رژیم غذایی کلیه: غذاهای مفید و مضر

رژیم غذایی مناسب کلیه ها در مدیریت درمان بیماری های کلیوی لازم است، غذاهای مفید و مضر که بیماران باید از مصرف آنها پرهیز کنند را بخوانید.

 

کلیه ها در دو طرف ستون فقرات و پایین دنده ها قرار گرفته اند.

کلیه ها اندامی ضروری و مسئول بسیاری از عملکردهای حیاتی بدن برای سلامت هستند.

فیلتر مواد زائد، مایعات اضافی بدن و حذف آنها از طریق ادرار از وظایف این عضو لوبیایی شکل است.

کلیه ها همچنین نقشی اساسی در تنظیم تعادل مواد معدنی بدن داشته و هورمونی تولید می کنند که تولید گلبول های قرمز را تحریک می کند.

آسیب دیدگی کلیه ها و نداشتن عملکرد صحیح سبب بروز بیماری های کلیوی می شود.

دیابت با کنترل ضعیف یکی از عوامل خطر بوده و می تواند منجر به مراحل پایانی بیماری کلیوی شود.

از دیگر عوامل خطر شایع که احتمال ابتلا به بیماری های کلیوی را افزایش می دهد، افزایش سن، فشار خون بالا، بیماری قلبی، اختلال مصرف الکل و ابتلا به ویروس هپاتیت C است.

پزشک برای مدیریت بیماری و پشتیبانی از عملکرد کلیه ها، رعایت رژیم غذایی مناسب را توصیه می کند.

برخی غذاها برای کلیه مفید و مصرف برخی غذاها در بیماران کلیوی مضر مضربوده و باید از خوردن آنها پرهیز کنند.

زمانی که فرد به بیماری کلیوی مبتلا شود، مواد زائد اضافی در خون خواهد داشت. پزشک برای کمک به مدیریت بیماری و پشتیبانی از عملکرد کلیه ها، تغییر رژیم غذایی را پیشنهاد می کند.

این مقاله به بررسی غذاهای مفید برای کلیه و همچنین غذاهای مضر که بیماران کلیوی باید از آنها پرهیز کرده یا مصرف آنها را محدود کنند می پردازیم. همچنین مروری کلی بر یک رژیم غذایی دوستدار کلیه برای بیماران کلیوی ارائه خواهیم داد.

 

همچنین بخوانید:

نارسایی حاد کلیه (AKI): علت و درمان (کلیک)

 

رژیم غذایی دوستدار کلیه ها (Renal diet)

لازم است تا بیماران کلیوی از رژیم غذایی مناسب جهت پشتیبانی عملکرد کلیه ها و کمک به درمان بیماری پیروی کنند.

متخصص تغذیه  مشکلات بیمار را بررسی و متناسب با نیازهای او رژیم غذایی مناسب کلیه ها را ارائه خواد داد.

رژیم غذایی مناسب در هر فرد با توجه به مرحله بیماری وی تعیین می شود.

این یعنی افرادی که در مراحل اولیه بیماری مزمن کلیوی (CKD) قرار دارند نسبت به افراد مبتلا به مرحله پایانی بیماری کلیوی (ESRD) یا نارسایی کلیوی نیاز به پرهیز یا محدود کردن مصرف مواد غذایی متفاوتی دارند.

رژیم غذایی دوستدار کلیه که به آن Renal diet نیز گفته می شود حاوی سدیم، فسفر و پروتئین کمی است.

برخی افراد نیز بسته به مرحله بیماری کلیوی نیاز به محدود کردن مصرف پتاسیم، کلسیم و مایعات دارند.

 

 

مواد غذایی مضر

متخصص تغذیه از افرادی که رژیم غذایی دوستدار کلیه را دنبال می کنند می خواهد تا از مصرف برخی غذاها خودداری کنند.

غذاهای مضر برای کلیه حاوی ترکیبات زیر است:

 

سدیم

سدیم یک ماده معدنی طبیعی و در واقع ماده اصلی نمک است که در بسیاری از غذاها و نمک سفره یافت می شود.

طبق توصیه بنیاد ملی کلیه، میزان مصرف سدیم در افراد سالم نباید از 2300 میلی گرم در روز تجاوز کند.

در افراد مبتلا به بیماری های کلیوی سدیم و مایعات در بدن تجمع می یابد. این مساله منجر به تورم مچ پا، افزایش فشار خون، تنگی نفس و تجمع مایعات در اطراف قلب و ریه ها می شود.

به همین علت لازم است تا مصرف میان وعده های شور، گوشت های نمک سود شده و غذاهای فرآوری شده محدود شود.این غذاها حاوی مقادیر زیاد نمک، شکر و چربی هستند.

توجه داشته باشید محدود کردن این غذاها نه تنها برای بیماران بلکه افراد سالم لازم و واجب است.

برخی غذاهای فرآوری شده  عبارتند از پیتزا، نودل های فوری و وعده های غذایی طراحی شده برای پخت در مایکروویو.

 

همچنین بخوانید:

اثر غذاهای فرآوری روی بدن (کلیک)

 

پتاسیم

پتاسیم یک ماده معدنی است که در مواد غذایی یافت می شود.

کلیه های سالم سطح پتاسیم خون را متعادل می کنند اما افراد مبتلا به CKD (بیماری مزمن کلیوی) نیاز به به محدود کردن مصرف پتاسیم داشته باشند.

توصیه می شود افراد مبتلا به CKD مصرف پتاسیم خود را به کمتر از 2000 میلی گرم در روز محدود کنند.

در این حالت باید از مصرف مواد غذایی با پتاسیم بالا پرهیز کنند.

غذاهای مضر کلیه و حاوی پتاسیم بالا عبارتند از:

• شکلات
• کره بادام زمینی
• شیر و ماست
• عدس و لوبیا از جمله کنسرو آنها
• مغزها و دانه ها
• زردآلو خشک (برگه زردآلو)
• سبوس و گرانولا
• شیره یا شهد
• جایگزین های نمک

 

همچنین بخوانید:

بیماری کلیوی و مصرف پتاسیم: رژیم غذایی مناسب کلیه ها (کلیک)

 

فسفر

فسفر ماده معدنی موجود در استخوان ها است. بدن برای سالم ماندن به آن نیاز دارد اما سطوح بالای آن باعث آسیب خواهد شد.

بیشتر افراد باید میزان مصرف روزانه فسفر خود را به 700 میلی گرم محدود کنند.

 

منظور کاهش مصرف فسفر باید مصرف مواد غذایی زیر را محدود کنید:

• آبجو و کولا
• نوشیدنی های بطری که حاوی فسفات به عنوان افزودنی هستند.
• آبنبات های شکلاتی و کارامل ها
• نوشیدنی های شکلاتی
• گوشت اعضای بدن حیوانات
• صدف، ساردین و تخم ماهی (اشپل)
• محصولات لبنی مانند پنیر، شیر، بستنی، ماست و سوپ های خامه ای حاوی لبنیات
• غذاهای فرآوری شده مانند پیتزا، هات داگ، بیکن و سوسیس
• نان و غلات سبوس دار

 

میوه ها و سبزیجات

بطور کلی، مصرف میوه ها و سبزیجات اهمیت بسیاری در سلامتی دارند و در دسته غذاهای سالم قرار می گیرند.

در رژی غذایی بیماران کلیوی شرایط کمی متفاوت است. برخی میوه و سبزیجات مواد معدنی بالایی دارند و لازم است تا مصرف آنها محدود شود.

 

میوه ها

میوه های مضر که لازم است مصرف آنها در بیماران کلیوی محدود گردد عبارتند:

• موز: یک موز بزرگ حاوی 487 میلی گرم پتاسیم است که یک چهارم مقدار توصیه شده روزانه افراد می باشد.
• آووکادو: آووکادو سرشار از پتاسیم است. یک آووکادو با وزن حدود 200 گرم حاوی 975 میلی گرم پتاسیم است که این میزان تقریبا نیمی از مقدار توصیه شده روزانه برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی است.
• پرتقال: پرتقال و آب پرتقال سرشار از پتاسیم هستند. یک لیوان 250 گرمی آب پرتقال حاوی 441 میلی گرم پتاسیم است.
• میوه های خشک: میوه های خشک حاوی غلظت بالایی از مواد مغذی موجود در میوه های تازه هستند و این یعنی مصرف آنها باعث سریع تر رسیدن به میزان توصیه شده روزانه است. افرادی که از رژیم غذایی دوستدار کلیه پیروی می کنند باید از مصرف زردآلو، خرما، آلو خشک و کشمش که همه آنها سرشار از پتاسیم هستند، خودداری کنند.

 

سبزیجات

اگرچه سبزیجات حاوی مواد مغذی حیاتی هستند اما افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید مصرف برخی از آنها را محدود کنند.

سبزیجات ممنوع که لازم است مصرف آنها محدود شود عبارتند از:

• کدو
• گوجه فرنگی
• هویج
• چغندر
• سیب زمینی
• قارچ سفید
• اسفناج
• سبزیجات برگ دار به جز کلم کیل
• کلم بروکلی
• کلم چینی
• کلم قمری
• کنگر فرنگی یا آرتیشو
• جوانه بروکسل
• آب سبزیجات

غذاهای مفید برای کلیه

در مقابل غذاهای مضر برای بیماران کلیوی، برخی مواد غذایی گزینه هایی سالم و مفید هستند که می توان در رژیم غذایی دوستدار کلیه جای داد.

این مواد غذایی حاوی مقادیر کمی از سدیم، پتاسیم و فسفر هستند.

برخی غذاهای مفید برای کلیه ها عبارتند از:

• میوه: سیب، کرنبری، انگور، آناناس و توت فرنگی
• سبزیجات: گل کلم، کاهو، پیاز، فلفل و تربچه
• کربوهیدرات ها: برنج سفید و پاپ کورن بدون نمک
• پروتئین: گوشت گوساله و مرغ
• پختنی ها: پیتا، تورتیلا و نان خمیر ترش

 

در ادامه مراحل بیماری کلیوی و رعایت رژیم غذایی دوستدار کلیه را در هریک بررسی خواهیم کرد:

 

مراحل اولیه CKD

افراد در مراحل اولیه بیماری مزمن کلیوی، باید مصرف سدیم، و پروتئین خود را محدود کنند.

همانطور که پیشتر توضیح دادیم، سدیم یکی از اجزای اصلی نمک خوراکی است اما در بسیاری از مواد غذایی دیگر به ویژه غذاهای با مواد نگهداری کننده و بسته بندی شده نیز وجود دارد.

همیشه به منظور بررسی میزان سدیم یک محصول بسته بندی و جدول ارزش غذایی آن را بررسی کنید.

متخصص تغذیه در رژیم غذایی دوستدار کلیه، موارد مربوط به پیشگیری از فشار خون بالا (DASH) که به کاهش فشار خون کمک می کند را لحاظ خواهد کرد. این امر به کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی و تشکیل سنگ کلیه کمک کند.

متخصصان بهداشت و درمان، رژیم غذایی DASH را درمانی برای فشار خون بالا، بیماری های قلبی و CKD می دانند.

رژیم غذایی DASH مصرف سدیم روزانه را حداکثر به 2300 میلی گرم در روز و پروتئین را به 18 درصد کل کالری دریافتی فرد محدود می کند.

توجه به این نکته ضروری است: افراد تحت دیالیز نباید از این رژیم غذایی پیروی کنند.

 

همچنین بخوانید:

رژیم DASH و مدیترانه ای را در برنامه خود بگنجانید (کلیک)

 

مراحل بعدی CKD

در صورتی که بیماری کلیوی پیشرفت کند، کلیه ها قادر به فیلتر کردن خون به اندازه قبل نخواهند بود. در این شرایط کلیه ها نمی توانند به اندازه کافی سدیم، پتاسیم و فسفر را حذف کنند و این امر منجر به تجمع این مواد در خون می شود.

افراد در مراحل بعدی CKD باید از رژیم غذایی پیروی کنند که تجمع این مواد را محدود کند. بنابراین نیاز به محدود کردن مصرف پتاسیم یا فسفر دارند.

به طور کلی مصرف مقادیر بالای پروتئین باعث تشدید CKD می شود. زیرا بواسطه مصرف پروتئین زیاد فشار بیشتر بر کلیه ها وارد می شود. به همین دلیل پزشکان به افراد مبتلا به CKD توصیه می کنند تا مصرف پروتئین خود را کاهش دهند.

توجه:

افرادی که در مرحله نهایی بیماری کلیوی یا ESRD هستند برای فیلتر کردن خون خود به درمان های دیالیز نیاز خواهند داشت. دیالیز منجر به خروج متابولیت های پروتئین از خون می شود.

این یعنی افرادی که تحت درمان منظم دیالیز هستند به افزایش پروتئین دریافتی نیاز دارند تا پروتئین از بین رفته طی دیالیز را جبران کنند.

 

میزان پروتئین مورد نیاز افراد به سایز بدن، وضعیت تغذیه ای و عملکرد کلیه ها بستگی دارد. متخصص تغذیه مصرف پروتئین مناسب برای افراد مبتلا به CKD را با در نظر گرفتن این موارد تعیین خواهد کرد.

همچنین درمان با دیالیز سموم، مواد معدنی و مایعات اضافی را از خون خارج می کند.

پزشکان به طور مرتب سطح سدیم، پتاسیم، فسفر و پروتئین فرد را کنترل کنند تا مطمئن شوند که رژیم غذایی آنها با نیازهای سلامت هماهنگ بوده و خون آنها سالم است.

 

خلاصه

اگر مبتلا به بیماری کلیوی مزمن هستید، پزشک شما برای کمک به مدیریت بیماری پیروی از یک رژیم غذایی دوستدار کلیه را توصیه می کند.

این رژیم شامل مصرف غذاهی مفید برای کلیه بوده و مصرف غذاهای حاوی پتاسیم، فسفر و سدیم را ممنوع یا محدود خواهد کرد.

محدودیت های غذایی به مرحله بیماری کلیوی وابسته است.

اگرچه فهرست طولانی از مواد غذایی ممنوع که باید از آنها پرهیز شود وجود دارد اما طیف گسترده ای از غذاهای سالم و مجاز نیز در دسترس هستند که افراد می توانند بدون تاثیر بر سلامت کلیه ها از آنها استفاده کنند.

برای دریافت رژیم مناسب و دوستدار کلیه به متخصص تغذیه مراجعه نمایید.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.