مسمومیت با مس : علائم و درمان

مسمومیت با مس در اثر قرارگیری مزمن یا بلندمدت در معرض مقادیر زیاد مس از طریق منابع آب آلوده، هوا و غذا است، علائم و درمان آن را بخوانید.

 

علائم مسمومیت ناشی از مس شامل اسهال، سر درد و در موارد شدید نارسایی کلیه است.

بعضی از اختلالات ژنتیکی مانند بیماری ویلسون نیز منجر به مسمومیت ناشی از مس می شود.

این مقاله به بررسی مسمومیت ناشی از مس، دلایل بروز، علائم و روش های درمان آن می پردازد. همچنین در مورد روش های پیشگیری از این بیماری و زمان تماس با پزشک صحبت خواهیم کرد.

 

همچنین بخوانید:

اثرات آلودگی آب در سلامت انسان (کلیک)

 

درباره مس

مس یک فلز سنگین و یک ماده معدنی ضروری است که از عملکردهای زیر در بدن پشتیبانی می کند:

• متابولیسم آهن
• تشکیل آنزیم های تولیدکننده انرژی
• ساخت بافت های پیوندی
• هورمون های متعادل کننده سلول های عصبی
• تنظیم بیان ژن
• ارتقاء عملکرد سیستم ایمنی سالم

با اینکه بسیاری از منابع غذایی گیاهی و حیوانی به طور طبیعی حاوی مس هستند، بدن انسان فقط حدود 50 تا 120 میلی گرم از این ماده را ذخیره می کند. بدن مس اضافی موجود را توسط صفرا یا مایع گوارشی تولید شده توسط کبد دفع می کند.

پزشک می تواند از طریق آزمایش خون میزان مس را در بدن را بررسی کند. غلظت معمول مس از 63.5 تا 158.9 میکروگرم در هر دسی لیتر خون است.

طبق دستورالعمل های غذایی 2015 تا 2020 برای آمریکایی ها، میزان مصرف توصیه شده (RDA) مس بین 340 تا 890 میکروگرم در روز برای افراد زیر 18 سال و 900 میکروگرم در روز برای بزرگسالان است.

طبق اعلام موسسه ملی بهداشت (NIH)، بزرگسالان نباید بیش از 10 میلی گرم مس در روز مصرف کنند. مصرف مقادیر بیش از حد آن منجر به اثرات سوء برای سلامتی می شود.

 

علت ها

افراد به ندرت دچار مسمومیت ناشی از مس می شوند. با این حال این وضعیت زمانی رخ می دهد که افراد مقادیر زیادی از مس را از طریق آب آلوده، غذا یا هوا دریافت کند.

طبق تخمین آژانس ثبت مواد سمی و ثبت بیماری ها، صنایع در سال 2000 میزان 1.4 میلیارد پوند مس در محیط زیست منتشر کرده اند.

 

مس در آب

آژانس حفاظت از محیط زیست (EPA) در سال 1991 آئین نامه ای را به نام قانون سرب و مس منتشر کرد که طبق آن آب آشامیدنی نباید بیش از 1.3 میلی گرم مس در هر لیتر آب داشته باشد.

آب لوله کشی که از طریق لوله های مسی یا شیرهای برنجی عبور می کند، به ویژه در صورت خوردگی مس، می تواند ذرات مس را جذب کند. همچنین زباله های کشاورزی و صنعتی می توانند به مخازن آب آشامیدنی وارد شده و آن را آلوده کنند.

به پیشنهاد مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، لازم است تا سیستم آب خانگی آلوده شده به مس قبل از نوشیدن یا پخت تمیز شود. همچنین آنها پیشنهاد می کنند که در صورتی که شیر آب برای بیش از 6 ساعت بسته بوده، قبل از استفاده حداقل 15 ثانیه باز بماند تا آلودگی ناشی از لوله ها برطرف شود.

 

مس در مواد غذایی

بسیاری از مواد غذایی به طور طبیعی حاوی مس هستند.

نمونه هایی از مواد غذایی حاوی مس عبارتند از:

• گوشت حیوانات مانند گاو و بوقلمون
• گوشت اعضا بدن مانند دل و جگر
• جانوران دریایی صدف (پوسته) دار مانند صدف، خرچنگ و لابستر
• دانه هایی مانند ارزن و غلات
• سبزیجات مانند اسفناج، مارچوبه و گوجه فرنگی
• محصولات لبنی مانند شیر و ماست
• دانه ها، مغزها و حبوبات
• توفو
• سیب زمینی ها
• قارچ
• آووکادو کال (خام)
• شکلات

افراد روزانه 1 میلی گرم مس مصرف می کنند. بدن به طور موثری از ورود آن به جریان خون جلوگیری می کند. با این حال در صورتی که افراد غذای تهیه یا سرو شده با ظروف مسی را مصرف کنند می توانند دچار مسمومیت ناشی از مس شوند.

 

مس در هوا

مقادیر کمی مس در هوا وجود دارد. به طور متوسط هوا حاوی 1 تا 200 نانو گرم فلز در هر متر مکعب است. با این حال غلظت مس می تواند در مناطق نزدیک به کارخانه های ذوب مس و معادن صنعتی به 5000 نانوگرم در متر مکعب برسد.

افرادی که فعالیت آنها مربوط به کشاورزی، تصفیه آب و صنایع معدنی باشد ممکن است در طی روزهای کاری مس و بخار ناشی از آن را تنفس کنند.

طبق اعلام اداره ایمنی و بهداشت شغلی (OSHA)، غلظت گرد و غبار مس در هوای اتاق کار نباید طی یک شیفت 8 ساعته از 1 میلی گرم در متر مکعب بیشتر شود.

 

همچنین بخوانید:

اثرات آلودگی هوا بر سلامت (کلیک)

 

بیماری ها

بیماری هایی که توانایی کبد در حذف مس اضافی از بدن را کاهش می دهند می توانند منجر به مسمومیت ناشی از مس شوند.

بعضی از این بیماری ها عبارتند از:

• بیماری ویلسون – یک بیماری ژنتیکی نادر شامل جهش ژن ATP7B که مس اضافی را به صفرا منتقل می کند.
• بیماری منکس – یک اختلال ارثی ناشی از جهش در ژن ATP7a که باعث انتقال مس به بدن می شود.
• بیماری کبدی
• هپاتیت یا التهاب کبد
• لنفوم هاجکین یا سرطان غدد لنفاوی
• سرطان خون یا سرطان سلول های خونی
• سرطان مغز
• سرطان کبد
• سرطان پستان
• دیابت

 

همچنین بخوانید:

سرطان، انواع، دلایل و درمان (کلیک)

 

IUD های مسی

دستگاه های داخل رحمی (IUD)، دستگاه هایی با عملکرد بلندمدت و برگشت پذیر هستند. آنها از یک قطعه پلاستیکی T شکل با نخ های نازک تشکیل شده است.

بازوهای IUD خود را در داخل رحم ثابت نگه می دارد و هسته آن حاوی یک شکل مصنوعی از هورمون پروژسترون هستند. در IUD های غیر هورمونی یک سیم مسی نازک به دور بدن پیچیده می شود.

این سیم مسی باعث التهاب در رحم شده و اسپرم و تخمک را از بین می برد.

شواهد فعلی نشان نمی دهند که استفاده از IUD های مسی خطر مسمومیت ناشی از از مس را افزایش دهند. در یک مطالعه در سال 1980 محققان دریافتند که استفاده بلندمدت از این دستگاه ها باعث تغییر در سطح مس موجود در خون یا ادرار نمی شود.

در یک مطالعه اخیر بر روی موش (رت) در سال 2017 محققان اثرات قراردگیری در معرض IUD مسی را 20، 40 و 60 برابر دوزهای توصیه شده مشاهده کرده اند. پس از 26 هفته محققان هیچ نشانه ای از مسمومیت ناشی از مس یا آسیب به اعضای بدن مشاهده نکردند.

با این حال تعداد گلبوهای سفید موش (رت) افزایش یافته که محققان آن را به عنوان بخشی از پاسخ التهابی طبیعی بدن به مس می شناسند. این یافته های ایمنی استفاده بلندمدت از IUD مسی را پشتیبانی می کند.

با این حال این نتایج به طور مستقیم برای انسان قابل استفاده نیست. با توجه به این نکته محققان مطالعات بالینی بیشتری را نیاز دارند.

طبق اعلام آکادمی پزشکی شیردهی، استفاده از IUD های مسی هیچ تاثیری در تولید یا ترشح شیر مادر ندارند.

 

علائم مسمومیت مس

مس تقریبا در همه بافت های بدن وجود دارد. غلظت زیاد آن در بخش های زیر وجود دارد:

• استخوان ها
• عضلات
• مغز
• کبد
• کلیه ها

 

مسمومیت ناشی از مس منجر به علائم مختلف زیر می شوند:

• معده درد
• تهوع و استفراغ
• اسهال
• مدفوع آبی یا سبز رنگ
• مدفوع تیره و چسبناک حاوی خون
• سر درد
• سرگیجه
• خستگی
• تب و لرز
• درد عضلانی
• تشنگی شدید
• تاکی کاردی یا ضربان قلب سریع غیرطبیعی
• تغییر در چشایی که می تواند منجر به کاهش اشتها یا بی اشتهایی شود.

 

مسمومیت ناشی از مس می تواند منجر به علائم عصبی و روانی زیر شود:

• تغییرات ناگهانی در خلق و خو
• علائم افسردگی یا اضطراب
• احساس تحریک پذیری یا تحریک بیش از حد
• مشکل در تمرکز

 

مسمومیت ناشی از مس می تواند اثرات و عوارض شدید سلامت زیر را داشته باشد:

• نارسایی کلیه
• نارسایی قلبی
• از دست دادن گلبول های قرمز
• بیماری کبدی
• آسیب مغزی
• مرگ

 

درمان مسمومیت با مس

پزشکان می توانند با روش های درمان زیر مسمومیت ناشی از مس و انواع دیگر مسمومیت با فلزات سنگین را درمان کنند:

• روی (زینک): از تجمع مس در کبد و دستگاه گوارش جلوگیری می کند.
• شیمی درمانی: ذرات مس موجود در جریان خون را به ترکیبی متصل کرده که کلیه آنها را فیلتر کرده و از طریق ادرار دفع می کند.
• پمپاژ معده: مس را به طور مستقیم از معده خارج می کند.
• داروها: داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها می توانند به کاهش تورم در مغز کمک کنند.
• همودیالیز: از دستگاهی استفاده می شود تا مواد زائد خون را فیلتر می کند. این درمان مسمومیت با مس و سایر فلزات برای افرادی که دچار آسیب کلیوی هستند، مفید است.

 

پیشگیری

افراد می توانند با استفاده از موارد زیر از مسمومیت ناشی از مس پیشگیری کنند.

• محدود کردن قرارگیری در معرض مس از طریق مواد غذایی و نوشیدنی های آلوده
• اجتناب استفاده از ظروف مسی، ظروف خورده شده یا زنگ زده
• از بین بردن مس موجود در آب لوله کشی از هر شیر آب وصل به لوله مسی خورده شده با استفاده از باز گذاشتن آب سرد به مدت حداقل 15 ثانیه
• نصب فیلترهایی در خانه که مواد معدنی ناخواسته را از آب فیلتر کند.

 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟

در صورتی که افراد اخیرا از مواد غذایی آلوده به مس استفاده کرده باشند، باید جهت بررسی علائم مسمومیت با مس و درمان آن به پزشک مراجعه کنند.

در صورت مشاهده علائم مسمومیت ناشی از مس (موارد زیر) باید فورا به پزشک مراجعه کرد:

• مدفوع تیره و چسبناک حاوی خون
• معده درد
• استفراغ
• علائم شبیه به آنفولانزا
• تغییرات ناگهانی خلق و خو

 

خلاصه

مس یک ماده معدنی ضروری است که از عملکردهای مختلف بدن مانند تولید آنزیم و عملکردهای عصبی پشتیبانی می کند.

با این حال قرارگیری در معرض مقادیر بالای مس موجود در آب یا مواد غذایی می تواند منجر به مسمومیت ناشی از مس شود. همچنین بیماری های ژنتیکی می توانند در ابتلا به آن نقش داشته باشند.

مقادیر زیاد مس در بدن می تواند به کلیه، کبد، قلب و مغز آسیب برساند. در صورت درمان نشدن، مسمومیت ناشی از مس می تواند اثرات شدیدی بر سلامتی داشته و حتی منجر به مرگ شود.

در صورتی که افراد معتقدند که آب لوله کشی خانه حاوی مقادیر بالاتر از حد طبیعی مس است، می توانند با منبع آب محلی خود تماس بگیرند. در صورتی که افراد اخیرا مس زیادی مصرف کرده باشند، باید فورا به پزشک مراجعه کنند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.