پرخوابی: خطرات، پیشگیری و دلایل

دلایل پرخوابی / خواب بیش از حد متعدد است؛ این مقاله اثرات خواب زیاد بر بدن را توضیح داده و راه های پیشگیری از پرخوابی را بیان می دارد.

 

اگرچه بسیاری از افراد از اثرات منفی ناشی از کمبود خواب آگاه هستند اما ممکن است در مورد آسیب های پرخوابی برای بدن اطلاع نداشته باشند.

گاهی اوقات ممکن است پرخوابی باعث احساس گیجی و خستگی در روز بعد شود.

با این وجود، عادت به پرخوابی ممکن است باعث اختلال در ریتم شبانه روزی بدن شده که می تواند منجر به خطر ابتلا به بیخوابی (Insomnia)، افسردگی و افزایش وزن شود.

در این مقاله به بررسی دلایل پرخوابی و تاثیرات احتمالی آن بر روی بدن می پردازیم.

 

تعریف

بیشتر بزرگسالان به 7 تا 9 ساعت خواب شبانه نیاز دارند. با این حال، این امر ممکن است برای افراد مختلف، متفاوت باشد.

به عنوان مثال، بعضی از افراد ممکن است به کمتر از 6 ساعت خواب شبانه نیاز داشته باشند، در حالی که نیاز برخی دیگر 10 ساعت باشد.

پرخوابی معمولا بر روی افرادی که به یکی دو ساعت خواب اضافی نیاز دارند تاثیرگذار نیست.

به همین ترتیب، پرخوابی به معنی خواب اضافی در هنگام بهبودی از بیماری، تمرینات سنگین و یا مشکلات مربوط به سفر مثل پرواززدگی (جت لگ) نیست.

پرخوابی معمولا افرادی را که به طور منظم بیشتر از نیاز بدن خود می خوابند (برای مثال 11 تا 13 ساعت بیشتر)، تحت تاثیر قرار می دهد.

 

دلایل پرخوابی

اگرچه پرخوابی گاه به گاه طبیعی است اما اگر این اتفاق به یک رویه منظم تبدیل شود، نشان دهنده یک مشکل اساسی در بدن است.

چندین رابطه بین شرایط سلامتی و پرخوابی وجود دارد.

در ادامه به بررسی دلایل پرخوابی می پردازیم.

 

چرخه خواب مختل شده

عوامل مختلفی می توانند باعث اختلال در چرخه خواب شوند.

بدن، هر شب چهار یا پنج چرخه مختلف از خواب REM (حرکت سریع چشم : Rapid eye movement) و خواب non-REM را طی می کند.

این چرخه ها برای ایجاد احساس رفع خستگی و احساس آرامش روز بعد مهم هستند.

ایجاد وقفه در چرخه خواب ممکن است منجر به خواب آلودگی شده که در بعضی افراد باعث خواب زیاد می شود.

این وقفه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

سر و صداهای بلند

چراغ های روشن

مصرف کافئین قبل از خواب

درد

سندروم پای بی قرار

بروکسیسم (Bruxism) یا دندان قروچه

شرایط دیگری نیز ممکن است باعث ایجاد اختلال در چرخه خواب شوند.

بخش های زیر برخی از این موارد را معرفی می کند.

 

حمله خواب یا نارکولپسی (Narcolepsy)

نارکولپسی یک بیماری مرتبط با خواب است که منجر به خواب آلودگی شدید فرد در طول روز می شود. این مساله با خواب کامل شب و یا چرت زدن های روزانه از بین نمی رود.

نارکولپسی علاوه بر علائم جسمی و شناختی، ممکن است باعث مشکلات دیگری در ارتباط با خواب شود.

 

همچنین بخوانید

نارکولپسی (حمله خواب)

 

کم کاری تیروئید (Hypothyroidism)

در بعضی موارد بیماری های جسمی مانند کم کاری تیروئید، می تواند بر روی الگوی خواب شبانه تاثیر بگذارد.

تیروئید کم کار می تواند یکی از دلایل پرخوابی بوده و باعث خواب آلودگی فرد حتی بعد از یک خواب کامل شبانه گردد.

این مشکل ممکن است منجر به چرت زدن های روزانه و یا خوابیدن دوباره در صبح و پرخوابی شود.

از دیگر علائم رایج کم کاری تیروئید می توان به احساس سرما، ضعف عضلانی و افزایش وزن بدون دلیل اشاره کرد.

 

آپنه یا وقفه تنفسی در خواب (Obstructive sleep apnea)

وقفه تنفسی در خواب باعث توقف کوتاه تنفس در هنگام خواب می شود. این امر به طور معمول چندین بار در طول شب اتفاق می افتد و هر بار چرخه خواب را مختل می کند.

این اختلال می تواند منجر به خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و نیاز به خواب بیشتر برای احساس آرامش شود.

سایر علائم وقفه تنفسی در خواب عبارتند از:

مشکل در تمرکز

مشکلات حافظه

سر درد یا خشکی دهان در هنگام بیدار شدن از خواب

کاهش میل جنسی

بیدار شدن مکرر به علت ادرار

افسردگی

رابطه بین مشکلات خواب و افسردگی دو طرفه است. همانطور که در یک مقاله به آن اشاره شد، اختلال در خواب هم یک عامل خطر و هم علامت افسردگی است.

نتایج مطالعه دیگری نشان داد که بسیاری از اختلالات خواب عامل خطری برای افسردگی هستند.

این اختلالات عبارتند از: نارکولپسی، اختلال ریتم شبانه روزی و بی خوابی.

اگرچه این وضعیت معمولا به صورت بی خوابی یا مشکل به خواب رفتن نمایان می شود اما در بعضی از موارد افسردگی ممکن است منجر به اختلال هایپرسومنیا (Hypersomnia) شود.

این اتفاق ممکن است به علت مختل شدن چرخه خواب (منجر به پرخوابی برای جبران) یا مواردی مانند التهاب باشد.

با این حال، هنوز علت دقیق آن مشخص نیست.

 

داروها

مصرف بعضی از داروها ممکن است منجر به عوارض جانبی مثل خواب آلودگی بیش از حد و به دنبال آن پرخوابی شود.

اگر کنار آمدن با این وضعیت دشوار شود باید برای تغییر میزان مصرف دارو و یا تغییر آن با پزشک مشورت کرد.

 

پرخوابی ایدیوپاتیک (Idiopathic hypersomnia)

در برخی موارد، حتی پس از تشخیص کامل، پزشکان دلیل اصلی پرخوابی را متوجه نخواهند شد. این اتفاق به بی خوابی ایدیوپاتیک معروف است.

فرد مبتلا به این بیماری ممکن است خواب آلودگی بیش از حد و پرخوابی را بدون دلیل مشخصی تجربه کند.

خواب بیش از حد بدون دلیل یا ایدیوپاتیک نیز یکی از دلایل پرخوابی است.

 

تاثیرات پرخوابی بر روی بدن

در موارد گاه به گاه اثرات پرخوابی در روز بعد احساس می شود. ممکن است شروع کردن روز برای افراد مشکل شده و محرک های معمول مانند کافئین نیز تاثیری برای بهبود این حالت نداشته باشند.

پرخوابی منظم ممکن است منجر به علائم دیگری شود که در افراد مختلف، متفاوت است.

این موارد عبارتند از:

سر درد

مشکل در تمرکز

افزایش التهاب

مشکلات حافظه

حالت خسته و پف کرده چشم ها و صورت

اضطراب

افسردگی

 

همچنین بخوانید

سر درد ناشی از بیش از اندازه خوابیدن

 

 

آیا پرخوابی خطرناک است؟

اگرچه پرخوابی گاه به گاه لزوما برای سلامتی مضر نیست اما عوارض ناشی از خواب بیش از حد مکرر می تواند فرد را در معرض خطر ابتلا به سایر بیماری ها قرار دهد.

یک مطالعه به بررسی خطرات مختلف پرخوابی پرداخت. محققان این مطالعه دریافتند که افرادی که بیش از حد و یا بسیار کم می خوابند، به طرز قابل توجهی بیشتر از افراد دیگر دچار چاقی و اضافه وزن هستند.

نتایج یک بررسی نشان داد که خواب زیاد مکرر با چندین عارضه از جمله قند خون بالا و عوامل خطر بیماری قلبی مرتبط است.

این خطرات با توجه به جنسیت و معیارهای فردی، متفاوت بوده و نویسندگان خواستار تحقیق بیشتر درباره این موضوع هستند.

افرادی که نگران عادت های خواب خود هستند می توانند برای یک تشخیص کامل به پزشک مراجعه کنند.

 

چگونه می توان از پرخوابی پیشگیری کرد؟

خواب بیش از حد می تواند عادت هایی را ایجاد کند که منجر به ادامه روند پرخوابی گردد. (ضرب المثل خواب، خواب می آورد)

به همین دلیل، قطع این چرخه و بازگشت به یک الگوی مناسب و منظم خواب بسیار مهم است.

بخش های زیر به ارائه نکاتی برای انجام این کار می پردازند.

 

تعیین زمان مشخص برای بیدار شدن

با تنظیم زنگ ساعت خود در یک ساعت معین برای هر روز می توان به بدن در ایجاد الگوی جدید و برگشت به ریتم طبیعی کمک کرد.

 

دکمه تعویق زنگ را فشار ندهید

بلند شدن و بیرون آمدن از تختخواب به صورت کامل به بیدار شدن بدن کمک کرده و از خوابیدن مجدد و خواب بیش از حد جلوگیری می کند.

 

از چرت زدن خودداری کنید یا فقط برای زمان کوتاهی چرت بزنید

پرهیز از چرت زدن ممکن است به بعضی از افرادی که بیش از حد می خوابند کمک کند.

چرت زدن های بیش از حد ممکن است باعث بر هم خوردن الگوی خواب بدن و پرخوابی شود.

از طرف دیگر، بعضی از افراد ممکن است با چرت زدن های 10 تا 20 دقیقه ای احساس سرحالی کنند.

 

از روشنایی ها در زمان خواب خودداری کنید

نور روشن و با طول موج کوتاه که از دستگاه های الکترونیکی ساطع می شود می تواند مغز را تحریک کرده و باعث بیداری بیش از حد شود.

برای افرادی که به این نورها حساس هستند بهتر است تا از کار با لوازم الکترونیکی و قرار گرفتن در معرض منابع نوری پیش از خواب خودداری کنند.

 

یک دفترچه خواب داشته باشید

پزشک ممکن است از فرد بخواهد تا یک دفترچه خواب تهیه کند. افراد در این دفترچه به ثبت روال معمول خواب از جمله زمان بیداری و زمان خوابیدن می پردازند.

همچنین اطلاعات ثبت شده در این دفترچه می تواند شامل مواردی مثل تعداد بیدار شدن ها در طول شب برای ادرار یا هر مشکل دیگری باشد.

تهیه یک دفترچه خواب می تواند اطلاعات لازم برای تشخیص مشکلات اساسی در سلامتی افراد را در اختیار پزشک قرار دهد.

 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

خواب زیاد گاه به گاه مساله ای برای نگرانی نیست. ممکن است فرد پرخواب در روز بعد احساس گیجی و پایین بودن سطح انرژی داشته باشد اما عوارض آن معمولا فراتر از این نخواهد بود.

با این حال، افرادی که سابقه پرخوابی یا علائم نگران کننده ای دارند باید برای یک تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کنند.

 

خلاصه

پرخوابی ممکن است گاهی اوقات باعث ایجاد علائمی در روز بعد شود. به عنوان مثال، ممکن است یافتن انرژی و تمرکز برای افراد دشوار باشد.

اگرچه پرخوابی خطرناک نیست اما تبدیل شدن آن به یک روال منظم می تواند بر بسیاری از مشکلات جسمی و روانی تاثیر بگذارد.

افرادی که درگیر پرخوابی هستند، باید برای یک تشخیص کامل به پزشک مراجعه کنند.