انواع مننژیت : علائم - درمان و واکسن | بیماری مننژیت مغزی عفونی - ویروسی - باکتریایی

مننژیت سبب تورم مننژ می شود، انواع این بیماری مغزی (عفونی ویروسی – باکتریایی و غیره) علائم مختلفی دارند، درمان و عملکرد واکسن را بخوانید.

بیماری مننژیت (Meningitis) یک بیماری جدی است که موجب تورم مننژ – پوشش محافظ مغز – خواهد شد.

مننژیت انواع مختلفی دارد که در دو دسته عفونی (شامل ویروس – باکتریایی – قارچی و ..) و غیر عفونی طبقه بندی می شود.

مننژیت عفونی در اثر حمله پاتوژن به مننژ رخ داده و نوع غیر عفونی در صورت بروز بیماری یا آسیب به مننژ رخ می دهد.

معمولا عفونت های ویروسی و باکتریایی منجر به مننژیت عفونی مسری هستند.

علت بروز هریک از انواع مننژیت مختلف بوده و علائم متفاوتی نیز خواهند داشت.

انواع بیماری مننژیت مغزی بسته به علت بروز، درمان متفاوتی خواهد داشت. این بیماری در صورت عدم درمان کشنده خواهد بود.

شایان ذکر است که نوع بیماری مننژیت مغزی بر چشم انداز وضعیت بیمار تاثیر می کذاردو

در این مقاله به بررسی انواع بیماری مننژیت مغزی، علائم، علت و روش های درمان هر یک می پردازیم. همچنین اطلاعاتی در مورد انوع واکسن مننژیت ارائه خواهیم کرد.

همچنین بخوانید:

پاتوژن چیست؟ (کلیک)

مننژیت عفونی

مننژیت عفونی به دلیل حمله پاتوژن به مننژ رخ می دهد.

انواع مختلف مننژیت عفونی عبارتند از:

مننژیت ویروسی

مننژیت ویروسی زمانی بروز می کند که عفونت ویروسی به مننژ سرایت کند.

عفونت های ویروسی عامل مننژیت عموما منجر به ابتلای افراد سالم به مننژیت نخواهند شد.

در واقع نوزادان، افراد مسن و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف بیشتر در معرض ابتلا به عفونت های مننژیت ناشی از ویروس های خاص هستند.

ویروس های عامل انواع مننژیت ویروسی عبارتند:

انتروویروس ها
آنفلوانزا
اوریون
سرخک
ویروس های تبخال از جمله آبله مرغان

علائم

علائم مننژیت ویروسی مشابه به سایر انواع مننژیت و شامل موارد زیر است:

سردرد
گرفتگی گردن
حساسیت به نور
گیجی
استفراغ و حالت تهوع

شایان ذکر است که تنها با بررسی علائم نمی توان وجود بیماری مننژیت ویروسی را تشخیص داد.

درمان

فرد مبتلا به مننژیت ویروسی در بسیاری از موارد نیازی به درمان خاصی ندارد. بیشتر افراد بدون درمان و خود به خود بهبود خواهند یافت.

در برخی موارد فرد بیمار به مراقبت های حمایتی از جمله دریافت مایعات، کمک های تنفسی یا تحت نظر بودن در بیمارستان نیاز خواهد داشت.

شایان ذکر است که آنتی بیوتیک ها قادر به درمان مننژیت ویروسی یا عفونت های ناشی از آن نخواهند بود. اما تا زمان رد کامل ابتلا به عفونت باکتریایی می توان از آنتی بیوتیک های توصیه شده توسط پزشک استفاده نمود.

همچنین بخوانید:

ویروس چیست؟ بیماری های ویروسی کدامند؟ (کلیک)

مننژیت باکتریایی

مننژیت باکتریایی زمانی بروز می کند که یک عفونت باکتریایی به مننژ اطراف مغز برسد.

موارد شدید و حاد این بیماری طی چند ساعت یا چند روز منجر به مرگ خواهد شد.

علائم

نشانه های این وضعیت ناگهانی بروز می کند.

علائم انواع مننژیت باکتریایی عموما بدتر از مننژیت ویروسی است.

همچنین ممکن است که فرد مبتلا به مننژیت باکتریایی از قبل درگیر بیماری دیگری باشند.

در صورت بروز علائم زیر عفونت به مننژیت تبدیل شده است:

سردرد
تب
گرفتگی گردن
حساس شدن به نور
تهوع و استفراغ
گیجی یا تغییر روحیه

فرد مبتلا به مننژیت از جمله مننژیت باکتریایی دچار نشانه کرنیگ (Kernig sign) شده که نوع خاصی از سفتی گردن است.

پزشک به جهت بررسی و تشخیص این وضعیت از فرد می خواهد تا به پشت دراز کشیده، زانوهای خود را خم کرده و ران ها را به سمت بالا و روی شکم حرکت دهد. در این وضعیت اگر پزشک یا خود فرد برای دراز کردن پا تلاش کند دچار درد شدید کمر یا ران خواهد شد.

از علائم سفتی گردن می توان به نشانه برودزینسکی (Brudzinski Sign) اشاره نمود.

در این وضعیت فرد به پشت دراز کشیده و پزشک متخصص، گردن او را به سمت بالا و جلو خم می کند. در صورت انعطاف پذیری باسن و زانو در این وضعیت نتیجه این آزمایش مثبت بوده و ابتلا به مننژیت را نشان می دهد.

این علائم در هر نوع مننژیت بروز کرده اما بیشتر در مننژیت شدید دیده می شود.

همچنین بخوانید:

گرفتگی گردن: علت و درمان (کلیک)

درمان

درمان مننژیت باکتریایی شامل استفاده از آنتی بیوتیک برای از بین بردن باکتری های مشکوک است.

در ابتدا پزشک مصرف چند آنتی بیوتیک با طیف وسیع را تجویز می کند. سپس به محض تشخیص نوع باکتری توسط آزمایشات، درمان را تغییر خواهد داد.

افراد مبتلا به مننژیت باکتریایی به منظور نظارت دقیق و دریافت مراقبت های اضافی از جمله پشتیبانی تنفسی و دریافت مایعات داخل وریدی از طریق IV به بستری شدن در بیمارستان نیاز خواهند داشت.

مننژیت قارچی

از دیگر انواع مننژیت عفونی، مننژیت قارچی است.

این بیماری زمانی رخ می دهد که عفونت قارچی به مننژ سرایت کند.

اغلب این عفونت ها در نوزادان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف دیده می شوند.

برای نمونه، مننژیت کریپتوکوکی از طریق خاک سراسر دنیا سرایت می کند اما معمولا باعث بیماری افراد نخواهد شد. با این وجود باعث بروز مشکلاتی برای افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف خواهد شد.

قارچ های عامل بروز مننژیت قارچی از محیط به افراد منتقل شده اما از فردی به فرد دیگر سرایت نمی کنند.

علائم

مننژیت قارچی مانند سایر انواع مننژیت باعث بروز مشکلات زیر خواهد شد:

تب
سردرد
گیجی یا تغییر روحیه
گرفتگی گردن
استفراغ و حالت تهوع
حساسیت به نور

درمان

پزشکان برای درمان مننژیت قارچی از داروهای ضد قارچی استفاده کرده که اغلب به صورت تزریق درون وریدی دریافت می شوند.

همچنین بخوانید:

داروهای ضد قارچ: انواع و نحوه عملکرد (کلیک)

مننژیت آمیبی (Amebic meningitis)

بروز مننژیت آمیبی بسیار نادر است. تنها 34 مورد ابتلا به آن بین سال های 2009 تا 2019 در آمریکا گزارش شده است.

آمیب نگلیریا فاولری باعث ایجاد مننژیت آمیبی خواهد شد.

بیشتر افراد از طریق خاک یا آب گرم (معمولا در اثر ورود آب به داخل بینی) در معرض خطر ابتلا به این وضعیت قرار می گیرند.

علائم

علائم مننژیت آمیبی مشابه سایر انواع مننژیت است. نشانه های بیماری طی 1 تا 9 روز پس از مواجهه رخ خواهند داد.

این علائم عبارتند از:

تب
سردرد
حالت تهوع
استفراغ
گرفتگی گردن

این علائم می توانند به علائم عصبی جدی تر از جمله موارد زیر تبدیل شوند:

توهم
تشنج
گیجی
عدم تعادل

درمان

برخی داروها به جهت از بین بردن آمیب در محیط آزمایشگاه موثر هستند اما در انسان به به خوبی عمل نمی کنند.

تقریبا همه افراد مبتلا به مننژیت آمیبیک طی چند روز جان خود را از دست می دهند.

پزشکان در این وضعیت از داروهایی برای نجات جان افراد استفاده کرده و مراقبت های حمایتی از جمله کمک های تنفسی و مایعات درون وریدی ارائه می دهند.

از بین 34 مورد عفونت گزارش شده توسط CDC بین سال های 2009 تا 2019، تنها سه نفر زنده مانده و به همین دلیل پزشکان بر روی راحتی افراد و تسکین درد متمرکز خواهند شد.

مننژیت انگلی

مننژیت انگلی شبیه به مننژیت آمیبی است. این وضعیت در هنگام آلوده شده مغز به انگل رخ می دهد.

این انگل ها در بسیاری از موارد حیوانات را درگیر کرده و افراد با قرارگیری در معرض این حیوانات از جمله خوردن گوشت آلوده دچار سرایت آن به مغز خواهند شد.

برخی انگل های عامل بیماری مننژیت انگلی عبارتند از:

cantonensis: این انگل از طریق خوردن محصولات آلوده یا حلزون خام یا بد پخته شده سرایت می کند.
spinigerum: این انگل در اثر خوردن مار ماهی، ماهی، قورباغه، مار یا مرغ نپخته سرایت می کند.
procyonis: این انگل در اثر خوردن تخم انگل در مدفوع راکون سرایت می کند. در واقع این آلودگی باعث گسترش عفونت خواهد شد.

علائم

علائم مننژیت انگلی مشابه سایر انواع مننژیت بوده و عبارتند از:

سردرد با سفتی گردن
حساسیت به نور
تغییر در خلق و خو یا درک
حالت تهوع و استفراغ

درمان

هیچ درمان خاصی برای مننژیت انگلی وجود ندارد. پزشک برای این وضعیت مراقبت های حمایتی برای کاهش درد و سایر علائم را توصیه می کند.

در برخی موارد نیز واکنش سیستم ایمنی بدن به انگل مضر بوده و پزشک برای کاهش این واکنش داروهایی مانند استروئیدها را تجویز می کند.

مننژیت غیرعفونی

منشاء مننژیت غیرعفونی پاتوژن یا انگل نیست.

مننژیت غیر عفونی مسری نیست.

مننژیت غیرعفونی زمانی رخ می دهد که دارویی باعث تورم در اطراف مغز شده، بیماری مزمن باعث تحریک مننژ شود یا سرطان مغر را تحت تاثیر قرار دهد.

همچنین بخوانید:

انواع سرطان مغز: نشانه ها و درمان (کلیک)

علائم

علائم مننژیت غیرعفونی مشابه سایر انواع مننژیت است.

این نشانه ها عبارتند از:

سردرد
تب
گرفتگی و سفتی گردن
تهوع و استفراغ
گیجی یا تغییر در شخصیت
حساسیت به نور

در صورت بروز این نشانه ها پس از مصرف داروی جدید یا ابتلا به بیماری مزمن جدی احتمال ابتلا به مننژیت غیرعفونی وجود دارد.

درمان

تمرکز درمان مننژیت غیرعفونی بر روی از بین بردن علت بروز آن است.

برای نمونه، در صورتی که فرد پس از مصرف داروی جدید به مننژیت مبتلا شود پزشک مصرف آن را متوقف خواهد کرد.

پس از آن، پزشک متخصص مراقبت های حمایتی به جهت کمک به بهبود مغز و بدن را ارائه خواهد داد. این امر به معنای بستری در بیمارستان، استفاده از دستگاه تنفس یا دریافت مایعات داخل وریدی است.

همچنین پزشک ممکن است تا زمان رد شدن سایر انواع مننژیت باکتریایی مصرف آنتی بیوتیک را تجویز کند.

انواع واکسن مننژیت

انواع واکسن های مننژیت از تمامی اشکال مننژیت محافظت نخواهند کرد.

در واقع انواع واکسن های موجود برای بیماری مننژیت خطر ابتلا به برخی عفونت هایی که باعث ایجاد مننژیت می شوند را کاهش خواهند داد.

برخی انواع واکسن ها که به جلوگیری از بروز مننژیت کمک می کنند، عبارتند از:

واکسن مننگوکوک به جهت پیشگیری از نایسریا مننژیتیدیس (Neisseria meningitidis)
پنوموکوک برای پیشگیری از استرپتوکوک پنومونیه
واکسن هموفیلوس آنفلوانزا برای پیشگیری از Hib در کودکان زیر 5 سال

واکسیناسیون علیه بعضی دیگر از عفونت ها نیز خطر گسترش آنها به مننژ و ایجاد مننژیت را کاهش می دهند.

برای نمونه، واکسن آنفولانزا و واکسن سرخک، اوریون و سرخچه (MMR) خطر ابتلا به انواع مننژیت ویروسی ناشی از این عفونت ها را کاهش خواهند داد.

همچنین بخوانید:

برنامه واکسیناسیون کودکان (کلیک)

بهبودی و طول عمر بیماران مبتلا به مننژیت

بهبودی و طول عمر بیماران مبتلا به مننژیت به نوع آن وابسته است.

معمولا افراد سالم مبتلا به مننژیت ویروسی طی 7 تا 11 روز بدون درمان بهبود می یابند.

میزان مرگ ناشی از مننژیت باکتریایی وابسته به نوع باکتری، سرعت شروع درمان و سلامت زمینه ای فرد کاملا متفاوت است.

بهبودی و درمان اکثر انواع مننژیت با مراقبت های پزشکی سریع و تهاجمی بسیار بهبود خواهد یافت.

یک مقاله در سال 2012 برآورد کرد که مننژیت ناشی از استرپتوکوک پنومونیه حدود 30% احتمال مرگ و میر داشته و این میزان برای مننژیت ناشی از نیسریا مننژیتیدیس حدود 7% است.

شایان ذکر است که درصدهای ارائه شده تنها در مورد کشورهای با درآمد بالا کاربرد دارند. بنابراین در صورت تاخیر در درمان یا ناکافی و ناکارامد بودن آن این میزان برای مننژیت باکتریایی به 50% می رسد.

مننژیت آمیبی دارای بالاترین میزان مرگ و میر یعنی 99% است.

افرادی که از مننژیت جان سالم به در می برند نیز دچار مشکلات عصبی یا بلندمدت از جمله تغییرات رفتاری، اختلالات شنوایی یا مشکلات بینایی خواهند شد.

خلاصه

بروز مننژیت حتی در افراد سالم یک بیماری بالقوه کشنده خواهد بود.

لازم است تا در صورت قرارگیری در معرض عفونت های منجر به مننژیت، به دنبال درمان فوری بوده و به پزشک مراجعه نمایید.

درمان زودهنگام به فرد شانس بیشتری برای زنده ماندن بدون ناتوانی های بلندمدت خواهد داد.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.