سر درد یک مشکل شایع سلامتی است، دانستن علت سردرد و انواع آن (تنشی، میگرن و …) می تواند به افراد در مورد اقدامات مناسب درمانی کمک کند.

بیشتر افراد، برخی مواقع دچار سردرد می شوند.

عواملی که منجر به سردرد می شوند عبارتند از:

عوامل عاطفی مانند استرس، افسردگی و یا اضطراب
عوامل پزشکی مانند میگرن یا فشار خون بالا
عوامل جسمی مانند آسیب دیدگی ها
عوامل محیطی مانند آب و هوا

سر دردهای مکرر یا شدید می توانند بر روی کیفیت زندگی افراد تاثیرگذار باشند.

علت ها

سر درد (Headache) می تواند بر تمام قسمت های سر تاثیر گذاشته و ممکن است درد در یک یا چند قسمت بروز کند.

سر درد می تواند انواع مختلفی از درد را ایجاد کرده و طبقه بندی درد، می تواند به پزشک در تشخیص صحیح علت بروز آن کمک کند.

همچنین پزشکان انواع مختلف سر درد را بر اساساینکه آیا یک بیماری زمینه ای مسئل ایجاد آن شده است، دسته بندی می کنند.

طبق گزارش انجمن بین المللی سر درد، سر درد ممکن است اولیه و یا ثانویه باشد.

سر دردهای اولیه

سر دردهای اولیه نشانه ای از بیماری های زمینه ای نیستند. این سر دردها به دلیل وجود مشکلاتی در ساختارهای سر و گردن ایجاد می شوند.

سردردهای اولیه ممکن است به دلیل فعالیت بیش از حد موارد زیر باشد:

مناطق خاص مغز
رگ های خونی
عضلات
اعصاب
مواد شیمیایی مغز

انواع متداول سردردهای اولیه، سردردهای خوشه ای و تنشی هستند.

همچنین ممکن است سردرد ناشی از استفاده مداوم از داروهای ضد درد باشد. در این صورت فرد دچار سر درد ناشی از مصرف بیش از حد دارو شده که نوع دیگری از سردردهای اولیه است.

سر دردهای ثانویه

این سر دردها علائم بیماری های زمینه ای هستند.

علل بروز آنها عبارتند از:

بارداری
بیماری های سیستمیک مانند عفونت
کم کاری تیروئید
آرتریت سلول غول آسا
سکته مغزی
تومور مغزی

سردردهای ثانویه ناشی از مشکلات جدی سلامتی هستند.

در صورت دارا بودن سر دردهای زیر باید فورا به پزشک مراجعه نمایید:

شدید و مختل کننده است
مداوم است
به طور منظم رخ می دهد
با دارو بهبود نمی یابد
در کنار سایر علائم مانند گیجی، تب، تغییرات حسی و یا سفتی در گردن رخ می دهد.

انواع

بعضی از انواع مختلف سردرد عبارتند از:

سر دردهای تنشی

این نوع سردرد نوعی متداول از سر دردهای اولیه است. در این حالت درد به تدریج و در اواسط روز به وجود می آید.

افراد ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

گویی نواری محکم در اطراف سر خود دارند
درد مداوم و مبهم در دو طرف سر
گسترش درد به گردن و یا برعکس

سردردهای تنشی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

سردرد اپیزودیک: این حملات معمولا چند ساعت طول می کشند، اما در بعضی از موارد ممکن است تا چند روز نیز ادامه پیدا کنند.

سردرد مزمن: این نوع شامل سر دردهای تنشی است که 15 روز یا بیشتر در ماه و برای حداقل سه ماه اتفاق می افتند.

میگرن

سر دردهای میگرنی ممکن است شامل درد ضربان دار باشند. این مساله اغلب در یک طرف سر ایجاد می شوند اما ممکن است جهت آن تغییر کند.

فرد در طول یک دوره ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

سبکی سر
اختلالات حسی مانند تغییرات بینایی معروف به هاله (Aura)
حساسیت به نور یا صدا
حالت تهوع که احتمالا با استفراغ همراه است

سر دردهای میگرنی دومین نوع شایع سر دردهای اولیه هستند. این نوع سر دردها می توانند به شدت کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهند.

یک دوره میگرن ممکن است از چند ساعت تا 2-3 روز بطول بیانجامد. همچنین تعداد دفعات آن ممکن است متفاوت باشد، یعنی ممکن است یکبار در هفته یا یکبار در سال اتفاق بیفتند.

همچنین بخوانید:

روغن های اساسی برای میگرن و سر درد

سر دردهای ناشی از مصرف بیش از حد دارو

این نوع سردرد قبلا به عنوان سردرد ریباند (سردرد برگشتی) شناخته می شد. این مساله در اثر مصرف بیش از حد دارو برای درمان سردرد اتفاق می افتد.

سر دردهای ناشی از مصرف بیش از حد دارو به دلیل مصرف داروهایی بر پایه مواد افیونی (اُپیوئید) مانند داروهای حاوی کدئین و مورفین اتفاق می افتند.

ممکن است در این وضعیت علائم همراه دیگری نیز وجود داشته باشند:

گردن درد
بی قراری
احساس گرفتگی بینی
کاهش کیفیت خواب

علائم ممکن است متفاوت بوده و همچنین درد روز به روز تغییر کند.

طبق گزارش The Migraine Trust، به عنوان یک موسسه خیریه در انگلستان، افراد مبتلا به میگرن بیشتر در معرض ابتلا به این نوع سر دردها هستند. این عامل باعث می شود تا دوره های میگرن بیشتر و شدیدتر اتفاق بیفتند.

سردرد خوشه ای (کلاستر )

این نوع سر دردها معمولا بین 15 دقیقه تا 3 ساعت طول کشیده و ممکن است یک تا هشت بار در روز اتفاق بیفتند.

سر دردهای خوشه ای ممکن است به مدت 4 تا 12 هفته و به صورت مکرر اتفاق افتاده و سپس از بین بروند. این سر دردها معمولا هر روز در زمان خاصی اتفاق می افتند.

افراد ممکن است بین هر وعده سردرد، علامت خاصی را تجربه نکنند. دوره های بهبودی این نوع سردرد ممکن است ماه ها و یا سال ها به طول انجامد.

سر دردهای خوشه ای معمولا موارد زیر را به همراه دارند:

دردهای کوتاه اما شدید
درد در اطراف یک چشم
قرمزی یا ایجاد اشک در چشم
افتادگی پلک
گرفتگی بینی یا آبریزش آن
کوچک شدن مردمک یک چشم
تعریق صورت

سردردهای رعدآسا (Thunderclap headache)

این سر دردها ناگهانی و شدید بوده و بیشتر مردم از آنها به عنوان بدترین سردرد زندگی خود یاد می کنند. این نوع در کمتر از یک دقیقه به اوج رسیده و معمولا بیش از 5 دقیقه طول می کشند.

سر دردهای رعدآسا نوعی از سر دردهای ثانویه هستند که ممکن است نشان دهنده یک بیماری تهدید کننده زندگی باشند.

از قبیل:

آنوریسم یا رگ ‏برآمدگی
سندرم انقباض عروق مغزی برگشت پذیر
مننژیت
آپوپلکسی هیپوفیز
خونریزی مغزی
لخته شدن خون در مغز

افرادی که این سردردهای ناگهانی و شدید را تجربه می کنند باید فورا تحت مراقبت های پزشکی قرار گیرند.

درمان

استراحت و داروهای مسکن، اصلی ترین درمان های سردرد هستند.

گزینه های درمانی عبارتند از:

داروهای مسکن قابل خرید بدون نسخه مانند ضد التهاب های غیر استروئیدی
داروهای مسکن نیازمند تجویز پزشک
داروهای پیشگیرانه برای شرایط خاص مانند میگرن
سایر درمان های بیماری های زمینه ای

برای پیشگیری از سر دردهای ناشی از مصرف بیش از حد دارو، پیروی از توصیه و راهنمایی های پزشک ضروری است.

درمان سر دردهای ناشی از مصرف بیش از حد دارو شامل کاهش یا قطع دارو است. پزشک می تواند با برنامه ریزی برای این امر به بیمار کمک کند.

در موارد شدیدتر ممکن است برای ترک دارو نیاز به بستری شدن کوتاه مدت در بیمارستان باشد.

همچنین بخوانید:

10 روش درمان میگرن قاعدگی

درمان های جایگزین و یکپارچه

چندین روش جایگزین، که امروزه به عنوان روش های تلفیقی شناخته می شوند، برای درمان سردرد وجود دارد اما لازم است که پیش از ایجاد تغییرات اساسی یا شروع درمان های جدید، با پزشک مشورت کنید.

برخیاز این رویکرد ها عبارتند از:

طب سوزنی
رفتار درمانی شناختی (CBT)
محصولات بهداشتی گیاهی و غذایی
هیپنوتیزم
مراقبه (مدیتیشن)

با این حال موثر بودن همه این روش های توسط تحقیقات تایید نشده اند.

برخی شواهد نشان می دهند که ممکن است افرادی که دارای مقادیر کم منیزیم و ویتامین D هستند، دچار میگرن شوند.

این شواهد قطعی نیستند اما ممکن است مصرف 400 تا 500 میلی گرم اکسید منیزیم در روز به پیشگیری آن کمک کند.

کمبود مواد مغذی در بدن ممکن است ناشی از عدم کیفیت رژیم غذایی، مشکل سوء جذب و یا سایر بیماری ها باشد.

درمان خانگی

برخی استراتژی های مراقبت خانگی می توانند به جلوگیری از سردرد کمک کرده و یا آن را تسکین دهند.

افراد می توانند اقدامات زیر را انجام دهند:

از کیسه آبگرم و یا کمپرس یخ بر روی سر و گردن استفاده کنید. باید توجه شود که از دماهای بسیار بالا و یا بسیار پایین خودداری کرده و هرگز یخ را مستقیما بر روی پوست قرار ندهند.
در صورت امکان از عوامل استرس زا اجتناب کرده و از استراتژی های مقابله ای سالم استفاده کنند.
وعده های غذایی منظم مصرف کرده و سطح قند خون را ثابت نگه دارند.
با رعایت یک روال منظم؛ خنک، ساکت و تاریک نگه داشتن اتاق خواب، به اندازه کافی بخوابند.
جهت تقویت سلامتی و کاهش استرس به طور منظم ورزش کنند.
مصرف الکل را محدود کرده و به مقدار فراوان آب بنوشند.
در هنگام کار زمانی را برای استراحت و کشش بدن و استراحت به چشم در نظر بگیرند.

علائم

مشخصات سردرد و تاثیرات آن بر زندگی روزمره ممکن است متفاوت باشد.

سر دردها ممکن است مشخصات زیر را داشته باشند:

یک یا دو طرف سر را تحت تاثیر قرار دهند.
از یک نقطه مرکزی نشات بگیرند.
شامل دردهای شدید، ضربان دار و مبهم باشند.
بسیار دردناک باشند.
به تدریج و یا ناگهانی آغاز شوند.
از کمتر از یک ساعت تا چند روز طول بکشند.

مشخصات درد تا حدودی به نوع سردرد بستگی دارد.

تشخیص

پزشک معمولا پس از مطرح کردن سوالاتی درباره موضوعات زیر می تواند نوع سردرد را تشخیص دهد:

علائم آن
نوع درد
زمان و الگوی حملات

در بعضی موارد، ممکن است به تشخیص پزشک آزمایشاتی برای رد کردن علل جدی تر سردرد توصیه شود.

این آزمایشات ممکن است شامل نمونه گیری خون و یا تصویربرداری هایی مثل سی تی اسکن (CT) یا ام آر آی (MRI) باشند.

خلاصه

بسیاری از افراد بیش از یک نوع سردرد را تجربه می کنند.

افرادی که سر دردهای شدید و یا تکرار شونده ای را تجربه می کنند، باید با پزشک مشورت کرده و یا تحت مراقبت های تخصصی قرار گیرند.

اضطراب / استرس افسردگی / داروهای ضد افسردگی درد / بی حسی سردرد / سرگیجه عفونت مغز و اعصاب نورولوژی / علوم اعصاب