اعتیاد به غذا چیست؟

به عقیده برخی محققان اعتیاد به غذا خوردن یکی از دلیل های اصلی چاقی است؛ نظر علم در خصوص این اعتیاد و روش هایی برای درمان و ترک آن را بخوانید.

 

محققان برای توصیف عادات غذایی اجباری و رفتارهای مشابه به اعتیاد در انسان ها از واژه اعتیاد غذایی (Food Addiction) استفاده می کنند.

اعتیاد به مواد غذایی یکی از دلایل افزایش نرخ چاقی در جهان است. به همین دلیل است که بررسی این موضوع اهمیت یافته و در واقع یکی از مسائل بحث برانگیز در جامعه علمی است.

بر اساس تحقیقات برخی افراد بیش از سایرین به خوردن غذاهای خوشمزه (یعنی غذاهای دارای چربی و قند بالا) معتاد هستند.

مطالعات دیگری نشان داده اند که برخی افراد مبتلا به اعتیاد غذایی رفتارهای اعتیادی و همچنین سایر علائم و هوس های مشابه با بخشی از اختلال مصرف مواد را بروز می دهند.

هیچ تعریف بالینی پذیرفته شده ای برای اعتیاد به مواد غذایی وجود ندارد. راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) نیز آن را به عنوان یک بیماری ذکر نمی کند. با این وجود محققان بعضی از رفتارهای مرتبط با این مفهوم را شناسایی کرده اند.

این موارد عبارتند از:

• پرخوری اجباری – حتی در صورت گرسنه نبودن
• هوس برای غذاهای چرب و شیرین
• مشکل در کنترل مصرف غذا
• پرخوری و الگوی غذایی نامنظم

در ادامه این مقاله نظر علم در خصوص واقعی بودن اعتیاد غذایی و راه هایی برای ترک عادات غذایی مضر بررسی شده است.

 

همچنین بخوانید:

اختلال پرخوری چیست؟ (کلیک)

 

دانستنی ها درباره اعتیاد به غذا

نتایج مطالعاتی از سال 2009، 2011، 2016، 2018 و 2019 نشان می دهند که غذاهای خوش طعم (یا به طور کلی همه غذاها) همان بخشی از مغز را تحریک می کنند که تحت تاثیر مواد مخدر قرار می گیرد.

هیپوکامپ(Hippocampus)، هسته دم ‌دار (Caudate nucleus) و اینسولا (Insular) سه ناحیه مغز هستند که محققان آنها را در این مورد دخیل می دانند.

برای نمونه، غذاها و مواد مخدر منجر به ترشح هورمون هایی از جمله دوپامین و مواد افیونی درون زایی می شوند که بدن آنها را به طور طبیعی تولید می کند.

این هورمون ها بخشی از سامانه پاداش یا مسیر مزولیمبیک مغز هستند که عامل انگیزه، خواستن، میل و اشتیاق می باشند.

بعضی از مطالعات نشان می دهند که این امر به جای مصرف غذا باعث ایجاد اعتیاد به آن یا مشابه رفتار جستجوگر در افراد مبتلا به مصرف مواد خواهد شد.

از نظر تئوری می توان این رفتار را با پدیده حساسیت انگیزشی توضیح داد. طبق این پدیده به نظر می رسد افراد در صورت تحریک مرکز لذت مغز تمایل به خوردن چیزی خواهند داشت که حتی ممکن است آن را دوست نداشته باشند.

برای نمونه، ممکن است افراد به دلیل ترشح دوپامین هوس یک نوشیدنی شیرین را داشته باشند و دلیل آن لذت بردن از آن نباشد.

حتی با اینکه DSM-5 اعتیاد غذایی را به عنوان یک بیماری ذکر نمی کند، محققان این پدیده را به Yale Food Addiction Scale با مخفف (YFAS) موجود در DSM-4 و DSM-5 ارجاع می دهند.

در واقع محققان YFAS را بر اساس اطلاعات موجود در DSM-4 پیرامون علائم و رفتارهای مرتبط با اختلالات مصرف مواد ایجاد کردند. YFAS شامل 25 سوال گزارش شده توسط خود است که به شناسایی اعتیاد به غذا کمک می کند.

مفهوم اعتیاد به غذا توجه بسیاری از مجامع علمی را به خود جلب کرده و برخی آن را به عنوان یک عامل احتمالی ابتلا به چاقی و بعضی دیگر آن را نشانه ای از اضافه وزن می دانند.

البته یک بررسی در سال 2017 به شواهدی استناد کرد که رفتارهای مرتبط با اعتیاد به غذا پس از جراحی های چاقی یا کاهش وزن در سطح بالاتری رخ می دهند.

 

همچنین بخوانید:

علل و پیامدهای چاقی (کلیک)

 

چرا مفهوم اعتیاد غذایی بحث برانگیز است؟

با وجود تحقیقات موجود، اعتیاد غذایی به دلیل شواهد غیرقابل اعتماد حاصل از مطالعات متعدد، همچنان یک موضوع بحث برانگیز در جوامع علمی محسوب می شود.

در ادامه به بررسی برخی از این اختلافات می پردازیم:

 

1- تمایز اساسی در مورد رفتار مغز برای غذاها و داروها

مطالعات زیادی نشان می دهند که اعتیاد غذایی یک پدیده واقعی است. این مطالعات بر شباهت های بین هوس خوردن مواد غذایی و مصرف مواد مخدر متمرکز شده اند.

با این وجود مفهوم اعتیاد غذایی این سوال مهم را ایجاد می کند که: با توجه به اینکه غذاها می توانند اعتیادآور باشند، آیا مضر هم هستند؟

با اینکه غذاها سامانه پاداش و مرکز لذت مغز را تحریک می کنند اما اثرات مشابه مواد مخدر را نخواهند داشت.

علاوه بر این غذاها به صورت ترکیبی مصرف می شوند. بنابراین این امر مرز مصرف و سوء مصرف را از بین برده و شناسایی آن را دشوار می کند.

 

2- کدام مواد غذایی اعتیادآور هستند؟

نه تنها طبقه بندی سوء مصرف غذاها دشوار است بلکه محققان هنوز نمی دانند که کدام ماده یا ترکیب غذایی موجب اعتیاد می شود.

برخی مطالعات نشان داده اند که موش های با رژیم غذایی سرشار از چربی و قند (مانند غذاهای فرآوری شده) از خود رفتارهای اعتیادی بروز می دهند.

برخی معتقدند که وجود قند در روده به عنوان ماده مغذی مسبب محسوب می شود. البته این موضوع اثبات نشده است.

برای تعیین و شناسایی مواد غذایی مشکل ساز در انسان ها به مطالعات دقیق و طولانی تر نیاز است.

 

3- چاقی، غذاهای خوش طعم و اعتیاد غذایی

مطالعات نشان می دهند که اعتیاد به غذا دلیل قابل قبولی برای ابتلا به چاقی است و حتی مدل اعتیاد به غذا، بر اضافه وزن یا چاقی به عنوان معیارهای بالینی تاکید می کند.

بعضی از محققان معتقدند که اعتیاد غذایی با بعضی از اختلالات خوردن به ویژه اختلال پرخوری (BED) مرتبط است.

با این وجود یک بررسی نشان داد که تعداد قابل توجهی از افراد مبتلا به BED دچار چاقی نیستند و بیشتر افراد مبتلا به چاقی نیز علائم اختلال در خوردن غذا یا اعتیاد به غذا را تجربه نمی کنند.

این توانایی YFAS را در تشخیص اعتیاد غذایی زیر سوال برده و بعضی از محققان معتقدند که این مقیاس اختلالات خوردن و نه اعتیاد غذایی را مشخص می کند.

به علاوه خوش طعم بودن غذا لزوما عاملی برای مصرف بیش از حد و ابتلا چاقی نیست. پیرامون این مطلب یک بررسی نشان داد که حتی مواد غذایی بدون چربی یا قند بالا نیز باعث ایجاد هوس خواهند شد.

 

همچنین بخوانید:

حذف عادت غذا خوردن قبل از خواب برای کاهش وزن (کلیک)

 

4- آیا رژیم غذایی یو یو دلیل بروز اعتیاد غذایی است؟

روش های لاغری و کاهش وزن بسیاری وجود دارد که خیلی از آنها میزان موفقیت کمی داشته و البته بسیار محدود کننده هستند.

با اینکه ایجاد محدودیت غذایی لزوما دلیل ایجاد هوس مصرف مواد غذایی یا مصرف بیش از حد آنها نیست، تغییر بین رژیم های غذایی مختلف و محدودیت های منظم به طور بالقوه باعث بروز رفتارهای اعتیادی به غذا خواهند شد.

 

راههای درمان و ترک اعتیاد به غذا

ترک برخی رفتارهای نادرست غذایی برای تمامی افراد، چه آنها که به مواد غذایی اعتیاد دارند، چه افراد مبتلا به اختلال خوردن و چه آنها که در صدد بهبود مواد مغذی مصرفی خود هستند موثر خواهد بود.

 

دریافت کمک

اگر به داشتن اختلال غذایی یا اعتیاد غذایی مشکوک هستید لازم است به پزشک مراجعه کنید.

در امریکا انجمن ملی اختلالات خوردن (NEDA) وجود دارد که افراد با آن ارتباط برقرار می کنند.

در ایران نیز برخی انجمن ها مانند انجمن پرخوران گمنام وجود دارد.

همچنین افرادی که تمایل به دریافت برنامه تغذیه ای دارند باید از متخصصان تغذیه کمک بگیرند. متخصص با استفاده از روش های درمانی در کنار توصیه های تغذیه ای به مدیریت سلامتی فرد کمک می کند.

 

اصلاح محیط

نشانه های محیطی همچون بینایی، بویایی و شکل ظاهری مواد غذایی باعث کاهش هوس های غذایی خواهند شد.

به این ترتیب می توانید از روش های زیر برای ترک اعتیاد به غذا استفاده کنید:

• از مقادیر کافی غذا برای هر وعده استفاده کنید و باقیمانده غذا را دور از چشم خود قرار دهید.
• مواد غذایی سالم را جلوی چشم خود قرار دهید تا خود را تشویق به داشتن یک تغذیه سالم کنید.
• به جای مواد غذایی فرآوری شده، مصرف مواد غذایی کامل و سبزیجات غیرنشاسته ای را افزایش دهید.
• سعی کنید از بوفه های غذا خوری دور کنید یا به جای تمرکز روی غذاها، به جنبه های اجتماعی تعامل و‌گفتگو با دوستان تمرکز کنید.

 

همچنین بخوانید:

رژیم غذایی مدیترانه ای: فواید و برنامه هفتگی (کلیک)

 

ایجاد تغییرات کوچک در بلندمدت

چاقی یک بیماری پیچیده پزشکی است که دلایل احتمالی زیادی داشته که رژیم های غذایی سریع به رفع مشکلات اساسی ناشی از آن کمکی نخواهند کرد.

پرهیز از گرفتن رژیم های غذایی کوتاه مدت و اثربخش بسیار مهم است. زیرا بیشتر افرادی که از این رژیم های لاغری استفاده می کنند دوباره طی 5 سال همین میزان را به دست می آورند.

به جای روش های فوق و به جهت حمایت از سلامت و مدیریت بیماری ها، از تغییرات تدریجی اما پایدار غذایی و سبک زندگی سالم از جمله در نظر گرفتن ورزش منظم استفاده کنید.

 

خلاصه

برخی دانشمندان اعتیاد به غذاها را یکی از دلایل اصلی چاقی می دانند و این وضعیت را مشابه رفتارهای اعتیادی در افراد دچار سوء مصرف مواد می دانند.

با این وجود موضوع اعتیاد به خوراکی ها همچنان بحث برانگیز بوده و مطالعات انجام شده نتایج غیرقطعی در مورد واقعی بودن آن ارائه داده اند.

به جهت بررسی مواد مغذی یا الگوهای موثر در ایجاد اعتیاد غذایی به مطالعات دقیق و طولانی تر در مورد انسان ها نیاز است.

همچنین نیاز به معیارهای بالینی کاملا مشخص برای تسهیل طبقه بندی درست علائم و تشخیص اعتیاد غذایی احساس می شود.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.