مواجهه درمانی چیست

مواجهه درمانی در روانشناسی نوعی روش درمان جهت کمک به انواع فوبیا (ترس) و اختلالات اضطرابی است، انواع مواجهه سازی و اثربخشی آنها را بخوانید.

 

مواجهه درمانی / مواجهه سازی (Exposure therapy) در روانشناسی نوعی روان درمانی است.

در روش درمانی مواجهه سازی، فرد مبتلا به انواع فوبیا (ترس) یا اختلالات اضطرابی، با راهنمایی تراپیست (روانشناس) در یک محیط امن، با تخیل، ترس یا اضطراب خود روبرو می شود.

در واقع مواجهه درمانی نوعی رفتار درمانی است که به درمان انواع فوبیاها و اختلالات اضطرابی کمک می کند.

در این مقاله به بررسی انواع مواجهه درمانی در روانشناسی و اثربخشی هر یک پرداخته ایم.

 

همچنین بخوانید:

انواع اختلالات اضطرابی (کلیک)

 

مواجهه درمانی چیست؟

مواجهه درمانی نوعی روان درمانی است که به افراد در مقابله با انواع فوبیا یا اختلالات اضطرابی کمک می کند.

تکنیک درمان مواجهه سازی در روانشناسی سبب کاهش احساس اضطراب، ناراحتی یا ترس فرد که به دلیل اختلال یا آسیب قبلی رخ داده، خواهد شد.

در درمان مواجهه سازی، فرد در یک فضای امن و تحت نظر تراپیست، در معرض موقعیت یا محرکی که باعث احساس اضطراب، ترس یا وحشت (پانیک) او می شود، قرار خواهد گرفت.

افراد طی مواجهه درمانی در یک فضای امن در معرض موقعیت یا محرکی که احساس ترس یا وحشت (پانیک) ایجاد می کند قرار خواهند گرفت.

تراپیست وابسته به نوع ترس یا اختلال موجود از انواع مختلف درمان مواجهه سازی استفاده خواهد کرد.

برای نمونه، روانشناس (تراپیست) یک سناریوی واقعی ایجاد کرده یا از گفتگو درمانی برای تشویق فرد به تصور موقعیت ها یا به یاد آوردن رویدادهای آسیب زا استفاده می کند.

 

همچنین بخوانید:

گفتگو درمانی (روان درمانی) چیست؟ (کلیک)

 

مواجهه درمانی توسط چه کسی ارائه می شود؟

مواجهه درمانی توسط روانپزشک، روانشناس و تراپیست انجام می شود.

روانپزشک، پزشکی است که آموزش های اضافی در مورد روانپزشکی دریافت کرده است. وی پزشکی است که در رابطه با درمان بیماری های روحی روانی تخصص دارد.

یک روانشناس در مقطع کارشناسی ارشد روانشناسی یا دکتری آموزش دیده است. در واقع انتخاب یک متخصص دارای مجوز به فرد اطمینان می دهد که او در سطح آموزشی مناسبی قرار گرفته است.

همچنین افراد می توانند از متخصصان دارای تخصص و تجربه مواجهه درمانی کمک بگیرند.

در واقع افراد برای انتخاب تراپیست واجد شرایط باید عضویت او در نظام پزشکی یا انجمن های درمان رفتاری و شناختی را بررسی کنند.

یافتن یک متخصص آموزش دیده برای مواجهه درمانی از آن جهت مهم است که انجام نادرست این روش باعث افزایش آسیب، ترس یا اضطراب خواهد شد.

 

همچنین بخوانید:

روانشناس کیست و چه کاری انجام می دهد؟ (کلیک)

 

کاریرد مواجهه سازی در روانشناسی

مواجهه درمانی به درمان انواع اختلالات مبتنی بر ترس (فوبیا) و اضطراب از جمله موارد زیر کمک می کند:

• فوبیا
• اختلال پانیک (هراس)
• اختلال اضطراب اجتماعی
• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
• اختلال وسواس اجباری
• اختلال اضطراب فراگیر
• ضربه (تروما)

 

همچنین بخوانید:

انواع فوبیا و درمان آنها (کلیک)

 

اثربخشی

مواجهه درمانی یک درمان موثر برای اختلالات اضطرابی است. در واقع حدود 60% تا 90% از افراد پس از اتمام دوره مواجهه درمانی بهبود می یابند. آنها پس از درمان هیچ علامتی نداشته یا علائم بسیار خفیفی از اختلال اولیه خود نشان می دهند.

یک مقاله در سال 2013 به بررسی اثرات بلندمدت درمان در 1931 جانباز مبتلا به PTSD پرداخت. محققان دریافتند که مواجهه درمانی طولانی در کاهش علائم مزمن PTSD و افسردگی موثر است.

مطالعه دیگری در سال 2013 نشان داد که مواجهه درمانی در کمک به بازماندگان زلزله در چین موثر عمل می کند. محققان 22 شرکت کننده بزرگسال را به دو گروه مساوی تقسیم کرده و گروه اول را بلافاصله مواجهه درمانی کرده و این کار برای گروه دیگر پس از دو هفته انجام شد.

 

گروه اول در مقایسه با گروه دوم کاهش قابل توجه موارد زیر را تجربه کرد:

• علائم PTSD
• اضطراب
• افسردگی
• استرس روانی

 

همچنین بخوانید:

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) (کلیک)

 

انواع مواجهه درمانی و انتظار از آنها

مواجهه درمانی انواع مختلفی دارد که هر یک برای درمانی خاص کاربرد دارد.

در ادامه به بررسی انواع مواجهه درمانی موجود و انتظارات از آنها می پردازیم.

 

درون تنی (In vivo)

افراد طی مواجهه درمانی درون تنی (درون جانداری) با فوبیا یا موقعیت منجر به ترس یا اضطراب در زندگی واقعی خود مواجه می شوند.

برای نمونه، در صورتی که فرد به عنکبوت فوبیا داشته باشد، به تدریج برای برداشتن یک عنکبوت واقعی تلاش می کند.

 

همچنین بخوانید:

تفاوت In vivo و In vitro (کلیک)

 

واقعیت مجازی (VR)

بعضی از ترس ها قابل تکرار به صورت درون تنی (In vivo) نیستند. برای نمونه، تراپیست برای افراد در مورد ترس از پرواز از تجربه پرواز به وسیله فناوری واقعیت مجازی استفاده می کند.

این روش فرد را در معرض یک تجربه شبیه سازی شده قرار داده تا احساس ترس را کاهش دهد.

 

خیالی (تصوری)

در این روش تراپیست به بیمار کمک می کند تا موقعیت یا محرک ترس یا اضطراب خود را با جزئیات تصور کند. این روشی موثر برای افرادی است که با تروما سروکار دارند زیرا ایجاد چنین شرایطی به صورت درون تنی (In vivo) مناسب نخواهد بود.

همچنین افراد دارای سابقه ضربه (تروما) یا PTSD می توانند تجربه خود را بازگو کنند.

تصور منبع ترس یا اضطراب در یک محیط امن در کنار گفتگو درمانی به کاهش احساس ناراحتی کمک می کند.

 

همچنین بخوانید:

ترومای روانی چیست؟ (کلیک)

 

مواجهه درمانی ادراکی

مواجهه درمانی ادراکی (مداخله گر) بر روی بروز واکنش های فیزیکی فرد نسبت به وحشت یا ناراحتی متمرکز است.

برای نمونه، زمانیکه فرد دچار اختلال هراس (پانیک) می شود، ضربان قلب او افزایش یافته و احساس وحشت یا خطر خواهد کرد.

در این روش روانشناس از فرد می خواهد تا در محیطی امن به سمت نقطه ای بدود و احساسات فیزیکی مشابه را بدون احساس خطر تجربه کند.

پزشک / روانشناس برای ایجاد سلسله مراتب ترس ها یا نگرانی ها با بیمار همکاری می کند.

این یعنی سناریوها به گونه ای طراحی می شوند که به تدریج دشوارتر شوند.

سپس تراپیست تصمیم می گیرد که فرد را در معرض کوچکترین یا بزرگترین ترس خود قرار دهد. آنها از این وضعیت با عنوان های مواجهه درجه بندی شده و طوفانی یاد می کنند.

مواجهه درجه بندی شده به معنی روبرو شدن فرد با ترس های دلهره آور و به تدریج افزایش چالش آنها است. این روش به فرد کمک می کند تا اعتماد به نفس لازم برای غلبه بر ترس های بزرگتر را به دست بیاورد.

برای نمونه، فردی که از مار می ترسد با دیدن عکس مارها شروع می کند. سپس مارها را از پشت شیشه دیده و در نهایت آنها را در دست خود نگه می دارد.

مواجهه طوفانی نیز به معنی روبرو شدن با چالش برانگیزترین ترس موجود است. این روش به روبرو شدن ساده تر با ترس های کوچک تر کمک خواهد کرد.

افراد در این وضعیت برای حل مشکل خود به یک یا دو جلسه مواجهه درمانی نیاز داشته یا به دوره های طولانی تر و مداومی نیاز پیدا می کنند.

 

مواجهه درمانی طولانی

مواجهه تدریجی طولانی مدت به فرد کمک می کند تا بر ترس ها و نگرانی های خود طی زمان غلبه کنند.

مواجهه درمانی طولانی برای افراد مبتلا به PTSD و سایر واکنش ها به تروما مفید است.

درمان وابسته به شرایط فرد متفاوت است.

برای نمونه، بعضی از افراد به جلسات خصوصی 90 تا 150 دقیقه ای برای یک تا 15 جلسه نیاز خواهند داشت.

در این روش درمان مواجهه سازی بصورت مدام و مکرر بوده و شامل موارد زیر است:

• آموزش در مورد علائم و نحوه کمک مواجهه درمانی طولانی به آنها
• یادگیری تکنیک های تنفس برای کنترل احساس ناراحتی
• قرارگیری در معرض شرایطی که باعث ترس و اضطراب می شود. – برای نمونه سربازان آسیب دیده از بمب گذاری های کنار جاده ای برای غلبه بر ترس خود با رانندگی کردن شروع می کنند.
• گفتگو درمانی – طی این روش افراد تجربیات آسیب زا خود را با یک تراپیست مطرح کرده تا او در درک حوادث و کاهش افکار منفی به فرد کمک کند.

 

مواجهه درمانی در مقابل حساسیت زدایی سیستماتیک

حساسیت زدایی سیستماتیک (Systematic desensitization) نوعی رفتار درمانی مشابه مواجهه درمانی است.

این روش شامل ریلکسیشن (آرام سازی) به همراه مواجه شدن با محرک منجر به ناراحتی یا اضطراب است.

حساسیت زدایی سیستماتیک از همان روند تدریجی مواجهه درمانی درجه بندی شده تبعیت کرده و شامل مراحل زیر است:

• آموزش ریلکس سازی عمیق عضلات  توسط تراپیست
• ایجاد سلسله مراتب ترس یا نگرانی ها از ضعیف ترین یا قوی ترین
• روبرو شدن با ضعیف ترین ترس ها به صورت تصوری یا در سناریو زندگی واقعی
• تمرین تکنیک های ریلکسیشن عضلات در هنگام قرارگیری در معرض ترس ها

 

آرام سازی ماهیچه ها از واکنش به اضطراب جلوگیری کرده و افراد با این روش به تدریج انعطاف پذیری خود در برابر محرک را افزایش داده و کمتر به اضطراب واکنش نشان می دهند.

البته ممکن است تکنیک های ریلکسیشن برای همه انواع مواجهه درمانی مناسب نباشند.

 

خلاصه

مواجهه درمانی یا مواجهه سازی در روانشناسی، یک گزینه درمانی موثر برای طیف وسیعی از انواع فوبیا و اختلالات اضطرابی از جمله OCD، PTSD و اختلال هراس (پانیک) است.

افراد برای مقابله با محرک های ترس یا اضطراب می توانند با یک تراپیست همکاری کنند. تراپیست ترس های افراد را از طریق تصور یا سناریویی در زندگی واقعی برای فرد ایجاد می کند.

حساسیت زدایی سیستماتیک نیز روشی مشابه مواجهه درمانی است اما از شل کردن عضلات به همراه مواجهه درمانی برای کاهش واکنش های فیزیکی اضطراب استفاده می کند.

افرادی که مایل به استفاده از مواجهه درمانی هستند باید از یک روانشناس یا تراپیست با تجربه و دارای تخصص در این روش کمک بگیرند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.