامل مسدود کننده مشکوک باشد، ساختار کبد را نیز با استفاده از آزمایش های تصویربرداری شامل ام آر آی، سی تی اسکن و سونوگرافی بررسی می کند.

کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپیک (ERCP)، ترکیبی از آندوسکوپی و تصویربرداری اشعه ایکس، آزمایش دیگری است که ممکن است پزشک توصیه کند.

همچنین بر اساس اعلام AAFP، ممکن است متخصص انجام بیوپسی کبد را نیز در نظر بگیرد. با استفاده از بیوپسی کبد می توان التهاب، سیروز، سرطان و کبد چرب را مشخص کرد. در این آزمایش یک سوزن برای به دست آوردن نمونه ای از بافت کبد، وارد آن می شود. سپس نمونه زیر میکروسکوپ بررسی خواهد شد.

همچنین بخوانید:

آزمایش CBC : تفسیر نتایج و علت انجام (کلیک)

درمان

درمان وابسته به علت ایجاد زردی، متفاوت خواهد بود.

زردی می تواند باعث ایجاد خارش یا پروریتوس شود. بر اساس یک مقاله در سال 2021، می توان با استفاده از حمام آب گرم حاوی بلغور جو دوسر یا مصرف آنتی هیستامین به درمان خارش خفیف کمک کرد.

برای خارش متوسط تا شدید نیز احتمالا پزشک مصرف داروهای کلستیرامین یا کلستیپول را تجویز خواهد کرد.

همانطور که گفته شد ممکن است یرقان به دلیل وجود آسیب در کبد ایجاد شود. در اینصورت وابسته به شدت آسیب ممکن است به پیوند کبد نیاز پیدا شود.

همچنین بخوانید:

آنتی هیستامین چیست؟ (کلیک)

عوارض

بالا بودن بیش از حد سطح بیلی روبین سمی و خطرناک بوده و می تواند باعث ایجاد نوع نادری از آسیب مغزی به نام کرنیکتروس در نوزادان شود.

بیماری های زمینه ای ایجاد کننده زردی نیز باعث ایجاد برخی عوارض خاص خواهند شد.

بیماری زردی در نوزادان

یکی از بیماری های متداولی که کودکان تازه متولد را تحت تاثیر قرار می دهد، زردی است.

بر اساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، تقریبا 60% نوزادان به زردی مبتلا شده که علائم آن طی 48 ساعت پس از تولد آشکار می شوند.

کودک باید بین 3 تا 5 سالگی توسط پزشک یا پرستار معاینه شود. دلیل این امر این است که در این زمان بیلی روبین در بالاترین سطح خود قرار دارد.

پس از تولد گلبول های قرمز خون تجزیه شده و در نتیجه آن بیلی روبین تولید می شود. همچنین نوزادان کبد ضعیفی داشته و توانایی آنها در فیلتر کردن بیلی روبین کمتر است.

معمولا موارد خفیف زردی بدون نیاز به درمان برطرف می شوند. با این وجود در صورتی که سطوح بیلی روبین بسیار بالا باشد احتمالا به تزریق خون یا فتوتراپی نیاز پیدا خواهد شد. در این موارد درمان زردی برای پیشگیری از ایجاد کرنیکتروس از اهمیت زیادی برخوردار است.

علل بیماری زردی در نوزادان

همانطور که گفته شد اکثر نوزادان پس از تولد دچار زردی می شوند. در اغلب موارد این زردی بدون نیاز به درمان از بین خواهد رفت. با این حال، وجود بیماری های زیر نیز در ایجاد زردی موثر هستند:

عفونت مجاری ادراری
انسداد مجاری صفراوی و کیسه صفرا
سندرم کریگلر نجار، وضعیتی تاثیر گذار بر آنزیم‌ های پردازش کننده بیلی‌ روبین
غده تیروئید کم کار
ناسازگاری گروه خونی، متفاوت بودن فاکتور Rh در خون مادر و جنین
بیماری رزوس، در این وضعیت آنتی بادی های فرد باردار باعث از بین رفتن سلول های خونی نوزاد می شوند

شیردهی نیز در افزایش احتمال زردی در نوزادان موثر است. با این وجود، نیازی به توقف شیردهی به نوزاد نیست. در این موارد علائم زردی پس از گذشت چند هفته برطرف می شوند.

همچنین بخوانید:

ناسازگاری Rh در بارداری (کلیک)

جلوگیری

زردی به دلیل عملکرد نادرست کبد ایجاد می شود. بنابراین با ایجاد برخی تغییرات زیر در سبک زندگی می توان به افزایش سلامتی کبد خود کمک کرد:

مدیریت دقیق داروها
محدود کردن مصرف الکل
پیروی از یک رژیم غذایی متعادل
ورزش منظم
اجتناب از سموم ناشی از مواد شیمیایی و سایر منابع، چه استنشاقی و چه لمسی

همچنین بخوانید:

هفت روش برای افزایش سلامتی کبد (کلیک)

طبق یک مقاله در سال 2021 اقدامات زیر نیز کمک کننده خواهند بود:

اجتناب از مصرف بیش از دوز توصیه شده داروهای تجویزی
دریافت واکسن های توصیه شده قبل از سفر
انجام رابطه جنسی ایمن، مانند استفاده از روش های مانع پیشگیری از بارداری
اجتناب از مصرف داروهای گیاهی بدون مشورت با متخصص
پرهیز از سیگار، الکل و داروهای داخل وریدی

همچنین بخوانید:

اهمیت واکسن / واکسیناسیون برای سلامت (کلیک)

خلاصه

یرقان بیماری است که باعث زرد شدن پوست، غشاهای مخاطی و سفیدی چشم می شود. این بیماری نشان دهنده وجود یک بیماری اساسی یا نگرانی سلامتی موجود در کبد است.

درصورتی که کبد آسیب ببیند و نتواند پردازش مواد زائد بیلی روبین خون را به درستی انجام دهد، این وضعیت ایجاد خواهد شد.

زمانی اتفاق می‌افتد که کبد نمی‌تواند با تقاضای پردازش مواد زائد در خون مقابله کند یا زمانی که کبد آسیب می‌بیند. شرایط متعددی در ایجاد مشکلات کبدی و در نتیجه زردی موثر هستند.

برای درمان زردی باید ابتدا بیماری زمینه‌ ای را درمان کرد.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.