اختلالات و بیماری های گوارشی : علائم و درمان

اختلالات و بیماری های گوارشی در صورت عدم عملکرد مناسب دستگاه گوارش ایجاد می شوند؛ علائم و روش درمان برخی از این اختلالات را بخوانید.

 

دستگاه گوارش برای تجزیه غذا کار می کند. در صورتی که بخشی از این دستگاه به درستی کار نکند، ممکن است فرد دچار یک اختلال گوارشی مانند سندروم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری سلیاک یا سنگ صفرا شود.

دستگاه گوارش (IG) از دهان، معده و روده تشکیل شده است. این موارد به همراه اندام های کبد، کیسه صفرا و لوزالمعده برای جذب مواد مغذی و دفع مواد زائد عمل می کنند.

در این مقاله فهرستی از اختلالات گوارشی ارائه داده و در مورد علائم، روش های درمانی و زمان تماس با پزشک بحث می کنیم.

 

همچنین بخوانید:

علائم انواع بیماری های خود ایمنی (کلیک)

 

اختلال گوارشی چیست؟

اختلالات گوارشی گروهی از بیماری ها هستند که در صورت عدم عملکرد دستگاه گوارش به صورت مناسب رخ می دهند. متخصصان آن را به دو دسته تقسیم می کنند:

• اختلالات ارگانیک دستگاه گوارش: این بیماری ها در صورت بروز ناهنجاری های ساختاری در دستگاه گوارش رخ می دهند که مانع از عملکرد صحیح آن می شود.
• اختلالات عملکرد دستگاه گوارش: در این بیماری ها، دستگاه گوارشی از نظر ساختاری طبیعی به نظر می رسد اما هنوز عملکرد مناسبی ندارد.

 

بعضی از شایع ترین اختلالات گوارشی عبارتند از:

• سندروم روده تحریک پذیر (IBS)
• رشد بیش از حد باکتری روده کوچک (SIBO)
• بیماری ریفلاکس معده (GERD)
• سنگ صفرا
• بیماری سلیاک
• بیماری کرون
• کولیت زخمی (UC)

 

نمونه هایی از اختلالات گوارشی که کمتر شایع هستند عبارتند از:

• بیماری هیرشپرونگ (Hirschsprung’s disease)
• آشالازی (Achalasia)
• بیماری منتریه (Ménétrier disease)

در بخش های زیر این بیماری ها را با جزئیات بیشتری بررسی می کنیم.

 

سندروم روده تحریک پذیر (IBS)

علامت اصلی IBS درد شکمی است که ممکن است قبل یا بعد از حرکات روده رخ دهد.

همچنین ممکن است افراد دچار اسهال، یبوست و یا هر دو شوند.

اینکه افراد به طور معمول دچار اسهال یا یبوست و یا هر دو می شوند، می تواند نشان دهنده نوع IBS باشد.

علائم دیگر IBS عبارتند از:

• نفخ شکم
• وجود مخاط سفید در مدفوع
• حرکات ناقص روده

 

ترکیبی از عوامل مختلف می توانند باعث بروز یا بدتر شدن علائم IBS شوند.

به احتمال زیاد افراد مبتلا به IBS رویدادهای تروماتیک یا آسیب زای دیگری را در زندگی تجربه کرده یا دچار یک بیماری روانی هستند.

با این حال IBS می تواند پس از عفونت یا در نتیجه SIBO رخ دهد.

عواملی مختلفی در بروز IBS نقش دارند.

به همین دلیل افراد می توانند از رویکردهای مختلف در مدیریت علائم خود بهره ببرند. ممکن است موارد زیر لازم باشند:

• ایجاد تغییرات در رژیم غذایی
• یادگیری کاهش استرس
• شناسایی بیماری های زمینه ای

 

همچنین بخوانید:

سندروم روده تحریک پذیر: علائم و تشخیص (کلیک)

 

رشد بیش از حد باکتری روده کوچک (SIBO)

SIBO زمانی رخ می دهد که باکتری های روده بزرگ به روده کوچک نقل مکان کرده و علائم زیر را ایجاد کنند:

• نفخ شکم
• اسهال
• یبوست

بعضی از شواهد نشان می دهند که ممکن است ارتباطی بین IBS و SIBO وجود داشته باشد.

یک مطالعه قدیمی در سال 2000 نشان داد که از بین بردن SIBO به طرز موثری علائم IBS را در 48% از شرکت کنندگان این مطالعه درمان کرد.

درمان اصلی SIBO شامل مصرف آنتی بیوتیک بوده اما ممکن است داروهایی برای کمک به هضم غذا و رفع علت زمینه ای آن نیز تجویز شود.

 

رفلاکس گاستروازوفاژیال (GERD)

رفلاکس گاستروازوفاژیال زمانی رخ می دهد که محتوای معده به مری بازگردد.

در صورتی که این اتفاق به صورت مکرر رخ دهد، ممکن است فرد مبتلا به GERD دچار یک بیماری بلندمدت باشد. علائم شایع آن عبارتند از:

• سوزش سر دل
• ریفلاکس اسید معده
• درد قفسه سینه
• حالت تهوع
• درد در هنگام بلع

پزشکان همیشه از دلیل بروز GERD مطمئن نیستند اما عوامل خطر آن شامل موارد زیر است:

• مصرف بعضی از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
• ابتلا به چاقی
• استنشاق دود سیگار
• بارداری
• ابتلا به فتق هیاتال

درمان GERD می تواند شامل تغییرات رژیم غذایی، ترک سیگار، داروهای بدون نسخه یا OTC برای مدیریت علائم و یا درمان هایی باشد که علت زمینه ای را برطرف می کنند.

 

همچنین بخوانید:

رفلاکس گاستروازوفاژیال : علائم و درمان (کلیک)

 

سنگ صفرا

کیسه صفرا، کیسه کوچکی است که صفرا را در خود ذخیره می کند و بدن هنگام هضم از آن استفاده خواهد کرد. سنگ های صفرا، سنگ های کوچکی هستند که در کیسه صفرا تشکیل می شوند.

در بیشتر موارد، ممکن است فرد متوجه داشتن سنگ صفرا نشود زیرا این امر باعث ایجاد علامتی نمی شود. با این حال اگر سنگ صفرا در جلوی دهانه کیسه صفرا تشکیل شود می تواند باعث بروز علائمی شود.

 

علائم آن شامل موارد زیر هستند:

• درد مداوم زیر دنده ها و در سمت راست بدن
• زردی
• دمای بالای بدن
• حالت تهوع
• استفراغ
• تعریق

درمان سنگ های صفرا می تواند شامل برداشتن کیسه صفرا از طریق جراحی یا روشی باشد که طی آن یک متخصص سنگ صفرا را از مجاری صفراوی خارج کند.

 

همچنین بخوانید:

درمان سنگ صفرا: انواع جراحی کیسه صفرا (کلیک)

 

بیماری سلیاک

بیماری سلیاک نوعی بیماری خود ایمنی است که در صورت مصرف غذاهای حاوی گلوتن باعث حمله بدن به پوشش روده می شود. این بیماری بر خلاف عدم تحمل گلوتن یک بیماری جدی است که در صورت عدم درمان به روده آسیب می رساند.

 

همچنین بخوانید:

غذاهای حاوی گلوتن و جایگزین آنها (کلیک)

 

علائم بیماری سلیاک شامل موارد زیر هستند:

• اسهال بلندمدت
• یبوست
• مدفوع رنگ پریده با بوی بیشتر از حد معمول و شناور
• درد شکمی
• نفخ شکم
• گاز
• حالت تهوع
• استفراغ

 

بیماری سلیاک با گذشت زمان و عدم درمان منجر به عوارض زیر می شود:

• سوء تغذیه
• نرم شدن استخوان
• مشکلات سیستم عصبی
• مشکلات مربوط به تولید مثل

درمان اصلی بیماری سلیاک پیروی از رژیم بدون گلوتن است.

 

همچنین بخوانید:

بیماری سلیاک چیست؟ علائم، تشخیص و درمان (کلیک)

 

بیماری کرون

بیماری کرون نوعی بیماری التهابی روده (IBD) است. این بیماری باعث التهاب مزمن در دستگاه گوارش و اغلب در روده کوچک می شود.

بعضی از علائم شایع بیماری کرون عبارتند از:

• اسهال مزمن
• کاهش وزن بدون دلیل
• معده درد
• مدفوع خونی
• خستگی (Fatigue)

 

همچنین بخوانید:

مدفوع افراد مبتلا به (IBD) درباره سلامت آنها چه می گوید؟(کلیک)

 

بیماری کرون می تواند به دلیل واکنش خود ایمنی به باکتری های خاص در دستگاه گوارش باشد.

با این حال عوامل ژنتیکی و محیطی نیز می توانند در بروز آن نقش داشته باشند.

افراد مبتلا به بیماری کرون اغلب به داروهایی برای کاهش التهاب نیاز دارند. همچنین ممکن است بعضی از افراد برای کمک به بهبود روده یا جراحی به استراحت روده نیاز داشته باشند.

 

کولیت زخمی (UC)

کولیت زخمی نوعی IBD است که باعث التهاب در راست روده و روده بزرگ می شود. همچنین التهاب با گذشت زمان می تواند به سایر قسمت های روده سرایت کند.

بعضی از علام کولیت زخمی شامل موارد زیر هستند:

• اسهال بلندمدت
• کاهش وزن بدون دلیل
• خستگی
• درد شکمی

عامل کولیت زخمی همانند سایر انواع IBD ترکیبی از واکنش خود ایمنی، ژنتیک و دلایل محیطی است.

درمان آن می تواند شامل داروهایی برای کنترل التهاب و کاهش علائم، تغییرات رژیم غذایی یا جراحی باشد.

 

اختلالات گوارشی که کمتر شایع هستند

بیماری هیرشپرونگ

بیماری هیرشپرونگ یک بیماری نادر و مادرزادی است. این بیماری شامل ناتوانی بدن در باز کردن اسفنکتر داخلی مقعد است.

علائم آن در نوزادان شامل موارد زیر است:

• عدم دفع طی 48 ساعت اول تولد
• یبوست
• استفراغ
• تورم معده

 

علائمی که در اواخر دوران زندگی رخ می دهند، عبارتند از:

• بی اشتهایی
• اسهال
• مدفوع کوچک و آبکی

درمان معمول بیماری هیرشپرونگ، جراحی است.

 

آشالازی

آشالازی یک اختلال نادر است که به طور معمول بزرگسالان 25 تا 60 ساله را درگیر می کند.

زمانی که مری توانایی حرکت غذا به سمت معده را از دست بدهد این مشکل رخ داده و ممکن است دریچه انتهایی آن نیز باز نشود.

 

علائم این نوع نادر از اختلالات گوارشی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• احساس پایین نیامدن غذا در هنگام خوردن آن
• سوزش سر دل
• پس زدن غذا
• سرفه یا خفگی در هنگام شب

درمان آشالازی شامل مصرف دارو یا جراحی است.

 

بیماری منتریه

بیماری منتریه زمانی رخ می دهد که غشای مخاطی معده بیش از حد رشد کرده و منجر به چروک های بزرگ در معده شود. بعضی از علائمی که افراد مبتلا به بیماری منتریه تجربه می کنند، عبارتند از:

• درد در ناحیه میانی و فوقانی معده
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال

با این حال بعضی از افراد هیچ علائمی ندارند. پزشکان علت دقیق بیماری منتریه را نمی دانند.

درمان بیماری منتریه می تواند شامل مصرف داروها یا به طور بالقوه عمل گاسترکتومی باشد که شامل برداشتن بخشی یا کل معده با استفاده از جراحی است.

 

 

تشخیص

ممکن است پزشکان با انجام معاینه فیزیکی و پرسیدن سوالاتی در مورد علائم و سوابق پزشکی شروع به تشخیص اختلالات گوارشی کنند. برای نمونه، ممکن است پزشک درباره موارد زیر سوال کند:

• داروهای مصرفی
• رژیم غذایی و سبک زندگی
• سابقه بیماری گوارشی در بستگان

سپس پزشک می تواند آزمایشات زیر را توصیه کند:

• آزمایش خون که می تواند به تشخیص بیماری سلیاک، التهاب یا علائم عفونت کمک کند.
• آزمایش مدفوع که می تواند التهاب را تشخیص داده و باکتری های روده فرد را بررسی کند.
• آندوسکوپی که شامل قرار دادن دوربین کوچکی در مری توسط پزشک برای بررسی دستگاه گوارش فوقانی است.
• کولونوسکوپی که طی آن پزشک یک دوربین کوچک را برای بررسی دستگاه گوارش تحتانی وارد راست روده می کند.
• آزمایش تنفسی لاکتولوز که پزشکان از آن برای تشخیص SIBO استفاده می کنند.
• تصویربرداری پزشکی مانند سی تی اسکن، سونوگرافی یا اشعه ایکس

ممکن است نیاز باشد تا افراد برای تشخیص به متخصصان پزشکی مختلف مراجعه کند.

برای نمونه ممکن است با پزشک مراقبت های اولیه، متخصص گوارش یا متخصص رژیم درمانی مشورت کنند.

 

زمان تماس با پزشک

در صورتی که افراد بیش از چند هفته و به طور مداوم علائم مشکلات گوارشی را تجربه کنند، باید با پزشک خود تماس بگیرند.

با اینکه مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه به مدیریت علائم کمک می کنند اما بعضی از اختلالات و بیماری های گوارشی به درمان توسط پزشک نیاز دارند.

همچنین افراد باید در صورت مشاهده علائم زیر که می توانند نشانه هایی از سرطان روده بزرگ باشند، در اولین فرصت با یک متخصص صحبت کنند:

• وجود خون در مدفوع یا روی دستمال توالت
• تغییر مداوم در عادت های روده مانند دفع مداوم یا شل تر مدفوع
• درد یا ناراحتی شکمی پس از صرف غذا
• کاهش وزن بدون دلیل

 

خلاصه

 اختلالات و بیماری های گوارشی زیادی وجود دارند که شامل موارد عادی تا نادر هستند، بسیاری از آنها علائم مشابهی دارند که می توانند تشخیص را دشوار کنند.

در صورتی که افراد متوجه علائم غیرطبیعی شوند باید از پزشک مشورت گرفته تا بیماری های جدی را رد کند یا علت را تشخیص داده و تحت درمان قرار گیرند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.