اثرات بالا و پایین بودن سطح اوریک اسید (Uric Acid)

سطح بالا (هیپراوریسمی) و پایین اوریک اسید سبب بروز مشکلاتی نظیر نقرس و سندروم فانکونی می شود؛ میزان اسید اوریک و تشخیص و درمان را بخوانید.

 

مقدمه

اوریک اسید (اسید اوریک) یک ماده زائد در بدن است.

برخی مواقع تجمع اوریک اسید در مفاصل و بافت ها منجر به ایجاد مشکلات سلامت می شود. یکی از این مشکلات نقرس، نوعی آرتریت است.

در این مقاله میزان کم، متوسط و زیاد اوریک اسید در خانم ها و آقایان را بررسی می کنیم. همچنین به توضیح تشخیص، درمان های موجود و اثرات سطوح بالا و پایین اوریک اسید روی سلامتی می پردازیم.

 

چگونه اوریک اسید در بدن تجمع می کند؟

پورین ها (Purines) مواد شیمیایی هستند که به طور طبیعی در بدن و بعضی از مواد غذایی وجود دارند. هنگامی که بدن پورین ها را تجزیه می کند، اوریک اسید به عنوان یک ماده زائد تولید می شود.

در ادامه کلیه ها آن را از خون تصفیه کرده و از طریق ادرار از بدن خارج می کنند.

با این حال، گاهی اوقات اوریک اسید می تواند در بدن تجمع یابد.

اصطلاح پزشکی این شرایط، بالا بودن اوریک اسید خون یا هیپراوریسمی (Hyperuricemia) است.

این مشکل در صورت تولید بیش از حد اوریک اسید یا دفع نشدن آن به اندازه کافی، ایجاد می شود.

بالا بودن بیش از حد اوریک اسید در خون خون منجر به تشکیل کریستال در مفاصل و بافت ها شده که ممکن است باعث ایجاد التهاب و علائم نقرس گردد.

 

سطوح اوریک اسید در خانم ها و آقایان

وجود مقدار کمی اوریک اسید در خون طبیعی است.

با این حال، در صورت بالاتر یا پایین تر بودن سطح آن نسبت به میزان طبیعی، ممکن است مشکلاتی ایجاد شود.

سطح بالای اوریک اسید می تواند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهد.

پایین بودن سطح آن نیز غیرمعمول است. این امر در صورتی اتفاق می افتد که فرد بیش از حد معمول آن را به عنوان مواد زائد از بدن دفع کند.

جدول زیر مقادیر کم، نرمال و بالای اوریک اسید در خون را نشان می دهند. همه مقادیر بر حسب میلی گرم بر دسی لیتر (mg/dl) هستند.

 

سطح اسید اوریک	آقایان	خانم ها
کم (Low)	کمتر از 2.5 میلی گرم بر دسی لیتر	کمتر از 1.5 میلی گرم بر دسی لیتر
نرمال (Normal)	بین 2.5 تا 7 میلی گرم بر دسی لیتر	بین 1.5 تا 6 میلی گرم بر دسی لیتر
زیاد (High)	بالای 7 میلی گرم بر دسی لیتر	بالای 6 میلی گرم بر دسی لیتر

 

دلایل بالا و پایین بودن سطح اوریک اسید

دلایل بالا رفتن سطح اوریک اسید (هیپراوریسمی) همیشه مشخص نیست. با این حال، ژنتیک و عوامل محیطی مانند رژیم غذایی و سلامت افراد و یا هر دو نقش مهمی در ایجاد آن دارند.

عوامل خطر برای ایجاد هیپراوریسمی (Hyperuricemia) عبارتند از:

• سندروم متابولیک
• نوشیدن الکل
• مرد بودن
• فشار خون بالا
• دیابت
• رژیم غذایی حاوی پورین بالا
• استفاده از داروهای ادرار آور

 

بیماری های مرتبط

برخی از بیماری ها و روش های درمانی، به ویژه بیماری نقرس، درمان سرطان و بیماری کلیوی، با هیپراوریسمی همراه هستند.

 

نقرس

نقرس نوعی آرتریت است و ناشی از هیپراوریسمی است. علائم آن گذرا بوده و معمولا فقط روی یک مفصل تاثیر می گذارد.

در افراد مبتلا به نقرس، اوریک اسید در مفاصل و بافت ها تجمع کرده و باعث ایجاد درد، ورم و رنگ پریدگی می شود.

نقرس معمولا مفاصل انگشت پا، مچ پا و زانو را تحت تاثیر قرار می دهد.

 

همچنین بخوانید:

بیماری نقرس

 

درمان سرطان

وقتی سلول ها از بین می روند، پورین آزاد می کنند. در صورت تجزیه آنها توسط بدن، اوریک اسید تولید می شود.

برخی از درمان های سرطان مانند شیمی درمانی باعث از بین رفتن سلول های بدن می شوند.

ممکن است آزمایش اوریک اسید بخشی از مراقبت های پزشکی افراد مبتلا به سرطان باشد.

 

بیماری کلیوی

کلیه ها مواد زائد موجود در خون مانند اوریک اسید را تصفیه می کنند.

بیماری های کلیوی به کلیه ها آسیب رسانده و فعالیت طبیعی آنها را مختل می کند.

در صورت بروز آن، مواد زائدی مانند اوریک اسید در خون تجمع می کنند.

 

سندروم فانکونی (Fanconi syndrome)

داشتن سطح پایین اسید اوریک امری نادر است.

شایع ترین بیماری که باعث کمبود سطح اوریک اسید خواهد شد، سندروم فانکونی است.

این یک بیماری نادر کلیوی است. در افراد مبتلا به این بیماری، کلیه ها نمی توانند مواد مغذی خاصی را در بدن جذب کنند.

ابتلا به سندروم فانکونی می تواند باعث کمبود انرژی، کمبود آب بدن و ایجاد مشکلات استخوانی شود.

میزان اوریک اسید در افراد مبتلا به سندروم فانکونی کم است. دلیل آن دفع شدن بیش از حد این ماده از طریق ادرار است.

 

علائم سطوح بالا و پایین اوریک اسید

ممکن است سطوح بالا و پایین اوریک اسید همیشه باعث ایجاد علائم نشوند.

علائم ناشی از این امر، در صورت تداوم بلندمدت و خارج از حد طبیعی نمایان شده و باعث بروز بیماری نیز می شوند.

علائم نقرس که با سطح بالای اوریک اسید مرتبط است، عبارتند از:

• مفاصل دردناک و متورم
• احساس گرما در صورت لمس مفاصل
• براق شدن و رنگ پریدگی پوست اطراف مفاصل

 

همچنین علائم سنگ کلیه که می تواند ناشی از سطح بالای اوریک اسید باشد، عبارتند از:

• کمردرد
• درد پهلو
• نیاز به دفع ادرار بیشتر
• کدر شدن ادرار، وجود خون و بوی غیر معمول ادرار
• حالت تهوع و استفراغ

 

وجود سطح پایین اوریک اسید کمتر از سطح بالای آن شایع است.

ممکن است افراد دارای سطح پایین اوریک اسید نیاز به ادرار کردن بیش از حد معمول داشته باشند. این اتفاق در صورت عدم نوشیدن آب به میزان کافی باعث کم آبی بدن خواهد شد.

 

تشخیص

آزمایش اوریک اسید می تواند میزان آن در خون یا ادرار را اندازه گیری کند.

در صورتی که افراد علائم نقرس یا سنگ کلیه را تجربه کرده و یا تحت درمان سرطان باشند، ممکن است به این آزمایش نیاز پیدا کنند. انجام این آزمایش هیچ خطری ندارد.

انجام این آزمایش با یک نمونه گیری کوچک خون به وسیله سوزن توسط متخصص و یا جمع آوری ادرار طی 24 ساعت و توسط بیمار صورت می گیرد.

سپس تکنسین های آزمایشگاهی نمونه ها را از نظر میزان اوریک اسید بررسی خواهند کرد.

گاهی اوقات ممکن است آسپیراسیون مفصلی (Joint Aspiration) توسط پزشک انجام شود.

پزشک در این روش با استفاده از یک سوزن و سرنگ به تخلیه مقدار کمی از مایعات تجمع کرده در مفصل می پردازد. وجود کریستال های اوریک اسید در این مایعات نشانه بیماری نقرس است.

در صورتی که پزشک نیاز به اطلاعات بیشتری درخصوص بیماری های ناشی از سطح اوریک اسید داشته باشد، می تواند به معاینه فیزیکی و طرح سوال در مورد سابقه پزشکی و علائم فعلی بپردازد.

گاهی اوقات بالا رفتن سطح اوریک اسید هیچ علائمی نخواهد داشت، در این صورت نیازی به درمان نخواهد بود، مگر اینکه علائم ایجاد شوند.

 

 

درمان سطوح بالا و پایین اوریک اسید

برخی از غذاهای حاوی پورین در هنگام تجزیه در بدن، اوریک اسید ایجاد می کنند.

مصرف غذاهای غنی از پورین منجر به تجمع اوریک اسید در خون و هیپراوریسمی خواهد شد.

البته اجتناب از مصرف پورین ها به طول کامل امکان پذیر نخواهد بود، چرا که مقادیر کمی از پورین در بسیاری از مواد غذایی وجود دارند.

با این حال، افراد می توانند با انتخاب رژیم های غذایی حاوی پورین کم و انجام اقدامات دیگر باعث کاهش سطح پورین شوند.

غذاهایی که دارای سطح متوسط یا بالایی از پورین هستند عبارتند از:

• الکل
• بیکن
• گوشت بوقلمون
• گوشت گوساله
• گوشت اعضا مانند جگر، دل و قلوه
• صدف
• ماهی قزل آلا
• روغن ‌ماهی کوچک (Haddock)
• ماهی آنچوی (Anchovies)
• ساردین
• شاه‌ ماهی (Herring)

ممکن است نیاز باشد تا افراد مبتلا به نقرس مصرف غذاهای فوق را محدود کنند.

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) و استروئیدها می توانند به کاهش درد و التهاب و همچنین شدیدتر شدن نقرس حاد کمک کنند.

همچنین افراد می توانند برای جلوگیری از شدیدتر شدن نقرس اقدامات زیر را انجام دهند:

• خودداری از مصرف الکل
• حفظ یا دستیابی به وزن مناسب
• محافظت از مفاصل به وسیله انجام حرکات ورزشی آهسته و بدون ضربه مانند پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا

افراد مبتلا به نقرس معمولا هر 6 ماه نیاز به انجام آزمایش اوریک اسید دارند.

حفظ میزان اوریک اسید در یک سطح مشخص می تواند به کاهش درد، آسیب مفصلی و عوارض نقرس کمک کند.

 

خلاصه

اوریک اسید یک ماده زائد است که در صورت تجمع بیش از حد در بدن می تواند منجر به آسیب مفاصل و بافت ها شود.

سطح پایین اوریک اسید کمتر از سطح بالای آن شایع است که سندروم فانکونی یکی از بیماری های رایج آن است.

تداوم بالا بودن سطح اسید اوریک، ممکن است منجر به ایجاد بیماری شود.

حفظ میزان اسید اوریک در یک سطح خاص برای افراد مبتلا به نقرس دارای اهمیت است.

این اقدام باعث بهبود علائم و کاهش خطر شدیدتر شدن نقرس خواهد شد.