چطور می توان جلوی سکسکه را گرفت؟!

تعریف سکسکه | چند واقعیت در مورد سکسکه

سکسکه عبارت است از انقباض ناگهانی و غیر ارادی عضله دیافراگم یا اسپاسم عضله دیافراگم؛

با اسپاسم عضله دیافراگم، ضربه محکم و ناگهانی به تارهای صوتی وارد می شود که همان هم سبب تولید صدای سکسکه می شود. رایج ترین علل سکسکه عبارتند از:

• غذا خوردن خیلی سریع
  
• بیش از اندازه غذا خوردن یا نوشیدن
• ابتلا به بیماری هایی که اعصاب کنترل کننده ی دیافراگم را تحریک می کنند.
• جراحی شکم
• سکته مغزی
• تومورهای مغزی
• استنشاق گازهای سمی
• مصرف برخی داروهای خاص

در اکثر موارد سکسکه در یک مدت زمان کوتاه درمان یا برطرف می شود و به ندرت یک وضعیت اضطراری پزشکی ایجاد می کند. اگر سکسکه بیش از سه ساعت است که شما را درگیر گرده یا باعث مختل شدن غذا خوردن یا خوابیدن شما شده، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. جهت رها شدن از سکسکه اقدامات زیر هم می توانند موثر باشند:

• نفس خود را برای چند ثانیه حبس کنید.
• فورا یک لیوان آب بنوشید.
• زبان خود را محکم بکشید.
• یک لیمو را گاز بزنید.
• آب غرغره کنید.
• نمک بو کنید. 

پزشکان به ندرت برای درمان سکسکه های شدید یا مقاوم، داروهایی مثل کلرپرومازین، هالوپریدول، و متوکلوپرامید تجویز می کنند.

سکسکه قابل پیشگیری است. می توانید با اجتناب از پرخوری/پرنوشی یا آهسته غذاخوردن مانع سکسکه شوید.

چرا سکسکه می کنیم؟

سکسکه در اثر انقباض ناگهانی و غیر ارادی – اسپاسم عضله دیافراگم ایجاد می شود. وقتی اسپاسم عضلانی ایجاد شود، تارهای صوتی بسته می شوند و صدای سکسکه را ایجاد می کنند. سکسکه ها اغلب ریتمیک هستند.

سکسکه در اکثر موارد، فقط یک ناراحتی جزئی و موقتی است – گرچه گاهی اوقات، بخصوص در موارد شدید می تواند یک زنگ خطر هم باشد. طولانی ترین سکسکه ای که در طول تاریخ ثبت شده به مدت 60 سال ادامه داشته است!

خانم ها و آقایان به یک میزان دچار سکسکه می شوند، اما سکسکه های ادامه دار (بیش از 48 ساعت) در آقایان بیشتر دیده شده اند. جالب است بدانید حتی جنینِ داخل شکم مادر هم ممکن است دچار سکسکه شود. 

 

دلایل سکسکه کردن

بیشتر مواقع، دلیل مشخصی برای سکسکه کردن وجود ندارد. با این حال، برخی از دلایل شناخته شده ی ایجاد کننده ی سکسکه عبارتند از:

• خیلی سریع غذا خوردن و بلعیدن هوا همراه با غذا
• بیش از حد غذا خوردن (بویژه غذاهای چرب و تند) یا بیش از حد نوشیدن (بخصوص نوشابه های گازدار یا الکل)؛ اینکار می تواند با ایجاد اختلال در معده، دیافراگم را تحریک کرده و در نهایت منجر به سکسکه کردن شود.
• ابتلا به هر بیماری یا اختلالی که اعصاب کنترل کننده دیافراگم را تحریک کند. (از جمله بیماری های مربوط به کبد، ذات الریه یا دیگر اختلالات ریه)
• جراحی شکم؛ این کار هم می تواند اعصاب کنترل کننده دیافراگم را تحریک کرده و باعث سکسکه شود.
• براساس گزارشات، سکته یا تومورهای مغزی مرتبط با ساقه مغز و برخی اختلالات مزمن پزشکی (مثل نارسایی کلیوی) هم می توانند منجر به ایجاد سکسکه شوند.
• استنشاق گازهای سمی هم یکی دیگر از دلایلی است که ممکن است باعث سکسکه کردن شود.
• تغییرات ناگهانی دما و ترس یا هیجان هم به عنوان دیگر علل موثر در ایجاد سکسکه شناخته می شوند.

سکسکه کردن، ممکن است عارضه ی مصرف یک دارو باشد؛ از جمله داروهایی که می توانند منجر به سکسکه شوند می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• آنتی اسیدها – داروهای موثر در برطرف نمودن رفلاکس اسید معده
• بنزودیازپین ها – از جمله دیازپام، آلپرازولام و لورازپام
• لوودوپا، نیکوتین و اندانسترون

 

سکسکه در کودکان و نوزادان

نوزادان و کودکان هم، درست مثل بزرگسالان ممکن است دچار سکسکه شوند. سکسکه در این گروه سنی رایج است و معمولا هیچ نگرانی ندارد.

اگر سکسکه در حین غذا دادن رخ داده است، غذا دادن را تا زمان برطرف شدن سکسکه متوقف کنید. معمولا سکسکه کودکان و نوزادان خود به خود برطرف می شود. شما می توانید وضعیت بدنی نوزاد یا کودک را تغییر دهید؛ سعی کنید کاری کنید کودک باد گلو بزند یا او را آرام کنید تا سکسکه اش متوقف شود. گاهی اوقات از سرگرفتن غذا دادن منجر به متوقف شدن سکسکه خواهد شد. اگر کودک شما در طول غذا خوردن، بطور مکرر دچار سکسکه می شود، زمانی به کودک غذا دهید که آرام است و هنوز خیلی گرسنه نشده است.

چنانچه سکسکه های کودک در حال تشدید هستند یا باعث رنجش کودک شده اند، بهتر است با متخصص او تماس بگیرید.

 

علائم و نشانه های سکسکه

حرکات ناگهانی و اجباری دیافراگم که باعث ایجاد صدای سکسکه می شوند، تنها علامت سکسکه هستند.

 

چه زمانی لازم است برای سکسکه به پزشک مراجعه کرد؟

در بیشتر موارد، سکسکه خود به خود طی یک مدت زمان کوتاه برطرف خواهد شد و به ندرت یک وضعیت پزشکی اضطراری ایجاد می کند.

با این حال هرگاه سکسکه شما بیش از سه ساعت به طول انجامید یا باعث ایجاد اختلال در غذا خوردن یا خوابیدن شما شد، با یک پزشک ملاقات کنید.

اگر در کنار سکسکه دچار علائم زیر هم شدید، فورا به اورژانس مراجعه کنید:

• شکم درد
• تب
• تنگی نفس
• حالت تهوع
• بالا آوردن خون
• احساس مسدود شدن گلو

 

متخصصان، علت سکسکه را چطور تعیین می کنند؟

اکثر ما می دانیم سکسکه چه حسی دارد و به راحتی می توانیم آن را تشخیص دهیم. از نظر پزشکی هم، اینکار از طریق یک معاینه جسمانی و به سادگی انجام می شود. پس از تایید ابتلا به سکسکه معمولا نیاز به انجام آزمایش خون یا عکس برداری با کمک اشعه X وجود ندارد، مگر اینکه سکسکه، نشانه ی ابتلا به یک بیماری زمینه ای دیگر تلقی شود.

 

برای درمان سکسکه می بایست به کدام متخصص مراجعه کرد؟

سکسکه معمولا خود به خود، بدون هیچ درمان خاصی برطرف می شود و نیازی به درمان پزشکی ویژه ای ندارد. مگر اینکه بیش از 3 ساعت طول کشیده باشد یا در غذا خوردن یا خوابیدن اختلال ایجاد کرده باشد. در این مواقع به عنوان اولین اقدام می بایست یک پزشک عمومی را ملاقات کرد. ممکن است ایشان بسته به علت اصلی ایجاد کننده سکسکه، شما را به یکی از متخصصان زیر ارجاع دهد:

• اگر علت سکسکه، سکته مغزی یا یک اختلال عصبی دیگری باشد، احتمالا لازم است یک متخصص مغز و اعصاب را ملاقات کنید.
• اگر علت سکسکه ریفلاکس اسیدی باشد، احتمالا لازم است یک متخصص گوارش را ملاقات کنید.
• اگر علت سکسکه، ابتلا به بیماری ریوی یا ذات الریه است، احتمالا لازم است یک متخصص ریه و اختلالات تنفسی را ملاقات کنید.

 

چطور می توان در خانه سکسکه را درمان کرد و از شر آن خلاص شد؟

درمان های خانگی متعددی برای سکسکه وجود دارد. شما می توانید برای خلاص شدن از سکسکه، یکی از روش های زیر را امتحان کنید:

کاری کنید که کربن دی اکسید حبس شود! اینکار باعث می شود، عضله دیافراگم شل شده و در نتیجه سکسکه را متوقف خواهد کرد:

• تنها راه برای حبس کردن دی اکسید کربن، حبس کردن تنفس به مدت چند ثانیه است.

کاری کنید که نازوفانکس و عصب واگ را تحریک کند – عصب واگ طولانی ترین عصب مغزی است که از مغز به معده منتهی می شود. بدین منظور اقدامات زیر می توانند موثر باشد:

• فورا یک لیوان آب بنوش
• یکی شما را بترساند.
• به زبان خود فشار بیاورید.
• روی یک لیمو را محکم گاز بگیرید.
• آب غرغره کنید.
• از یک لیوان که در فاصله دور از دهانتان نگه داشته اید، آب بنوشید.
• نمک بو کنید.
• پشت زبان خود نصف قاشق غذاخوری شکر قرار دهید. اینکار را می توانید 3 بار با فاصله 2 دقیقه یکبار انجام دهید.

آیا سکسکه درمان دارد؟

در اکثر مواقع، سکسکه خود به خود متوقف می شود. در مورد سکسکه هایی که طول آنها کمتر از 3 ساعت است، درمان های خانگی می توانند کمک کننده باشند. اما در مورد سکسکه های مداوم (بیش از 3 ساعت) ممکن است نیاز به مصرف دارو وجود داشته باشد؛ سکسکه های مداوم سه نوع هستند:

• سکسکه هایی که تا 48 ساعت به طول می انجامند – hiccup bout
• سکسکه هایی که بیش از 48 ساعت و کمتر از یکماه به طول می انجامند – Persistent hiccups
• سکسکه هایی که بیش از یکماه به طول می انجامند – Intractable hiccups

کلرپرومازین، اولین خط درمان سکسکه های مداوم محسوب می شود. از جمله دیگر داروهایی که می توان از آنها برای درمان سکسکه استفاده نمود می توان هالوپریدول و متوکلوپرامید را نام برد. طبق گزارشات، برخی از داروهای شل کننده عضلانی، آرام بخش ها، مسکن ها و حتی محرک ها هم در برطرف نمودن سکسکه موثرند.

آخرین راه درمان سکسکه، که به ندرت توصیه می شود و فقط مختص کسانی است که سکسکه مداوم آنها به دیگر درمان ها جواب نداده است، عمل جراحی اعصاب فرنی (عصبی که دیافراگم را کنترل می کند) می باشد.

 

آیا سکسکه عارضه ای هم دارد؟

از آنجائیکه در اکثر موارد سکسکه خود به خود درمان می شود، معمولا عوارض، بسیار نادر هستند.

در موارد شدید و مداوم یا در مواردی که سکسکه، غذا خوردن یا خوابیدن فرد را تحت تاثیر قرار می دهد، ممکن است کاهش وزن رخ دهد.

به ندرت در موارد خیلی شدید، آریتمی قلبی و بیماری ریفلاکس اسید معده نیز دیده شده است.

 

آیا راهی برای جلوگیری از سکسکه وجود دارد؟

البته همیشه و در همه موارد سکسکه قابل پیشگیری نیست. اما پرهیز از پرخوری یا پرنوشی و آهسته غذا خوردن از جمله کارهایی هستند که احتمالا در جلوگیری از سکسکه موثر می باشند.