درمان بیماری کولیت اولسراتیو

درمان بیماری کولیت اولسراتیو بسته به شدت و دفعات عود متفاوت بوده و شامل درمان دارویی و جراحی است که این مقاله آن را بصورت مفصل توضیح می دهد.

 

مقدمه

کولیت اولسراتیو (کولیت زخمی) یک بیماری التهاب روده (IBD) است. درمان کولیت اولسراتیو بسته به شدت بیماری و تعداد دفعات عود علائم و اشتعال بیماری متفاوت است.

 

همچنین بخوانید:

التهاب روده یا کولیت

 

اهداف اصلی درمان عبارتند از:

• کاهش علائم که به آن القاء بهبودی (دوره بدون علائم) می گویند.
• حفظ بهبودی

درمان معمولاً شامل مصرف انواع مختلفی از دارو است. اگرچه گاهی اوقات جراحی نیز به عنوان یک گزینه درمانی مدنظر قرار می گیرد.

در روند درمان، معمولا طیف وسیعی از متخصصان مراقبت های بهداشتی حضور دارند از جمله:

• پزشکان متخصص مانند متخصص یا جراحان گوارش
• پزشکان عمومی
• پرستاران متخصص

پرستار حرفه ای و تیم مراقبتی، مسئولیت مراقبت از شما را داشته و در صورت نیاز به راهنمایی و مشاوره، معمولا آنها نقطه ارتباطی اصلی با شما خواهند بود.

 

همچنین بخوانید:

کنترل عوارض درمان های کولیت اولسراتیو

 

درمان ها

 

آمینو سالیسیلات ها

آمینو سالیسیلات ها که به آنها 5-ASA هم گفته می شود داروهایی هستند که در کاهش التهاب موثرند.

این داروها سبب بهبود بافت آسیب دیده می شوند.

آنها معمولاً اولین گزینه درمانی جهت درمان کولیت اولسراتیو خفیف یا متوسط ​​هستند.

آمینو سالیسیلات ها به عنوان یک درمان کوتاه مدت جهت کاهش علائم تجویز می شوند. همچنین می توان از آنها برای مصرف درازمدت، بقیه عمر و برای حفظ بهبودی استفاده نمود.

5-ASA ها به صورت زیر مصرف می شوند:

• به صورت خوراکی: با بلعیدن قرص یا کپسول
• به صورت شیاف: کپسولی که وارد مقعد (راست روده) کرده و درون آن حل می شود.
• به وسیله انما (تنقیه باریوم): مایعات به روده بزرگ شما پمپ می شود.

نحوه مصرف 5-ASA به شدت و میزان حاد بودن مشکل شما بستگی دارد.

اگر به کولیت اولسراتیو خفیف تا متوسط ​​مبتلا شوید معمولاً  5-ASA به صورت شیاف یا تنقیه باریوم تجویز می شود.

اگر علائم شما پس از 4 هفته بهبود نیافت پزشک ممکن است از شما بخواهد که شکل قرص یا کپسول 5-ASA را هم مصرف کنید.

این داروها بندرت عوارض جانبی دارند؛ اما برخی افراد ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• سر درد
• احساس بیماری
• درد شکم
• بثورات (راش پوستی)
• در موارد نادر اسهال

 

کورتیکواستروئیدها

کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزولون، نوع قدرتمندتری از داروها برای کاهش التهاب هستند.

اگر 5-ASA به تنهایی موثر واقع نش،د برای درمان وضعیت حاد بیماری می توان کورتیکواستروئیدها را با 5-ASA  یا به جای 5-ASA مصرف نمود.

مانند 5-ASA، استروئیدها می توانند به صورت خوراکی یا شیاف یا انما(Enema) تجویز شوند.

اما برخلاف 5-ASA، کورتیکواستروئیدها به عنوان یک درمان طولانی مدت جهت حفظ بهبودی استفاده نمی شوند. زیرا در صورت مصرف طولانی مدت، عوارض جانبی جدی همانند ضعیف شدن استخوان ها (پوکی استخوان) و لکه های ابری در لنز چشم (آب مروارید) ایجاد می کنند.

عوارض جانبی استفاده از استروئید در کوتاه مدت شامل موارد زیر است:

• آکنه
• افزایش وزن
• افزایش اشتها
• تغییرات خلقی مانند زودرنج و تندخو شدن
• مشکل خوابیدن (بی خوابی)

 

همچنین بخوانید:

همه چیز درباره کوتون ها (کورتیکواستروئید)

 

داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی

سرکوب کننده های سیستم ایمنی مانند تاکرولیموس و آزاتیوپرین داروهایی هستند که فعالیت سیستم ایمنی بدن را کاهش می دهند.

این داروها معمولاً به صورت قرص برای درمان علائم خفیف یا متوسط کولیت اولستراتیو ​​تجویز می شوند. همچنین در صورتی که علائم شما به سایر داروها پاسخ نداد، این داروها، روند بهبودی را حفظ می کنند.

سرکوب کننده های سیستم ایمنی می توانند در درمان کولیت اولسراتیو بسیار موثر باشند اما به طور معمول مدتی (معمولاً بین 2 تا 3 ماه) طول می کشد تا اثر کنند.

با مصرف این داروها میزان آسیب پذیری شما در برابر عفونت افزایش می یابد؛ در نتیجه مهم است که هرگونه علائم عفونت مانند درجه حرارت بالا یا بیماری را به سرعت به پزشک اطلاع دهید.

این داروها تولید گلبول های قرمز خون را کاهش می دهند و در نتیجه مستعد کم خونی (آنمی) می شوید.

علاوه بر این برای کنترل سطح گلبول های خون و بررسی مشکلات دیگر به آزمایشات منظم خون نیاز خواهید داشت.

 

درمان علائم شدید (فاز اشتعالی بیماری)

علائم خفیف یا متوسط کولیت اولستراتیو ​​معمولاً در خانه قابل درمان است. در رابطه با علائم شدیدتر نیاز به کنترل و مراقبت در بیمارستان دارد تا خطر کم آبی بدن و عوارض احتمالی و مرگبار همانند پارگی روده بزرگ به حداقل برسد.

در بیمارستان از دارو استفاده شده و گاهی مایعات به طور مستقیم از طریق ورید (به صورت داخل وریدی) تزریق می شود.

داروهای شما معمولاً نوعی کورتیکواستروئید یا داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی به نام اینفلیکسیماب یا سیکلوسپورین خواهند بود.

 

سیکلوسپورین (Ciclosporin)

سیکلوسپورین همانند سایر داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، با کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن عمل می کند.

این دارو نسبت به داروهایی که برای درمان موارد خفیف کولیت اولسراتیو استفاده می شود، قدرتمندتر بوده و اثر گذاری آن خیلی سریعنر (معمولا طی چند روز) می باشد.

سیکلوسپورین به آرامی از طریق تزریق در بازو تجویز می شود و درمان معمولاً به مدت 7 روز ادامه خواهد داشت.

عوارض جانبی سیکلوسپورین وریدی عبارتند از:

• رعشه یا لرزش غیرقابل کنترل بخشی از بدن
• رشد بیش از حد مو
• خستگی مفرط (فرسودگی روحی-جسمی)
• لثه های متورم
• احساس بیماری بودن
• اسهال

سیکلوسپورین همچنین می تواند سبب ایجاد مشکلات جدی تر همانند فشار خون بالا و کاهش عملکرد کلیه و کبد گردد.

لازم است فرد به طور منظم تحت معاینه قرار گیرد تا علائم این بیماری همیشه تحت کنترل باشد.

داروهای بیولوژیکی

اینفلیکسیماب، آدلیومیماب، گلیمیماب و ودولیزوماب داروهایی هستند که با هدف قرار دادنِ پروتئین هایی که سیستم ایمنی بدن برای تحریک التهاب استفاده می کند، التهاب روده را کاهش می دهند.

این دسته داروها، این نوع گیرنده ها را مسدود کرده و با کاهش التهاب در درمان بیماری کولیت اولسراتیو کاربرد دارند.

اگر گزینه های دارویی دیگر مناسب یا موثر وجود نداشته باشد، ممکن است از این دسته داروها برای درمان افراد بزرگسالی که به کولیت اولسراتیو متوسط ​​تا شدید مبتلا هستند استفاده گردد.

اینفلیکسیماب ممکن است برای درمان کودکان یا نوجوانان 6 تا 17 ساله که کولیت اولسراتیو شدید دارند تجویز شود.

به جز مواردی که دارو موثر واقع نشود، درمان به مدت 12 ماه ادامه می یابد.

 

اینفلیکسیماب (Infliximab)

اینفلیکسیماب به صورت تزریق ظرف 1 تا 2 ساعت تجویز می شود.

پس از 2 هفته و همچنین پس از 6 هفته این دارو مجددا تزریق خواهد شد.

در صورت نیاز به ادامه درمان، هر 8 هفته تزریق انجام می شود.

عوارض جانبی رایج اینفلیکسیماب عبارتند از:

• افزایش خطر عفونت : هرگونه علائم عفونت احتمالی مانند سرفه، درجه حرارت بالا یا گلودرد را به پزشک عمومی گزارش دهید.
• احساسی که سر شما یا محیط اطراف در حال حرکت است (سرگیجه) و گیجی
• یک واکنش آلرژیک مانند که باعث ایجاد مشکلات تنفسی ، کهیر و سر درد می شود

در بیشتر موارد واکنش به دارو در 2 ساعت اول پس از پایان تزریق رخ می دهد.

در برخی افراد واکنش و آلرژی با تاخیر و روزها یا حتی هفته ها پس از تزریق ایجاد می شود.

اگر بعد از مصرف اینفلیکسیماب علائم فوق ظاهر شد به دنبال مراقبت های فوری پزشکی باشید.

پس از اولین تزریق به دقت تحت نظر پزشک خواهید بود و در صورت لزوم ، ممکن است از داروی ضد حساسیت مانند اپی نفرین استفاده شود.

اینفلیکسیماب معمولاً برای افرادی که سابقه بیماری سل (TB) یا هپاتیت B دارند مناسب نیست و لازم است در افراد مبتلا به HIV یا هپاتیت C با احتیاط مصرف شود.

دلیل احتیاط هم این است که موارد زیادی وجود داشته که اینفلیکسیماب عفونت های پنهان را دوباره فعال کرده است.

این دارو برای افرادی که سابقه بیماری قلبی یا اسکلرو چندگانه (MS) دارند توصیه نمی شود.

 

توفاسیتینیب (Tofacitinib)

توفاسیتینیب نوع جدیدتری از دارو برای درمان کولیت اولسراتیو است.

این دارو با هدف قرار دادن سیستم ایمنی بدن کار می کند. البته این کار را به روش متفاوتی نسبت به سایر داروها انجام می دهد.

اگر درمان های استاندارد یا بیولوژیک موثر نبوده و یا مناسب نباشد؛ این قرص ها برای افرادی که کولیت اولسراتیو متوسط ​​تا شدید دارند تجویز می شود.

مصرف توفاسیتینیب در دوران بارداری توصیه نمی شود.

زنان هنگام مصرف و حداقل 4 هفته پس از اتمام دوره باید از روش های پیشگیری از بارداری مطمئنی استفاده کنند.

 

عمل جراحی

اگر علائم دائماً عود کرده و کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر داده است؛ یا علائم شدیدی دارید و داروها جواب نمی دهد؛ از جراحی می توان به عنوان یک گزینه درمان بیماری کولیت اولسراتیو دیگر استفاده نمود.

جراحی کولیت اولسراتیو شامل برداشتن دائمی روده بزرگ (کولکتومی) است.

پس از برداشتن روده بزرگ، به جای روده بزرگ از روده کوچک شما برای دفع مواد زائد از بدن استفاده می شود.

این جراحی با استفاده از روش های زیر انجام می شود:

• ایلئوستومی: در این روش روده کوچک از سوراخی که در شکم فرد ایجاد شده، خارج می شود. کیسه های مخصوصی برای جمع آوری مواد زائد ناشی از دفع بر روی این دهانه قرار داده می شود.

 

• مخزن ایلئوآنال (که به آن کیسه J نیز می گویند): در این روش از بخشی از روده کوچک برای ایجاد مخزن داخلی استفاده می شود. این مخزن به مقعد شما وصل می شود تا عمل دفع را مثل قبل انجام دهید.

 

از روش مخزن های ایلئوآنال بیشتر استفاده می شود؛ چرا که به کیسه خارجی برای جمع آوری مواد زائد نیازی ندارد.

پس از جراحی و با برداشتن روده بزرگ، دیگر کولیت اولسراتیو بر نمی گردد.

لازم است که خطرات جراحی و تأثیرگذاری دائمی ایلئوستومی یا مخزن ایلئوآنال را بررسی کنید.

 

حمایت و پشتیبانی

زندگی با بیماری کولیت اولسراتیو به ویژه اگر علائم آن شدید باشد، با یک تجربه ناامید و منزوی کننده همراه است.

صحبت کردن با دیگران درباره این بیماری به بهبود وضعیت روحی کمک کرده و با احساس حمایت و آرامش همراه خواهد بود.