مسمومیت با ارگانوفسفره : علائم - عوارض - علت - پیشگیری - درمان | میزان دوز آتروپین

ممسمومیت با ارگانوفسفره ها پس از قرارگیری در معرض این مواد سمی رخ می دهد؛ علائم – عوارض و میزان دوز آتروپین برای درمان این مسمومیت را بخوانید.

ارگانوفسفره ها (Organophosphates) مواد شیمیایی موجود در محصولات کشاورزی از جمله علف کش، آفت کش و حشره کش ها هستند.

استفاده در گاز اعصاب مانند سارین، تولید پلاستیک و حلال ها از جمله سایر کاربردهای ارگانوفسفره ها هستند.

قرارگیری در معرض ارگانوفسفره مضر بوده و باعث ایجاد عوارض می شود.

در واقع قرارگیری کوتاه مدت یا طولانی در برابر ارگانوفسفره باعث ایجاد مسمومیت می شود. این امر با ایجاد آسیب عصبی و اختلال در تولید هورمون در انسان و حیوانات همراه است.

ارگانوفسفره برای گیاهان و حشرات نیز سمی محسوب می شوند.

کارگران کشاورزی و افراد استفاده کننده از مواد شیمیایی کشاورزی خطر بیشتری برای تماس با ارگانوفسفره ها دارند، زیرا این مواد در نواحی روستایی دارای بیشترین کاربرد هستند.

با این وجود ارگانوفسفره ها در محصولات غذایی از جمله گندم، آرد و روغن پخت و پز نیز وجود دارد. استفاده از اسپری های از بین برنده سوسک و مورچه نیز با خطر مشابهی همراه هستند.

مرگ و میر ناشی از این مسمومیت نادر است. با این وجود هر ساله حدود 3 میلیون نفر در جهان تحت تاثیر این امر قرار گرفته و ارگانوفسفره ها عامل حدود 300 هزار مرگ در سال هستند.

در نتیجه در آمریکا و از سال 2013 قوانین سختگیرانه تری برای استفاده از ارگانوفسفره ها وضع شده است.

این مقاله مسمومیت با ارگانوفسفره، علائم، عوارض و نحوه تشخیص و درمان آن را مورد بررسی قرار می دهد.

همچنین بخوانید:

مسمومیت با مونوکسید کربن(کلیک)

علائم مسمویت با ارگانوفسفره

علائم مسمومیت با ارگانوفسفره از خفیف تا شدید متغیر بوده و در واقع به نوع و درجه مواجهه بستگی دارد. این مواجهه در موارد شدید می تواند باعث مرگ شود.

علائم ایجاد شده در اثر تماس با این مواد به مدت زمان مواجهه و قدرت مواد شیمیایی بستگی دارد.

متخصصان اثر سمیت ارگانوفسفره ها را بر اساس مدت زمان مواجهه طبق زیر طبقه بندی می کنند:

بروز اثرات حاد طی چند دقیقه تا 24 ساعت
بروز اثرات نیمه حاد بین 24 ساعت تا 2 هفته پس از مواجهه
بروز اثرات مزمن از هفته ها تا سال ها پس از مواجهه

علائم مسمومیت کوتاه مدت یا بلندمدت بوده اما مواجهه طولانی با ارگانوفسفره باعث ایجاد علائم بلندمدت می شود.

همچنین علائم وابسته به شدت تماس از خفیف تا شدید متغیر هستند.

در مواجهه حاد و مزمن با ارگانوفسفره مشکلات زیر ایجاد می شوند:

خواب آلودگی
اسهال، حالت تهوع و استفراغ
لرزش عضلات
تشنج
افزایش ادرار
کوچک شدن مردمک چشم
تغییر در ریتم قلب و سایر علائم قلبی عروقی
افزایش تولید بزاق و اشک
عرق کردن
از دست دادن حافظه
سردرگمی و اضطراب
مشکل در تنفس
سردرد
توهم
تغییرات عاطفی

علائم مسمومیت با ارگانوفسفره پس از چند دقیقه از ظاهر شده و رفع آنها تا چند هفته طول می کشد.

همچنین بخوانید:

مسمومیت با مس : علائم و درمان (کلیک)

علت و عوامل خطر

در صورت قرار گیری در معرض دوزهای بالای ارگانوفسفره یا طولانی مدت بودن این مواجهه، مسمومیت ناشی از ارگانوفسفره رخ می دهد.

موارد زیر باعث افزایش خطر مسمومیت با ارگانوفسفره می شوند:

اشتغال در کشاورزی، کنترل آفات و بعضی از صنایع
محیط های کشاورزی و روستایی
اقدامات دامپزشکی
خانه ها و باغ ها

برای نمونه، ممکن است به دلیل سمپاشی محصولات، ارگانوفسفره در بعضی از غذاها وجود داشته باشد. با این وجود بر اساس تحقیقات، بعید است که میزان ارگانوفسفره موجود در غذاها در کشورهای پیشرفته منجر به ایجاد مسمومیت شوند.

بر اساس یک مطالعه در سال 2011 نگرانی هایی در مورد تاثیر مواجهه با ارگانوفسفره در کودکان کشورهای با درآمد کمتر (به ویژه مصر) وجود دارد. به بیان نویسندگان این مطالعه ارگانوفسفره به دلیل هزینه کم و دسترسی بالا یکی از رایج ترین علل ایجاد مسمومیت در سطح جهان است.

در این مطالعه داده های 108 فرد زیر 16 سال که در سال 2019 تحت درمان مسمومیت با ارگانوفسفره بودند مورد بررسی قرار گرفت. حدود 87% از موارد مواجهه تصادفی و 13 درصد از آنها دارای قصد خودکشی بودند.

در برخی کشورهای مانند تپال در خصوص استفاده از ارگانوفسفره برای خودکشی ابراز نگرانی شده است. فقدان خدمات حمایتی سلامت روان و در دسترس بودن ارگانوفسفره از جمله دلایل این امر هستند.

پیشگیری از خودکشی

در صورت دیدن فردی که در معرض خطر صدمه رساندن به خود، خودکشی و یا صدمه زدن به دیگران است اقدامات زیر را انجام دهید:

قاطعانه بپرسید: آیا قصد خودکشی داری؟
بدون قضاوت به حرف های او گوش دهید.
برای برقراری ارتباط با یک مشاور آموزش دیده شرایط بحرانی با اورژانس تماس بگیرید.
تا رسیدن کمک در کنار او بمانید.
سعی کنید هرگونه سلاح، دارو و یا سایر اشیای خطرناک را از او دور نگه دارید.

عوارض مسمویت با ارگانوفسفره

قرارگیری در برابر ارگانوفسفره و مسمومیت ناشی از آن باعث ایجاد عوارض بلندمدتی می شود. شدت این عوارض نیز وابسته به میزان و مدت مواجهه متفاوت هستند.

عوارض مسمومیت ارگانوفسفره باعث تحت تاثیر قرار گرفتن سیستم های بدن از جمله موارد زیر می شوند:

علائم گوارشی و متابولیک

قند خون بالا
عدم تعادل الکترولیت و سطح پایین بی کربنات
پانکراتیت

این وضعیت همچنین با افزایش مشکلات کلیوی و طبق بعضی از گزارش ها افزایش خطر ابتلا به سرطان همراه است.

همچنین بخوانید:

سرطان : انواع و درمان (کلیک)

سیستم قلبی عروقی

فشار خون بالا یا پایین
ریتم نامنظم قلب
ضربان قلب سریع یا آهسته

علائم تنفسی

برونکواسپاسم شدید
نارسایی تنفسی به دلیل ضعیف شدن عضلات تنفسی
تجمع مایعات در اطراف ریه ها
ذات الریه آسپیراسیون به دلیل تولید بزاق زیاد

سیستم عصبی

نوروپاتی
تغییرات در وضعیت روانی
تشنج
مشکلات حافظه
توهم
بی حالی
تحریک پذیری
پارکینسونیسم
روان پریشی

همچنین بخوانید:

انواع پارکینسونیسم (کلیک)

پیشگیری

در صورت سر و کار داشتن با ارگانوفسفره موارد زیر را در نظر داشته باشید:

آگاهی از محصولات حاوی ارگانوفسفره و نحوه تشخیص آن
استفاده از تجهیزات محافظتی کامل در حین استفاده و پس از آن
نگهداری محصولات حاوی ارگانوفسفره در یک مکان امن و علامت گذاری مشخص آنها
دوش گرفتن در پایان روز کاری و پیش از خوردن و نوشیدن

سایر افراد نیز باید موارد زیر را رعایت کنند:

شستشوی همه میوه ها و سبزیجات پیش از مصرف
پرهیز از استفاده محصولات حاوی ارگانوفسفره
آزمایش منظم آب چاه (در صورت وجود)
بسته نگه داشتن پنجره ها در صورت حضور در نزدیکی محل سمپاشی

معمولا ارگانوفسفره به صورت مایع بی رنگ تا قهوه ای در دسترس است. این مواد یا بدون بو یا با عطری شبیه به میوه هستند.

تشخیص

پزشک برای تشخیص علائم ناشی از قرارگیری در برابر ارگانوفسفره اقدامات زیر را در نظر می گیرد:

آزمایش خون
در نظر گرفتن علائم
سوال در مورد نحوه مواجهه

البته در صورت ایجاد علائم شدید مسمومیت حاد، درمان بدون در نظر گرفتن نتایج آزمایشات آغاز می شود.

نحوه تاثیر ارگانوفسفره بر بدن

ارگانوفسفره از طرق زیر وارد بدن می شوند:

دهان و دستگاه گوارش
سیستم تنفسی
تماس مستقیم با پوست

ارگانوفسفره در داخل بدن تولید آنزیمی به نام استیل کولین استراز (AChE) را متوقف می کنند. این آنزیم در تجزیه کننده انتقال دهنده عصبی استیل کولین که در سیستم عصبی محیطی و مرکزی قرار دارد، موثر است. این امر باعث تجمع استیل کولین و تحریک بیش از حد گیرنده های نیکوتینی و موسکارینی می شود.

تولید هورمون و بزاق و عملکرد ماهیچه های صاف از جمله آنچه در سیستم قلبی عروقی و گوارش وجود دارد، از جمله عملکردهایی هستند که این آنزیم در آنها نقش دارد.

درمان مسمویت با ارگانوفسفره

در صورت تماس مستقیم با ارگانوفسفره موراد زیر را انجام دهید:

در آوردن لباس ها
برداشتن لنزهای تماسی و آبکشی چشم ها با آب ولرم
شستشوی فوری با آب و صابون

هدف های درمان این وضعیت عبارتند از:

بازیابی عملکرد گیرنده های موسکارینی و نیکوتینی
اطمینان از تنفس موثر
جلوگیری از جذب بیشتر سم توسط بدن

آتروپین (Atropine) بر روی گیرنده های موسکارینی عمل می کند. پزشک استفاده از آتروپین برای درمان مسمومیت با ارگانوفسفره را با دوز 2 تا 5 میلی گرم به روش وریدی آغاز می کند. سپس هر 3 تا 5 دقیقه دوز آتروپین را افزایش داده تا بزاق از ریه ها پاک شده و راه های هوایی به دلیل مسمومیت با ارگانوفسفره بسته نشوند.

سپس حداقل 30 میلی گرم پرالیدوکسیم (Pralidoxime) به مدت 30 دقیقه به صورت داخل وریدی تجویز شده تا عملکرد گیرنده های نیکوتینی نیز بازیابی شوند. طی 48 ساعت پس از مواجهه به دریافت این دارو نیاز است. پزشک تا زمان بهبود علائم دوز مصرفی را افزایش می دهد.

در صورت تجربه علائم مسمومیت با ارگانوفسفره برای دریافت دوز مناسب داروهای آتروپین و پرالیدوکسیم به پزشک مراجعه کرده و باید برای مدتی در بیمارستان بستری شوید. البته بیشتر افراد طی 12 ساعت از بیمارستان مرخص می شوند.

چشم انداز

میزان مرگ و میر ناشی از قرارگیری در برابر ارگانوفسفره از 2% تا 25% متغیر بوده اما عوامل مختلفی از جمله شدت و نوع مواجهه و البته سطح مراقبت های موجود در این امر موثر هستند. شایع ترین علت مرگ به علت قرارگیری در برابر ارگانوفسفره، نارسایی تنفسی است.

بر اساس یک مقاله منتشر شده توسط BMJ در سال 2020 چشم انداز افرادی که به طور تصادفی یا در محل کار در معرض ارگانوفسفره قرار گیرند، مطلوب است.

جمع بندی

ارگانوفسفره مواد مورد استفاده در محصولات کشاورزی از جمله حشره کش ها و تهیه حلال ها و پلاستیک ها هستند.

قرارگیری در برابر ارگانوفسفره می تواند سمی و مضر باشد. شدت اثربخشی ارگانوفسفره با توجه به محصول، طول زمان مواجهه و شدت آن متغیر است.

در صورت قرارگیری در برابر ارگانوفسفره و ایجاد علائم و عوارض مسمومیت باید به دنبال مراقبت های پزشکی فوری بود. همچنین کار طولانی مدت با ارگانوفسفره و ایجاد علائم نیز به مشورت با پزشک نیاز دارد.

پزشکان برای درمان مسمومیت ناشی از ارگانوفسفره ها به تزریق دوز هایی از آتروپین و پرالیدوکسیم می پردازند.

در صورت خودکشی فردی با ارگانوفسفره فورا با اورژانس تماس بگیرید.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.