علائم لخته شدن خون در بدن چیست؟

لخته‌ شدن خون یک نگرانی‌ جدی برای سلامت عمومی هستند. در این مطلب به توضیح انواع و علائم لخته شدن خون پرداخته شده و عوامل خطر و راه های پیشگیری آن بررسی می شود.

 

برای پیشگیری از عوارض آن مهم است که علائم لخته شدن خون را بدانیم و بتوانیم در اسرع وقت آن را تشخیص بدهیم.

زمانیکه خون لخته شود، از مایع به ژلی تبدیل می‌شود که جلوی جریان خون را می‌گیرد. چیزی که برای پیشگیری از خونریزی بعد از بریدگی یا خراش بسیار مهم است.

لخته شدن یکی از مکانیزم ‌های حیاتی برای جلوگیری از آسیب به بدن است.

بدون لخته شدن خون، بریدگی ‌ها به خونریزی ادامه می دهند و نشتی ‌های کوچک در رگ ‎های خونی داخلی منجر به مشکلات جدی خواهند شد.

اما زمانیکه چیزی سیستم های طبیعی بدن را مختل کند، لخته ‌های خون می توانند شکل‌ بگیرند و مشکلات پزشکی ایجاد ‌کنند.

 

دو نوع لختگی اصلی در سیاهرگ‌ها، ترومبوز سیاهرگی عمقی (DVT) و آمبولی ریه هستند.

لخته ‌های خون یک نگرانی‌ جدی درباره سلامت عمومی هستند. طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ های ایالات متحده، هر ساله فقط در ایالات متحده ۱۰۰هزار نفر در اثر لخته شدن خون می‌ میرند.

در این مقاله به انواع لخته خون، علائم آنها و برخی از روش های درمانی نگاهی می‌اندازیم.

 

انواع لخته خون

لخته‌ های خون بسته به نقطه ‎ای از بدن که به آن سمت حرکت کرده ‌اند، مشکلات پزشکی متفاوتی ایجاد می‌کنند.

لخته شدن خون در سیاهرگ می‌تواند منجر به دی ‎وی ‌تی (DVT) یا آمبولی ریه شود. دی ‎وی ‌تی (DVT) با یک لخته خون در یک رگ عمیق (معمولا در پا، لگن یا بازو) شناخته می‌شود. در آمبولی ریوی، لخته خون از رگ عمیق به سمت ریه حرکت کرده است.

لخته شدن خون در ریه بدون دی ‎وی ‌تی (DVT) هم اتفاق می ‌افتد و همه مبتلایان به دی ‎وی ‌تی (DVT) هم لزوما دچار آمبولی نمی‌ شوند.

وقتی لخته خون مستقیما در عروق خونی ایجاد شود، ممکن است دو مشکل عمده پزشکی رخ بدهد: حمله قلبی (جایی که لخته شدن در آن از جریان خون در قلب جلوگیری می‌کند) و سکته ایسکمیک یا انسدادی (جایی که لخته شدن در آن از جریان خون به بخش‌ هایی از مغز جلوگیری می‌کند).

لازم به ذکر است که ترومبوز سیاهرگی عمقی (DVT) منجر به حمله قلبی یا سکته مغزی نمی‌شود. لخته‌ های خون در سیاهرگ ‌ها و عروق خونی، تاثیرات و عوارض مختلفی برای بدن دارند.

بسیاری از لخته‌ های خون بعد از عمل جراحی رخ می‌دهند. در واقع، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ ها اعلام کرد لخته ‌های خون سیاهرگی داخلی بلافاصله یا بعد از بستری یا جراحی ایجاد می‌شوند.

 

علائم لخته شدن خون

علائم لخته شدن خون به محل و شدت لخته بستگی دارد. آگاهی از علائم و تشخیص سریع آنها بسیار مهم است. شناسایی و درمان زود هنگام به جلوگیری از عوارض و مرگ ناشی از لخته ‌های خون کمک می کند.

علائم لخته شدن خون بسته به موقعیت آنها متفاوت است.

بازو یا پا

رایج ‌ترین محل ایجاد لخته خون وریدی، پا است و بیشتر در ماهیچه ساق پا دیده می‌شود. علائم آن مشابه علائم لخته در بازو است.

حدود ۵۰ درصد از مبتلایان به دی‌ وی ‌تی (DVT)، هیچ علائمی ندارند. اگر لخته خون در بازو یا پا علائمی داشته باشد، شامل موارد زیر خواهد بود:

** درد

** تورم

** احساس گرمی

** حساس شدن

** گرگرفتگی

احساس درد آن می‌تواند شبیه به کشیدگی ماهیچه یا تیر کشیدن شدید باشد. علائم چه نشانه دی ‎وی ‌تی باشند و چه نباشند، جزء مشکلاتی هستند که بلافاصله نیاز به معاینه پزشک دارند.

پزشک برای تشخیص دی ‌وی ‌تی (DVT)، آزمایش‌ های خاصی مثل آزمایش خون و سونوگرافی انجام می‌دهد.

آنها ممکن است بدنبال علائم دقیق تر دی ‌وی ‌تی (DVT)، از جمله محل و میزان تورم (و مقایسه آن با اندام های دیگر) و چگونگی احساس حساسیت مربوط به شکل رگ های پا باشند.

پزشکان معمولا برای پیشگیری و درمان دی ‌وی ‌تی از دارو استفاده می‌کنند.

برای لخته خون در پا، پوشیدن جوراب های فشاری به مدت دو سال می تواند به تورم و درد ناشی از آن کمک ‌کند.

در موارد شدید، پزشک باید لخته را با جراحی بیرون بیاورد.

ریه

لخته خون در ریه با نام آمبولی ریوی شناخته می‌شود.

برخی تحقیقات نشان داده اند فقط در ایالات متحده، هر ساله بیش از ۲۰۰ هزار نفر دچار ترومبوز سیاهرگی عمقی می‌شوند. از این تعداد، حدود ۵۰ هزار نفر به آمبولی ریه مبتلا می شوند.

علائم لخته شدن خون در ریه عبارتند از:

** مشکل در تنفس

** ضربان قلب سریع یا نامنظم

** درد قفسه سینه یا ناراحتی که با نفس عمیق و سرفه تشدید می‌شود.

** سرفه ی خونی

** فشار خون بسیار پایین

** سبکی سر یا غش

برخی از علائم جدی دیگر عبارتند از:

** اضطراب یا احساس ترس

** غش کردن

** تعریق

آمبولی ریه نیاز به مراقبت ‌های پزشکی فوری دارد.

پزشکان می توانند این وضعیت را با داروهای حل‌ کننده لخته خون یا ترومبولیتیک درمان ‌کنند. همچنین ممکن است آنها برای پیشگیری از ایجاد لخته جدید، داروهای موسوم به ضد انعقاد را تجویز کنند.

همچنین بخوانید:

داروهای رقیق کننده خون

اگر لخته کوچک باشد، بیمار با درمان موثر می تواند از آمبولی ریه بهبود ‎یابد.

با این حال این بیماری می‌تواند آسیب‌ های ریوی ماندگار نیز بر جا بگذارد.

لخته‌ های ریوی می‌توانند مانع رسیدن خون به ریه ‌ها شوند که بسیار کشنده است.

شکم

لخته‌ های خون در شکم می تواند منجر به علائم زیر ‌شوند:

** درد شدید در شکم

** حالت تهوع

** استفراغ

** اسهال

** مدفوع خونی

تشخیص لخته خون در شکم یا لگن خاصره دشوار است.

پزشکان می توانند از سی ‌تی اسکن یا سایر روش ‌های تصویربرداری برای پیدا کردن لخته‎ خون در این ناحیه و رد سایر علل این علائم استفاده ‌کنند.

قلب

لخته شدن خون در شریان‌ های اطراف قلب می‌تواند منجر به حمله قلبی شود.

علائم حمله قلبی شامل موارد زیر است:

** ناراحتی در قفسه سینه (مثل فشار، احساس پری یا درد) که وسط قفسه سینه رخ می دهد و بیشتر از چند دقیقه طول می کشد

** درد و ناراحتی در سایر اجزای بدن مثل یک یا هر دو بازو، پشت، فک، معده، گردن

** تنگی نفس همراه یا بدون ناراحتی در قفسه سینه

** سایر علائم از جمله عرق سرد، حالت تهوع، سبکی سر

این علائم می‌توانند بین مردان و زنان متفاوت باشد. به ‌طور کلی درد قفسه سینه رایج ‎ترین علامت است اما احتمال بروز تنگی نفس، حالت تهوع یا استفراغ و درد پشت یا فک در زنان بیشتر است.

حمله قلبی یک فوریت پزشکی است. در صورت بروز هرگونه علائم باید سریعا به پزشک مراجعه کرد

 

مغز

لخته شدن خون در مغز می ‌تواند منجر به سکته انسدادی یا ایسکمیک شود. این مساله زمانی اتفاق می افتد که لخته خون یک شریان را مسدود کند و جلوی رسیدن خون به قسمت‌ های خاصی از مغز را بگیرد.

علائم سکته انسدادی شامل بروز ناگهانی موارد زیر است:

** بی‌حسی یا ضعف در صورت، بازو یا پا، بخصوص در یک طرف بدن

** گیجی

** دشواری در صحبت کردن یا درک صحبت دیگران

** مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم

** دشواری در راه رفتن

** سرگیجه یا از دست دادن هماهنگی

** سردرد شدید بدون علت مشخص

سکته یک فوریت پزشکی است. در صورت مشاهده هرگونه علائم باید به پزشک مراجعه کنید.

 

پیشگیری از لخته شدن خون

موارد زیر می‌توانند به پیشگیری از لخته ‌شدن خون کمک کنند:

** بعد از بستری شدن به‌ دلیل جراحی، بیماری یا صدمه، در اسرع وقت کمی تحرک داشته باشید.

** هنگام نشستن به مدت طولانی، هر دو تا سه ساعت بلند شوید و کمی قدم بزنید.

** موقع نشستن پاهایتان را تمرین بدهید؛ مثلا ماهیچه‌ های پا را بکشید و آزاد کنید و تمرین بالا بردن پاشنه و پنجه پا را انجام بدهید.

** وزن متعادل داشته باشید و از سبک زندگی بدون تحرک دوری کنید.

** با پزشک در خصوص استفاده از جوراب های فشاری یا استفاده از داروهای ضد انعقاد برای پیشگیری از لخته‌ شدن خون مشورت کنید.

اتحادیه ملی لخته خون که سازمانی غیرانتفاعی در امریکاست، راهنمایی برای پیشگیری از لخته شدن خون در سفر تهیه کرده است. در این راهنما اقدامات پیشگیرانه عملی مثل مصرف آب کافی، تکان دادن قسمت پایین پاها و قدم زدن پیشنهاد می‌ شود.

 

عوامل خطر

احتمال لخته شدن خون در برخی افراد بیشتر از سایرین است. عواملی که خطر لخته خون را افزایش می‌دهند، عبارتند از:

** انجام جراحی به تازگی

** بستری شدن به تازگی

** داشتن سابقه خانوادگی لخته شدن خون

** کند شدن جریان خون به‌ دلیل کمبود تحرک، بستری شدن یا نشستن‌ های طولانی

** بالا رفتن سطح استروژن به‌ دلیل مصرف قرص ‌های ضد بارداری، داروهای یائسگی و بارداری

همچنین بخوانید:

مزایا و خطرات مصرف قرص ضد بارداری

** آسیب دیدن پوشش های وریدی به‌ دلیل شکستگی، ترومای عضلات یا مشکلات عروقی بلندمدت مثل دیابت

برخی از شرایط پزشکی نیز می‌توانند خطر دی ‌وی ‌تی را افزایش بدهند؛ از جمله:

** بیماری‌ قلبی

** بیماری‌ ریوی

** سرطان و برخی از درما‌ن‌ های سرطان

**بیماری‌ التهابی روده

** اختلال ‌های لخته شدن ارثی

هرچه فرد عوامل خطر بیشتری داشته باشد، خطر لخته شدن خون هم بیشتر می‌شود.

 

خلاصه

لخته‌ های خون یک نگرانی‌ جدی درباره سلامت عمومی هستند. شناخت علائم لخته خون در اعضای مختلف بدن می تواند به افراد کمک کند لخته‌ ها را سریع تشخیص بدهند و از عوارض ماندگار آنها پیشگیری کنند.