هایپرپنه چیست؟ علت و درمان

هایپرپنه اصطلاحی برای افزایش عمق تنفس است که می تواند در واکنش به ورزش، دمای کم یا مرحله خاصی از خواب ایجاد شود؛ علت و درمان آن را بخوانید.

 

به تنفس عمیق تر از حد معمول که با افزایش حجم هوا در ریه ها همراه است، هایپرپنه (Hyperpnea) گفته می شود.

این وضعیت واکنشی به افزایش تقاضای متابولیک در هنگام نیاز بدن به اکسیژن بیشتر (مانند ورزش کردن) است.

اکثر افراد در دوره ای از زندگی خود هایپرپنه را تجربه می کنند. هایپرپنه اغلب علت فیزیولوژیکی داشته زیرا معمولا ورزش و سایر فعالیت ها باعث افزایش تقاضای اکسیژن می شوند.

با این وجود برخی شرایط خاص پزشکی نیز می توانند در ایجاد آن و افزایش نیاز به اکسیژن نقش داشته باشند. درصورتی که دچار این امر شده و نگران هستید، به پزشک مراجعه کنید.

این مقاله علت و گزینه های درمان هایپرپنه را بررسی می کند. همچنین در ادامه انواع تنفس های غیر طبیعی شرح داده می شوند.

 

 

همچنین بخوانید:

آپنه خواب چیست؟ (کلیک)

 

هایپرپنه چیست؟

هایپرپنه به معنای عمیق تر شدن تنفس است. اما این امر لزوما به معنی افزایش میزان تنفس نیست بلکه در این حالت غلظت گازها در خون در حد طبیعی باقی می ماند.

درصورتی که هایپرپنه علت فیولوژیکی داشته باشد، نیازی به درمان نیست. اما اگر یک بیماری زمینه ای علت ایجاد آن باشد، باید برای تشخیص و رفع به پزشک مراجعه کرد.

تنفس روندی طبیعی و پیچیده داشته و چندین قسمت از بدن مانند ریه ها، دیافراگم و عضلات بین دنده ای را درگیر می کند.

در هنگام تنفس، ماده زائده کربن دی اکسید دفع می شود.

میزان متوسط تنفس برای یک فرد بزرگسال سالم 12-20 تنفس در دقیقه است. حجم هوا در یک چرخه تنفسی معمولی حدود 500 میلی لیتر برای مردان و حدود 400 میلی لیتر برای زنان است.

 

علت ایجاد هایپرپنه

هایپرپنه می تواند علت فیزیولوژیکی یا پاتولوژیک (pathological) داشته باشد. ورزش یکی از علت های متداول هایپرپنه است. در جدول زیر برخی از علت های هایپرپنه ذکر شده اند. در ادامه نیز به شرح دقیق تر هر یک می پردازیم.

 

علت	فیزیولوژیکی	پاتولوژیکی
احساس سرما	بله	خیر
ارتفاع	بله	خیر
خواب	بله	خیر
کم خونی	خیر	بله
آسم	خیر	بله
بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD)	خیر	بله

 

خواب

از آنجایی که هر مرحله از استراحت عملکرد خاصی دارد، بسیاری از مراحل مهم بدن در هنگام خواب طی می شوند.

برای نمونه، در طی یکی از این مراحل، بدن برای اطمینان از عضلات گشاد كننده تنفسی (عضلاتی كه فرد را قادر به استنشاق و بازدم در هنگام تنفس می كند)، شل می شود.

برخی افراد در هنگام خواب دچار مشکلات تنفسی مانند هایپرپنه می شوند. گاهی اوقات آپنه خواب به دلیل الگوی تنفسی به نام Cheyne-Stokes، که طی آن تنفس فرد برای طولانی مدت و به طور متناوب بین هیپوپنه یا آپنه و هایپرپنه است، رخ می دهد. این یک بیماری جدی بوده که به مراجعه به پزشک نیاز دارد.

 

ارتفاع

تغییر ارتفاع با تغییر فشار هوا و درنتیجه کاهش سطح اکسیژن و دربرخی موارد ایجاد بیماری کوه زدگی (altitude sickness) همراه است.

علائم بیماری کوه زدگی عبارتند از:

• تنگی نفس
• گیجی
• ضعف
• خستگی
• سر درد
• کبود شدن پوست و لب ها (تغییر رنگ به آبی)

در این حالت بدن برای دریافت هوای بیشتر نفس های عمیق تری می کشد. در نتیجه در این حالت اکسیژن بیشتری برای خنثی کردن هر یک از علائم ذکر شده در بالا جذب می شود.

 

کم خونی

در صورتی که بدن گلبول های قرمز کافی برای حمل اکسیژن را نداشته باشد، فرد دچار کم خونی می شود.

کم خونی باعث افزایش نیاز به اکسیژن و درنتیجه ایجاد هایپرپنه می شود.

 

همچنین بخوانید:

کم خونی یا آنمی چیست؟ (کلیک)

 

COPD

بر اساس نتایج یک مطالعه در سال 2015، هایپرپنه کنترل شده با افزایش عملکرد عضلات تنفسی فرد مبتلا به COPD همراه است.

 

همچنین بخوانید:

بیماری COPD : علائم و درمان (کلیک)

 

آسم

آسم با ایجاد نفس تنگی می تواند باعث افزایش احتمال ایجاد هایپرپنه شود.

با این حال بر اساس یک مطالعه در سال 2016، می توان در خصوص نحوه استفاده از تنفس عمیق تر درگیر در هایپرپنه، برای کمک به التهاب مجاری تنفسی و مسائل مربوط به ریه آموزش دید.

 

همچنین بخوانید:

آسم : انواع و دلایل (کلیک)

 

هایپرپنه و ورزش

ورزش با افزایش اکسیژن دریافتی، دفع دی اکسید کربن و درنتیجه افزایش تقاضای متابولیک همراه است. به صورت کلی ورزش یا انجام یک فعالیت سنگین باعث ایجاد نفس های عمیق تر می شود.

در این هنگام بدن به صورت خودکار هایپرپنه را شروع می کند. این امر جای هیچگونه نگرانی ندارد.

با این وجود، ورزش طولانی مدت در معرض هوای سرد باعث اسپاسم برونش می شود. این وضعیت با باریک شدن محل عبور هوا همراه است. البته این مساله پس از توقف فعالیت برطرف می شود.

 

همچنین بخوانید:

تنگی نفس در ورزش : علت و درمان (کلیک)

 

سایر شرایط تنفسی غیر طبیعی

Eupnea اصطلاحی است که برای تنفس طبیعی و نرمال به کار می رود. انواع تنفس غیر طبیعی عبارتند از:

• هایپرپنه: به تنفس عمیق غیر طبیعی اشاره دارد.
• هیپوپنه (Hypopnea): اصطلاحی برای تنفس کم عمق غیرمعمولی است.
• دیس پنه (Dyspnea): دیس پنه به معنای دشواری تنفس ناشی از تنگی نفس است.
• تنفس آگونال (Agonal breathing): این اصطلاح نیز به تنفس کم عمق، آهسته و نامنظم اشاره دارد. این تنفس می تواند به آپنه تبدیل شود.
• آپنه (Apnea): گاهی ممکن است تنفس فرد مبتلا به آپنه به صورت ناگهانی قطع شود. در این حالت فرد به دریافت CPR فوری نیاز داشته و عدم دریافت آن می تواند خطر مرگ را به همراه داشته باشد.
• تاکی پنه / تند نفسی (Tachypnea): این اصطلاح زمانی بکار برده می شود که میزان تنفس فرد با توجه به سن او بیش از حد متوسط باشد.
• برادی پنه / کند دمی (Bradypnea): به میزان تنفسی اشاره دارد که با توجه به سن فرد کمتر از حد متوسط است.
• هایپرونتیلیشن (Hyperventilation): در این حالت سرعت تنفس بیش از حد لازم بوده و درنتیجه حجم دی اکسید کربن بیشتری آزاد می شود.
• هیپوونتیلیشن (Hypoventilation): در این وضعیت سرعت تنفس کمتر از حد ضروری بوده و حجم دی اکسید کربن کمتری آزاد می شود.

 

تغییر در الگوی تنفس امری طبیعی و معمول است اما درصورتی که احساس می کنید که دچار تنفس غیر طبیعی هستید به پزشک مراجعه کنید.

یک الگوی تنفسی غیر طبیعی می تواند نشان دهنده وجود یک وضعیت متابولیکی یا یک آسیب اساسی باشد.

 

درمان هایپرپنه

با درک الگوهای تنفسی شخصی می توان به بینشی در خصوص شرایط فیزیولوژیکی کلی فرد دست یافت، زیرا تنفس در کنترل سایر فرآیندهای بدن موثر است.

هایپرپنه یک فرآیند تنفسی طبیعی بوده و اصولا نیازی به درمان ندارد.

با این حال درصورتی که گمان می کنید تنفس غیر طبیعی داشته و در خصوص وجود یک مشکل اساسی نگران هستید حتما در این خصوص به پزشک مراجعه کنید.

برای نمونه، تاثیر منفی هایپرپنه روی خواب نیازمند به دریافت درمان برای یک مشکل تنفسی اساسی است.

 

جمع بندی

هایپرپنه اصطلاحی برای افزایش عمق تنفس است. هایپرپنه می تواند در واکنش به ورزش، دمای کم یا مرحله خاصی از خواب ایجاد شود.

با این وجود اگر این مساله باعث ایجاد مشکل شود، احتمالا ناشی از وجود یک آسیب یا بیماری تنفسی نیازمند به درمان است.

درصورت وجود مشکل در الگوی تنفسی به پزشک مراجعه کنید.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.