عوامل اجتماعی موثر بر سلامت

عوامل اجتماعی موثر بر سلامت شاخص های موثر در تندرستی فرد هستند، تعیین کننده های اجتماعی سلامت شامل بهداشت و درمان، آموزش، شرایط زندگی و .. است.

 

تعیین کننده های اجتماعی سلامت، شرایط اختصاصی و منحصر به فرد شخص هستند که بر سلامت و تندرستی او تاثیرگذار خواهند بود.

از عوامل اجتماعی تعیین کننده و موثر بر سلامت می توان به عوامل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در کنار دسترسی به خدمات بهداشتی، مکان امن برای زندگی و غذاهای مغذی اشاره کرد.

طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO)، تعیین کننده های اجتماعی سلامت را به صورت شرایطی که افراد در آن متولد شده، رشد کرده و کار می کنند، زندگی می کنند و پیر می شوند و همچنین مجموعه ای گسترده از نیروها و سیستم های شکل دهنده شرایط روزمره تعریف می کنند.

عوامل اجتماعی موثر بر سلامت دامنه وسیعی از عوامل در تمام جنبه های جامعه هستند. با این وجود آنها جدا از مراقبت های پزشکی یا انتخاب های سبک زندگی افراد خواهند بود.

یک مطالعه به نقل از آکادمی ملی پزشکی نشان داد که مراقبت های پزشکی تنها 10% تا 20% از عوامل موثر در سلامتی افراد را تشکیل می دهند.

در مقابل بسیاری از عوامل موثر بر سلامت اجتماعی نقش بسیار بزرگتری در تاثیرگذاری بر سلامت افراد داشته و در واقع 80 تا 90 درصد از عوامل موثر را تشکیل می دهند.

در این مقاله به بررسی تعیین کننده های اجتماعی سلامت از جمله اشکال و نقش آنها در شکل گیری نتایج مراقبت های بهداشتی می پردازیم.

 

بررسی اجمالی

تعیین کننده های اجتماعی سلامت شاخص هایی هستند که تهییت کننده سلامت و تندریتی فرد می باشند.

تعیین کننده های اجتماعی سلامت به پنج دسته تقسیم می شوند:

 

• بهداشت و درمان: این گروه دسترسی افراد به مراقبت های بهداشتی و کیفیت آنها را تشکیل داده و عوامل آن عبارتند از:
  • دسترسی به مراقبت های بهداشتی اولیه
  • پوشش بیمه درمانی
  • دانش سلامتی
• ثبات اقتصادی: این امر به ارتباط بین امور مالی فرد و سلامتی او اشاره دارد و شامل:
  • فقر
  • اشتغال
  • امنیت غذایی
  • ثبات مسکن
• آموزش: این گروه بر ارتباط بین دسترسی افراد به آموزش و کیفیت آن و سلامتی آنها متمرکز است و عوامل آن شامل موارد زیر هستند:
  • آموزش متوسطه
  • آموزش عالی
  • زبان و دانش
  • رشد کودکی
• زندگی اجتماعی: این گروه به سبک های زندگی، کار، بازی و یادگیری و نحوه ارتباط آنها با سلامتی پرداخته و عوامل آن شامل موارد زیر هستند:
  • مشارکت مدنی
  • تبعیض
  • حبس
  • شرایط موجود در محیط کاری
• همسایگی: این گروه شامل مسکن و محیط زندگی افراد و نقش آن در سلامتی متمرکز بوده و عوامل آن شامل موارد زیر هستند:
  • کیفیت مسکن
  • حمل و نقل
  • دسترسی به غذای سالم
  • کیفیت آب
  • جرائم و خشونت

 

عوامل موجود در هر گروه بهم پیوند خورده و معمولا با یکدیگر در ارتباط هستند.

 

دسترسی به مراقبت های بهداشتی با کیفیت

بسیاری از افراد در ایران و سایر کشورها بدون بیمه درمانی زندگی می کنند. این یعنی احتمالا به متخصص مراقبت های بهداشتی اولیه دسترسی ندارند.

همچنین ممکن است پول لازم برای خریدهای ضروری به منظور سلامتی از جمله دارو یا انجام آزمایشات را نیز نداشته باشد.

به علاوه ممکن است این افراد به منظور دریافت مراقبت های با کیفیت فاصله زیادی با یک کلینیک داشته باشند.

 

بهبود کیفیت دسترسی به مراقبت های بهداشتی

روش های زیادی برای کمک به بهبود دسترسی عمومی به مراقبت های بهداشتی با کیفیت وجود دارد. برای نمونه، کلینیک ها قرار ملاقات و معاینات از راه دور و یا آنلاین ایجاد کنند.

بعنوان مثال کمپین Healthy People 2030 (مردم سالم 2030) در امریکا اهداف مختلفی برای بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی در نظر گرفته است. برای نمونه این موارد عبارتند از:

• کاهش زمان انتظار در بخش های اورژانس
• افزایش بزرگسالانی که غربالگری سرطان ریه انجام می دهند.
• افزایش خدمات غربالگری های اجتماعی در جامعه

 

ثبات اقتصادی

ثبات اقتصادی برای انتخاب سبک زندگی و پرداخت هزینه مراقبت های پزشکی با کیفیت برای سلامتی ضروری است.

داشتن یک شغل ثابت و پر درآمد برای تامین امنیت غذایی و ثبات مسکن اهمیت دارد. همچنین امکان پس انداز برای مدیریت بیماری های مزمن یا شرایط اضطراری حیاتی است.

با این وجود بسیاری از افراد در فقر زندگی می کنند.

همچنین برخی افرادی که شغل ثابتی دارند درآمد کافی برای دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی با کیفیت را ندارند. همچنین ابتلا به بیماری های مزمن یا داشتن معلولیت افراد را در معرض آسیب بیشتری قرار خواهد داد.

بسیاری از مطالعات بروز شکاف های گسترده در نتایج سلامتی بین کشورها و جوامع دارای تعیین کننده های مختلف اجتماعی در مورد سلامت را نشان می دهند

در واقع امید به زندگی افرادی که در کشورهای پردرآمدتر زندگی می کنند 19 سال بالاتر از افراد کشورهای کم درآمد است.

 

بهبود ثبات اقتصادی

کمپین Healthy People 2030 (مردم سالم 2030) در امریکا برنامه هایی برای افزایش بودجه بسیاری از موسسات از جمله موارد زیر ارائه داده است:

• برنامه های اشتغال
• مشاوره شغلی
• مراقبت از کودکان با کیفیت بالا

 

همچنین ایجاد سیاست های خاص به افراد کمک می کند تا قادر به پرداخت هزینه های زیر باشند:

• غذا
• مسکن
• مراقبت های بهداشتی
• تحصیلات

 

دسترسی به آموزش با کیفیت

پتباط قوی بین عوامل بهداشتی و درآمد و سطح تحصیلات افراد وجود دارد.

در واقع دسترسی کودک یا نوجوان در طول رشد به آموزش با کیفیت شرایط زندگی آینده او را تعیین می کند.

آموزش اوایل دوران کودکی برای رشد اجتماعی و ذهنی ضروری است و آموزش عالی دریچه جدیدی برای ادامه تحصیل و دستیابی به فرصت های شغلی ایجاد می کند.

کودکان خانواده های کم درآمد، دارای معلولیت یا با تجربه تبعیض اجتماعی کمتر در مدرسه موفق خواهند بود. همچنین آنها در تحصیلات بالاتر با موانعی روبرو خواهند شد.

بنابراین افراد خانواده های کم درآمد اغلب برای دستیابی به شغل های ایمن و پردرآمد سخت تلاش می کنند. این یعنی احتمالا آنها مشکلاتی از جمله بیماری قلبی، دیابت یا افسردگی را تجربه خواهند کرد.

در واقع استرس ناشی از مشکلات اقتصادی بر سلامتی و تندرستی آنها نیز تاثیرگذار خواهد بود. برای نمونه، زندگی در فقر می تواند بر رشد مغزی کودک تاثیر منفی داشته باشد.

 

محیط جامعه

تعامل بین افراد و اعضای خانواده و همکاران بر سلامت اجتماعی آنها تاثیرگذار خواهد بود.

برای نمونه، شرایط محیط کار و تبعیض بر روحیه و عزت نفس افراد تاثیر می گذارد.

به علاوه نرخ بالای حبس، والدین غایب و قلدری (یا مورد تمسخر قرار گرفتن) بر رشد و احساس تنهایی کودکان تاثیر خواهد گذاشت. این تاثیرات منفی تا بزرگسالی ادامه می یابند.

 

بهبود محیط جامعه

بسیاری از عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت عواملی قابل کنترل به صورت جداگانه نیستند. تقویت روابط مثبت در خانواده، محل کار یا جامعه به بهبود تندرستی عمومی کمک می کند.

در واقع برنامه هایی برای بهبود عوامل تعیین کننده اجتماعی برای سلامتی شامل اقداماتی در زمینه اجرای مناطق بدون دود (سیگار ممنوع) است که با کاهش مصرف دخانیات باعث کاهش ابتلا به بیماری های مربوط به آن خواهد شد.

در این خصوص می توان کمپین های حمایتی از افراد برای دریافت حمایت اجتماعی و مراقبت های مورد نیاز خود ایجاد نمود.

و می توان تلاش نمود تا اضطراب و افسردگی با حمایت بیشتر از کودکان و افرادی که از معلولان مراقبت می کنند کاهش یابد.

 

 

همسایگی

همسایگی و شرایط زندگی افراد به طور مستقیم بر سلامت و ایمنی آنها تاثیرگذار هستند.

بسیاری از افراد سراسر جهان در نواحی با مشخصات زیر زندگی می کنند:

• نرخ بالای جرائم خشن
• سطح بالای آلاینده های محیطی
• آب و هوای ناسالم

 

همچنین گروه های نژادی و قومی حاشیه نشین و افراد خانواده های کم درآمد معمولا در نواحی زندگی می کنند که در معرض این تهدیدها قرار دارند.

حتی ممکن است افراد در محل کار و با مواردی که سلامتی را تهدید می کنند از جمله دود دست دوم سیگار در معرض خطر باشند.

 

بهبود شرایط زندگی

افراد در سطح محلی، استانی و ملی می توانند برای بهبود محیط عمومی و سلامت کلی دست به تغییرات بزنند.

برای نمونه، صاحبان شرکت ها می توانند خطرات بهداشتی و ایمنی محل کار را کاهش داده و شهرداری ها می توانند مسیرهایی برای پیاده روی یا دوچرخه سواری ایجاد کنند.

 

کووید 19

همان طور که در پاندمی کووید 19 مشاهده شد، اثرات عوامل تعیین کننده اجتماعی سلامتی طی بحران ها بارزتر شدند.

مطالعه ای در سال 2021 نشان داد که زمینه نژادی و وضعیت اقتصادی اجتماعی بر بروز مرگ و میر ناشی از کووید 19 تاثیرگذار است.

در واقع به احتمال زیاد گروه های حاشیه نشین دچار تبعیض، شرایط سخت زندگی، اتکا به حمل و نقل عمومی و عدم ثبات مالی دچار می شوند.

این مشکلات منجر به ایجاد تفاوت چشمگیر در نتایج سلامتی طی یک همه گیری خواهند شد.

 

همچنین بخوانید:

کووید 19 و از دست دادن حس چشایی و بویایی (کلیک)

 

خلاصه

شرایط زندگی که افراد در آن متولد شده و در آن زندگی می کنند تاثیر زیادی بر سلامت آنها خواهد داشت.

محل تولد افراد، محل زندگی، محل تحصیل و محل کار همان چیزی است که متخصصان از آنها با عنوان عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت یاد می کنند. این عوامل بر فرصت های افراد برای داشتن یک رژیم غذایی مغذی، تحصیلات خوب، زندگی و کار در محیطی امن، دسترسی به خدمات بهداشتی و سایر موارد تاثیر گذار خواهند بود.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) و ارگان های دولتی به طور مدام در تلاش هستند تا عوامل اجتماعی موثر بر سلامت شهروندان را بهبود بخشیده تا دسترسی برابر به مراقبت های بهداشتی ضروری برای آنها فراهم شود.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.