مصرف آنتی بیوتیک در دوران شیردهی: هرآنچه لازم است در این خصوص بدانید

چه دوست داشته باشید باور کنید چه نه، مادران شیرده هم مریض می شوند. مریض شدن اصلا خوشایند نیست، بخصوص برای مادران که فکر می کنند بعد از بچه دار شدن، هیچ موقع حق مریض شدن ندارند.

گاهی اوقات بعضی مریضی ها بدون استفاده از هیچ داروی خاصی درمان می شوند، اما بعضی وقت ها، مثلا وقتی که گوش، سینوس یا دندان عفونت می کند، هیچ چاره ای بجز مصرف آنتی بیوتیک وجود ندارد.

زمانی که برای یک مادر، در طول دوران شیردهی، آنتی بیوتیک تجویز می شود، احتمالا اولین مسئله ای که ذهن او را مشغول می کند این است که آیا آنتی بیوتیک برای نوزادش ایمن است یا نه؛ در این حالت دو سوال مهم مطرح می شود:

• آیا همه ی آنتی بیوتیک ها، وارد شیر مادر می شوند؟ در صورتی که پاسخ مثبت است آیا عوارضی برای نوزاد به همراه خواهند داشت؟
• آنتی بیوتیک هایی که مصرف آنها در طول دوران شیردهی منع شده است، جایگزین مطمئن تری دارند؟

این سوالات برای یک مادر، استرس زیادی ایجاد می کنند و این نگرانی کاملا قابل درک است. به همین خاطر در این مقاله سعی شده به سوالات رایج مادران شیرده در خصوص مصرف آنتی بیوتیک ها پاسخ داده شود.

اطلاعات این مقاله برگرفته از آخرین مقالات علمی روز سایت های معتبر (2020) می باشد.

در صورت دارا بودن مشکلات سلامت، به پزشک متخصص مربوطه مراجعه نمایید.

اویرو در خصوص مسائل پزشکی و سلامت به غیر از مقاله ی درج شده هیچگونه مشاوره ای ارائه نمی دهد.

آیا در طی دوران شیردهی می توان آنتی بیوتیک مصرف کرد؟

طبق گفته ی آکادمی پزشکی اطفال آمریکا (American Academy of Pediatrics) آنتی بیوتیک ها از رایج ترین داروهایی هستند که برای مادران شیرده تجویز می شوند و همه ی آنها هم تا حدودی به شیر مادر نفوذ می کنند.

در واقع اکثر داروهایی که وارد جریان خون می شوند، وارد شیرمادر هم خواهند شد؛ البته مقدار دارویی که وارد شیر مادر می شود، در مقایسه با سطح داروی موجود در خون، بسیار کمتر است. بدین ترتیب بیشتر داروها، برای اکثر نوزادان، خطرناک تلقی نمی شوند.

به عنوان یک قاعده کلی، هر آنتی بیوتیکی را که متخصص اطفال برای درمان عفونت نوزادان تجویز می کند، برای مادر شیرده هم قابل استفاده است. گرچه استثنائاتی هم وجود دارد. به همین خاطر بهتر است در دوران شیردهی پیش از شروع مصرف هر دارویی – از جمله آنتی بیوتیک ها – نخست نظر متخصص اطفال را جویا شوید.

علاوه بر نوع دارو، عوامل دیگری هم وجود دارند که قبل از شروع مصرف دارو در دوران شیردهی می بایست در نظر گرفت، مثلا اینکه کودک چند ساله است؛ قرار گرفتن در معرض آنتی بیوتیک برای نوزادان تازه متولد شده، نسبت به نوزادان بزرگتر و کودکان نوپا بطور بالقوه خطرناک تر است.

اگر اثبات شود که آنتی بیوتیک برای کودک عوارض دارد، پزشک با توجه به موارد زیر در مورد درمان تصمیم می گیرد:

• ضرورت مصرف آنتی بیوتیک برای حفظ سلامت مادر
• دیگر گزینه های موجود برای درمان
• مدت زمان لازم برای اثربخشی درمان

آنتی بیوتیک های مجاز در طول دوران شیردهی کدامند؟

این سوال اغلب در هر مورد بصورت اختصاصی و براساس سن، وزن و سطح سلامت عمومی کودک پاسخ داده می شود. بنابراین لازم است همواره در مورد مصرف هر دارویی که برای شما تجویز شده است، یا بصورت خودسرانه قصد مصرف آن را دارید نظر متخصص اطفال را جویا شوید. با این وجود در ادامه چند نمونه از آنتی بیوتیک هایی که عموما برای زنان شیرده ایمن محسوب می شوند، گردآوری شده اند:

• پنی سیلین ها – از جمله آموکسی سیلین و آمپی سیلین
• سفالوسپورین ها – از جمله سفالکسین
• فلوکونازول – البته این دارو آنتی بیوتیک نیست. بلکه یک داروی آنتی میکروبیال است که برای درمان عفونت های قارچی مورد استفاده قرار می گیرد.

اگر قصد مصرف آنتی بیوتیکی را دارید که نام آن در لیست بالا عنوان نشده است، شرط اول در مورد ایمنی مصرف دارو، مشورت با متخصص اطفال است. ممکن است آنتی بیوتیک کاملا بی خطر و قابل استفاده باشد، ممکن هم هست که جایگزین ایمن تری وجود داشته باشد.

عوارض مصرف آنتی بیوتیک در طول دوران شیردهی

گذشته از نگرانی هایی که در خصوص تاثیرات آنتی بیوتیک روی نوزاد وجود دارد، نگرانی های بالقوه ی دیگری هم در مورد مصرف آنتی بیوتیک در دوران شیردهی وجود دارند.

عملکرد آنتی بیوتیک، از بین بردن باکتری های بدن است. این باکتری ها، هم باکتری های مضر بیماری زا را شامل می شوند و هم باکتری های خوبی که به حفظ سلامت بدن کمک می کنند. طی این اتفاق ممکن است آنتی بیوتیک شرایط ناخوشایندی را برای مادر و کودک پدید آورد. از جمله:

• ناراحتی معده و بهانه گیری نوزاد:

گاهی اوقات مادران گزارش می دهند نوزاد آنها بعد از اینکه آنتی بیوتیک مصرف کرده اند دچار ناراحتی معده شده است. ممکن است علت این امر این باشد که آنتی بیوتیک باکتری های خوب معده کودک را نابود کرده است.

به خاطر داشته باشید این تاثیر معمولا کوتاه مدت است و نگرانی خاصی در مورد آن وجود ندارد و از آنجائیکه شیر مادر بسیار مغذی است و کمک زیادی به حفظ سلامت کودک می کند، نمی بایست بخاطر این عارضه شیردهی متوقف شود. ادامه دادن شیردهی مهم تر از خطر احتمالی نابود شدن باکتری های مفید است. برای رفع این عارضه و تسکین ناراحتی های نوزاد می توانید با مشورت پزشک به نوزاد پروبیوتیک بدهید. 

• برفک

گاهی اوقات مصرف آنتی بیوتیک، باعث می شود شما یا کودکتان دچار برفک شوید. برفک عفونت قارچی است که توسط کاندیدا آلبیکنس – یک مخمر قارچی – ایجاد می شود. علت این امر هم کاهش باکتری های خوبی است که رشد دیگر میکروارگانیسم ها را کنترل می کنند.

رشد بیش از حد کاندیدا آلبیکنس می تواند باعث علائم خیلی ناخوشایندی برای مادر و کودک شود. کودکان ممکن است معده درد، ادرار سوختگی و ضایعات سفید رنگ دهان و زبان را تجربه کنند. مادران هم ممکن است صیقل، قرمزی و درد نوک پستان (که اغلب به عنوان دردی مثل چاقو خوردن یا بریدن نوک پستان توصیف می شود) را تجربه کنند.

برای درمان برفک، هم مادر و هم کودک می بایست داروی ضد قارچ مصرف کنند. گرچه در این مورد پیشگیری کردن مهمتر از درمان است. به همین خاطر اگر لازم است آنتی بیوتیک مصرف کنید، بهتر است برای آنکه باکتری های روده شما سلامت و متعادل باقی بمانند، در کنار مصرف آنتی بیوتیک، یک پروبیوتیک هم میل کنید.

قبل از شروع به مصرف آنتی بیوتیک در دوران شیردهی، در مورد موارد زیر با پزشک مشورت کنید:

اگر برای شما آنتی بیوتیک تجویز شده است، ابتدا با پزشک اطفال فرزند خود مشورت کنید. برخی سوالاتی که می بایست با ایشان مطرح کنید عبارتند از:

• آیا این دارو خطری برای نوزاد من ایجاد می کند؟
• آیا اگر این دارو را مصرف کنم، ممکن است فرزند من دچار عوارض جانبی شود؟
• آیا لازم است به کودک پروبیوتیک بدهم؟

اگر به شما کفته شد که آنتی بیوتیک برای کودک شما بی خطر نیست، نگران نشوید. معمولا یک راه حل وجود دارد. سوالات زیر را از متخصص بپرسید:

• آیا داروی مشابه دیگری وجود دارد که در دوران شیردهی قابل استفاده باشد؟
•  آیا با کاهش میزان مصرف آنتی بیوتیک، اثربخشی درمان کاهش می یابد؟
• چه مدت لازم است از این آنتی بیوتیک استفاده نمود؟ اثرات آنتی بیوتیک تا چه مدت در سیستم بدن باقی خواهند ماند؟

اگر فکر می کنید که متخصص اطفال یا پزشک شما، نگرانی شما را جدی تلقی نمی کنند، بهتر است برای آرامش خاطر خود نظر یک متخصص دیگر هم جویا شوید. همه ی متخصصان در مورد دوران شیردهی اطلاعات کاملی ندارند، بنابراین با ملاقات یک متخصص مسلط به این امر خیال خودتان را راحت کنید.

اگر مجبور به مصرف آنتی بیوتیکی شوید که در دوران شیردهی منع مصرف دارد، چه کار باید انجام دهید؟

اگر مجبور به استفاده از آنتی بیوتیکی هستید که برای کودک شما خطراتی به همراه دارد، سعی کنید خیلی زیاد نگران نشوید.

گاهی اوقات مصرف آنتی بیوتیکی که استفاده از آن در دوران شیردهی منع شده است، برای سلامت شخص شما ضروری است و نمی بایست از این بابت احساس گناه کنید. کودک شما بیش از هر چیز دیگری به یک مادر سالم نیاز دارد، بنابراین برای حفظ سلامت خود هرکاری که لازم است را انجام دهید.

اگر نمی بایست در طول مصرف آنتی بیوتیک شیر بدهید، حتما طبق برنامه ی منظمی که به نوزاد شیر می داده اید، شیر خود را دوشیده و دور بریزید. در طول این مدت، تا پایان دوره مصرف آنتی بیوتیک، کودک خود را از طریق راه های جایگزین دیگر (مثلا شیر خشک) سیر کنید. احتمالا به محض آنکه اثرات آنتی بیوتیک از بدن شما زدوده شود، می توانید مجددا شیردهی را از سر بگیرید.

جمع بندی

روبرو شدن با بیماری یا هر وضعیت پزشکی که نیاز به مصرف دارو دارد، به اندازه ی کافی سخت هست، اما سخت تر از آن ترسی است که مادران شیرده در مورد ایمنی مصرف دارو برای نوزاد خود دارند.

در اکثر مواقع مصرف آنتی بیوتیک در دوران شیردهی بی خطر است. بسیاری از متخصصان برای کودکان هم آنتی بیوتیک تجویز می کنند. همین مسئله نشان می دهد که اکثر آنتی بیوتیک ها برای کودکان و نوجوانان ایمن هستند. اگر هم آنتی بیوتیکی برای شما تجویز شده باشد که منع مصرف در طول دوران شیردهی دارد، معمولا می توان جایگزین دیگری برای آن یافت.

گاهی اوقات درخواست تجویز داروی مشابه به جای آنتی بیوتیک، یا راهنمایی برای آنکه چطور می توان در طول دوران شیردهی بطور ایمن از داروی تجویز شده استفاده کرد، سخت است. دوشیدن و دور ریختن شیر، یکی از گزینه های پیش روست که اغلب اوقات هم در صورت لزوم ایده خوبی است، اما همیشه کارآمد نیست. بسیاری از مادران این گزینه را نمی پذیرند.

از حقوق خود و کودکتان بدون هیچ ترسی دفاع کنید. به دنبال اطلاعات کامل، به روز و مبتنی بر شواهد واقعی باشید. در مورد شیردهی و مصرف دارو اطلاعات خود را بالا ببرید. در نهایت در صورت لزوم با پزشکان دیگر هم مشورت کنید.

در آخر هم مطمئن باشید هر اتفاقی که بیفتد شما و کودکتان به خوبی از پس آن بر می آیید.