لرزش بدن: علل و درمان

لرزش بدن (رعشه)، انقباض عضلانی غیر ارادی با الگوی ریتمیک است که منجر به لرزش یک یا چند عضو می شود. انواع لرزش، علل و درمان را بخوانید.

 

دسته بندی لرزش های بدن

کارشناسان پزشکی لرزش های بدن (رعشه یا Tremor) را به دو دسته تقسیم می کنند:

لرزش های در حال استراحت و لرزش های عملی

 

لرزش های در حال استراحت

لرزش در حال استراحت در عضوی از بدن رخ می دهد که آرام و توسط نیروی جاذبه کاملا پشتیبانی می شود.

بعنوان مثال ممکن است فرد لرزش در حال استراحت را هنگامی تجربه کند که دست هایش را آرام روی دامان خود گذاشته است.

لرزش های در حال استراحت در حین انجام حرکات ارادی کاهش می یابد.

 

لرزش های عملی

لرزش های عملی در حین انجام حرکات ارادی عضلانی رخ می دهد.

5 زیر مجموعه لرزش های عملی عبارتند از:

• لرزش حرکتی: لرزش با هر نوع حرکت ارادی رخ می دهد.
• لرزش عمدی: لرزش با حرکات هدفمند مثل لمس بینی رخ می دهد. این لرزش معمولا با نزدیک شدن به هدف شدیدتر می شود.
• لرزش کارهای خاص: لرزش فقط در حین انجام کارهای ظریف یا کارهای با هدف خاص رخ می دهد. برای مثال فرد لرزش را در حین نوشتن، طراحی یا خواندن تجربه می کند.
• لرزش وضعیتی: لرزش وقتی رخ می دهد که فرد بخواهد وضعیت یا حالتی را در مقابل جاذبه حفظ کند؛ مثل کشیدن بازوها.
  
• لرزش ایزومتریک: لرزش در حین انقباض ارادی عضلات که مستلزم حرکت نباشد، رخ می دهد. برای مثال ممکن است فرد لرزش را در حین نگه داشتن جسمی سنگین در حالت ثابت، تجربه کند.

 

انواع لرزش

کارشناسان پزشکی دسته های مختلف لرزش بدن را نیز به انواع مختلف طبقه بندی کرده اند.

جدول زیر این دسته بندی ها و انواع لرزش های مرتبط با هر کدام را نشان می دهد.

دسته بندی لرزش بدن	انواع لرزش بدن
لرزش در حال استراحت	لرزش پارکسینسون دیستونی لرزش روبرال
لرزش وضعی	اسنشال یا اساسی مخچه ای دیستونی فیزیولوژیک ناشی از مواد مخدر
لرزش ایزومتریک
لرزش حرکتی	اسنشال یا اساسی مخچه ای کلاسیک دیستونی ناشی از مواد مخدر
لرزش کارهای خاص	ترمور اولیه نوشتن

 

در ادامه، درباره برخی از این انواع لرزش ها بیشتر توضیح خواهیم داد.

 

لرزش پارکینسون

حدود 70% از مبتلایان به بیماری پارکینسون، لرزش در حال استراحت را تجربه می کنند.

مشخصه لرزش پارکینسون (PT)، لرزش نسبتا آرامی است که از انگشت ها شروع می شود.

پزشکان گاهی اوقات از لرزش پارکینسون با نام «لرزش پیل رولینگ» هم یاد می کنند چون حرکت ناشی از آن شبیه حرکت قرص یا اجسام کوچک بین انگشتان است. لرزش ممکن است به مروز زمان تا بازو پیش برود.

سایر علائم بیماری پارکینسون عبارت است از:

• حرکات کند
• سفتی عضلات
• بی ثباتی در حین ایستادن یا حفظ تعادل

 

لرزش اساسی

لرزش اساسی معمولا در هر دو سمت بدن رخ می دهد اما علائمش در سمت غالب بیشتر است.

مشخصه اصلی لرزش اساسی، لرزش در دستان و بازوها در حین حرکت و گاهی استراحت است.

لرزش اساسی در سایر اعضای بدن از جمله موارد زیر نیز دیده می شود:

• سر
• تارهای صوتی
• ساق پا و کف پا

 

لرزش مخچه ای

لرزش مخچه ای وقتی رخ می دهد که فرد در حال کامل کردن یک حرکت هدفمند باشد. برای مثال فرد این لرزش را در حین بردن چنگال به سمت دهان تجربه می کند.

لرزش مخچه ای، تناوب پایین و دامنه بالا دارد. تناوب به معنای سرعت لرزش و دامنه به معنای درجه حرکت اعضای بدن است.

پزشکان معمولا لرزش مخچه ای را در مبتلایان به اسکلروز چندگانه (MS) و سایر اختلالات عصبی مشاهده می کنند.

 

 

لرزش دیستونی

لرزش دیستونی شامل پیچ خوردن و حرکات ناگهانی و غیر ارادی اندام هاست. برخی از حالت های دست و بازو می تواند منجر به توقف لرزش بشود.

لرزش دیستونی نادر است و معمولا در افراد کمتر از پنجاه سال دیده می شود.

 

لرزش فیزیولوژیک

همه افراد نوعی لرزش فیزیولوژیک دارند؛ لرزشی با تناوب بالا و دامنه پایین که در حالت استراحت و حین حرکت رخ می دهد.

لرزش فیزیولوژیک معمولا فعالیت های روزمره فرد را تحت تاثیر قرار نمی دهد.

با این حال، عوامل زیر می توانند این نوع لرزش را تشدید کنند:

• محرک هایی مثل کافئین و نیکوتین
• اضطراب
• خستگی
• برخی از داروهای خاص
  

 

دلایل

در برخی موارد، رعشه یا لرزش بدن ناشی از نقص عملکرد نواحی عمقی مغز است که حرکت را کنترل می کنند.

این نوع از اختلال می تواند در نتیجه مشکلات عصبی زیر رخ بدهد:

• سکته
• آسیب تروماتیک مغز
• بیماری های نورودژنراتیو از جمله بیماری پارکینسون و اسکلروز چندگانه (ام اس)

 

همچنین بخوانید:

بیماری اسکلروز چندگانه (ام اس)

 

داروهای خاصی نیز می تواند منجر به بروز لرزش بدن شوند.

برخی از آنها عبارتند از:

• آمیودارون (Amiodarine)
• آمفتامین ها
• داروهای آسم
• آتورواستاتین
• کافئین
• کاربامازپین
• کورتیکواستروئیدها
• سیکلوسپورین
• اپی نفرین
• داروهای افت قند خون
• برخی از داروهای روان پریشی، اختلالات عصبی و ضدافسردگی

 

برخی دیگر از دلایل لرزش های بدن عبارتند از:

• اضطراب
• سوء مصرف الکل یا ترک الکل
• مسمومیت جیوه
• پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم)
  
• نارسایی کبد یا کلیه

 

همچنین بخوانید:

داروهای تیروئید

 

تشخیص

پزشک برای تشخیص لرزش بدن، یک سری معاینه جسمی به همراه معاینات عصبی و آزمایش های تشخیصی انجام می دهد.

معاینه جسمی و عصبی

معاینه جسمی شامل بررسی موارد زیر است:

• انقباض عضلانی در حین استراحت رخ می دهد یا در حین کار.
• ناحیه ای از بدن که لرزش در آن رخ می دهد.
  
• اینکه لرزش در هر دو طرف بدن است یا فقط در یک طرف مشاهده می شود.
• تناوب (فرکانس) و دامنه لرزش

پزشک در معاینات عصبی به دنبال موارد زیر است:

• افزایش سفتی عضلات
• مشکل در حفظ تعادل
• ناهنجاری ها در صحبت کردن

سایر آزمایش های تشخیصی

پزشک همچنین ممکن است جهت تشخیص علت لرزش بدن، آزمایش های تشخیصی زیر را تجویز کند:

آزمایش خون و ادرار: این آزمایش ها به رد احتمال برخی از دلایل لرزش بدن از جمله عوارض جانبی داروها، تداخل دارویی، سوءمصرف الکل و اختلال تیروئید کمک می کند.

آزمایش های تصویربرداری تشخیصی: ام آر آی (MRI) و سی تی اسکن (CT) به تشخیص آسیب های مغزی منجر به لرزش کمک می کنند.

روش های تصویربرداری PET (برش نگاری با گسیل پوزیترون) یا روش SPECT (مقطع نگاری رایانه ای تک فوتونی)، که در آن تکنسین به رگ بیمار ماده شیمیایی تزریق می کنند، برای رد احتمال پارکینسون بسیار مناسب است.

نوار عصب و عضله (الکترومیوگرام : EMG): این آزمایش فعالیت الکتریکی در ماهیچه ها را ثبت می کند. پزشک از این روش برای اندازه گیری میزان فعالیت غیرارادی عضلات در واکنش به تحریک عصب استفاده می کند.

 

درمان

 برخی از روش های درمانی می تواند به کاهش تناوب و شدت لرزش های بدن کمک کند. نوع درمانی که فرد دریافت می کند هم به علت، نوع و شدت لرزش و رعشه بستگی دارد.

برخی از روش های درمان لرزش بدن عبارتند از:

 

دارو درمانی

داروها می تواند به کنترل لرزش بدن کمک کنند.

در جدول زیر، دسته های مختلف داروهایی را می بینید که پزشک می تواند برای لرزش بدن تجویز کند.

 

طبقه دارو	نام دارو
مسدودکننده های بتا (بتا بلاکر)	آتنولول متوپرولول نادولول پروپرانول سوتالول
داروهای ضدتشنج	پریمیدون گاباپنتین توپیرامات
بنزودیازپین	آلپرازولام کلونازپام
داروهای بیماری پارکینسون	لوودوپا کاربیدوپا

 

در برخی موارد، پزشکان موفق شدند از بوتاکس برای درمان لرزش استفاده کنند.

 

روش های غیرجراحی

در برخی موارد، پزشک روش های غیرجراحی را برای درمان لرزش بدن توصیه می کند. اولتراسوند متمرکز و حذف با بسامد رادیویی (Radiofrequency Ablation) برخی از این روش ها هستند.

 

اولتراسوند متمرکز

تالاموس بخشی از مغز است که در حرکت نقش ایفا می کند. آسیب یا قطع سلول های عصبی در تالاموس می تواند منجر به لرزش عضلات بشود.

روش اولتراسوند متمرکز، پرتوی ریزی از امواج فراصوت را به سلول های عصبی ناکارآمد در تالاموس می فرستد. این کار سلول ها را از بین می برد و در نتیجه لرزش فرد بهبود می یابد.

 

حذف با بسامد رادیویی

در این روش از امواج رادیویی برای ایجاد جریان الکتریکی استفاده می شود. این جریان عصب ناکارآمد را گرم می کند و به این ترتیب توانایی آن در دریافت و ارسال سیگنال مختل می شود.

 

جراحی

تحریک عمیق مغز (DBS) و تالاموتومی دو روش مداخله جراحی هستند که می توانند به درمان لرزش بدن کمک کنند.

 

تحریک عمیق مغز (DBS)

تحریک عمیق مغز شایع ترین جراحی برای درمان رعشه است. این روش جراحی شامل کاشت الکترودها داخل تالاموس است.

جراح، الکترودها را به دستگاهی به نام پالس ژنراتور وصل می کند که آن هم در قفسه سینه فرد کاشته شده است.

پالس ژنراتور یک جریان الکتریکی را به الکترودهای کاشته شده در تالاموس می فرستد.

سپس این پالس وارد تالاموس شده و لرزش را از بین می برد.

 

تالاموتومی

تالاموتومی یک روش جراحی است که قسمت مشکل ساز تالاموس را به طور دائم و برای همیشه از بین می برد.

پزشکان معمولا این روش درمان را برای رعشه های شدید و خاصی نگه می دارند که به سایر روش های درمان جواب ندهد. وقتی که امکانش باشد هم از حذف با بسامد رادیویی به عنوان جایگزین تالاموتومی استفاده می کنند.

 

تغییرات سبک زندگی

برخی تغییرات در سبک زندگی، رعشه بدن را تسکین داده و یا به مدیریت این بیماری کمک می کند.

چند نمونه از این تغییرات عبارتند از:

• حذف یا کاهش عوامل محرک لرزش مانند کافئین و نیکوتین
• گفتاردرمانی برای کمک به مدیریت علائم لرزش های صوتی
• فیزیوتراپی برای کمک به تقویت قدرت، کنترل و هماهنگی عضلات
• کار درمانی برای کمک به انجام فعالیت های روزمره

 

عوامل خطر

طبق اعلام موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی (NINDS)، برخی افراد زمینه ژنتیکی ابتلا به لرزش بدن را دارند.

محققان این موسسه در حال تلاش برای شناسایی ژن هایی هستند که می تواند به شناسایی زودهنگام لرزش اساسی در ابتدای ایجاد کمک کند.

تحقیقات دیگری هم در زمینه تاثیر جهش های ژنتیکی یا ناهنجاری های ژنتیکی خاص روی افزایش خطر ابتلا به لرزش اساسی در حال انجام است.

 

چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟

گاهی اوقات لرزش های بدن می توانند نشانه بیماری های زمینه ای باشند. هر فردی که لرزش بدن دارد، باید برای تشخیص و دریافت درمان مناسب به پزشک مراجعه کند.

افرادی که گمان می کنند لرزش بدن از عوارض داروهایشان است، باید این مساله را با پزشک خود در میان بگذارند. پزشک هم در صورت امکان، دوز دارو را تغییر می دهد یا نمونه مشابه را جایگزینش می کند.

فرد نباید بدون توصیه و مشورت پزشک، مصرف دارو را متوقف کند.

 

خلاصه

لرزش، رعشه یا ترمور انواع متفاوتی دارد. نوع رعشه می تواند علت بروز بیماری را مشخص کند.

گاهی اوقات لرزش بدن به دلیل یک بیماری عصبی زمینه ای مانند سکته مغزی،‌ بیماری پارکینسون یا اسکلروز چندگانه (ام اس) رخ می دهد.

با این حال می تواند عوارض جانبی دارو، اضطراب، خستگی یا استفاده از محرک ها و مخدرها نیز باشند.

پزشک می توند بعد از تشخیص علت، درمان مناسب را برای فرد مبتلا تجویز کند. درمان درست هم می تواند تناوب و شدت لرزش ها را کاهش بدهد.