سندرم فعال سازی ماست سل : علائم - علت - تشخیص - درمان | سلول های ماست

سندرم فعال سازی ماست سل به علت تولید بیش از حد واسطه توسط سلول های ماست در واکنش به یک محرک ایجاد می شود؛ علائم و درمان آن را بخوانید.

از آنجایی که ماست سل ها موادی برای تحریک سیستم ایمنی بدن آزاد کرده نقش مهمی در ایمنی بدن دارند. در صورت آزاد شدن بیش از حد و مکرر این مواد توسط ماست سل ها واکنش آلرژیک شدیدی ایجاد می شود که به آن سندرم فعال سازی ماست سل (Mast Cell Activation Syndrome) گفته می شود.

ماست سل ها پس از تشخیص آلرژن (ماده حساسیت زا) موادی آزاد می کنند که آنها واسطه (Mediators) گفته می شود.

این امر با ایجاد التهاب (که همان واکنش آلرژیک است) به بهبود بدن کمک می کند. ماست سل ها در افراد دارای سندرم فعال سازی ماست سل بیش از حد فعال بوده و با ایجاد واکنش های آلرژیک شدید همراه هستند.

این مقاله به بررسی علل، عوامل خطر، علائم و تشخیص سندرم فعال سازی ماست سل (MCAS) و تفاوت آن با ماستوسیتوز می پردازد.

همچنین درمان های پزشکی و خانگی آن شرح داده می شود.

همچنین بخوانید:

انواع آلرژی و علائم آنها (کلیک)

تعریف سندرم فعال سازی ماست سل (MCAS)

ماست سل ها سلول های ایمنی بوده که در ایجاد اتصالات بین مخاط و بافت اپیتلیال و محیط خارجی از جمله روده، ریه ها، پوست و اطراف عروق خونی نقش دارند.

نقش اصلی ماست سل ها علاوه بر عملکردهای مختلف بدن، ایجاد واکنش التهابی برای دفاع از بدن در برابر عوامل بیماری زا و آلرژن ها است.

سلول های ماست سل در هنگام ظاهر شدن اجسام خارجی برای نشان دادن واکنش، اقدام به آزادسازی مواد ذخیره شده از ریزدانه های خود (طی فرآیندی به نام دگرانولاسیون) به نام واسطه ها می کنند.

این واسطه ها در واقع مواد شیمیایی از جمله هیستامین بوده که باعث ایجاد حملات التهابی می شوند. این مساله با جذب گلبول های سفید خون، تورم، انقباض عضلات و افزایش تولید مخاط برای از بین بردن آلرژن ها همراه است.

در افراد مبتلا به MCAS، سیستم ایمنی به طور نامناسب ماست سل ها را فعال کرده و در نتیجه واسطه های بسیار زیادی آزاد می شوند. این امر باعث ایجاد واکنش های آلرژیک شده و پیوسته روی چندین دستگاه بدن اثر می گذارد.

در حال حاضر اطلاعات خاصی در خصوص شیوع سندروم فعال سازی ماست سل وجود ندارد.

این امر احتمالا بخ دلیل زیاد و گسترده بودن علائم بالینی آن بوده که باعث دشوار شدن تشخیص و تائید آن توسط پزشکان می شود. بر اساس تحقیقات فعلی سندروم فعال سازی ماست سل نسبتا شایع بوده درحالیکه در گذشته به نظر می رسید که یک وضعیت نادر است.

علائم سندرم فعال سازی ماست سل

علائم سندروم فعال سازی ماست سل به طور ناگهانی و نامنظم یا به طور مکرر و مداوم ایجاد می شوند.

محرک ها در آزاد شدن خود به خودی واسطه ها (موثر بر چندین دستگاه بدن) توسط MCAS نقش دارند. علائم تجربه شده در بخش های مختلف بدن ناشی از این وضعیت عبارتند از:

دستگاه گوارش: تهوع، اسهال، گرفتگی و درد شکمی
پوست: کهیر، آنژیوادم، خارش
قلب: تاکی کاردی و افت فشار خون
ریه ها: خس خس و تنگی نفس

علل سندرم فعال سازی ماست سل

بر اساس یک مطالعه در سال 2016، MCAS از جهش در ژن تیروزین کیناز (KIT)، موثر در تنظیم ماست سل ها، ایجاد می شود.

یک مطالعه قدیمی در سال 2010 به طور مشابه نشان داد که جهش های متعدد یا تغییرات پیچیده در دنباله mRNA مسئول کدگذاری ژن KIT در افراد مبتلا به MCAS سیستمیک هستند.

در یک مطالعه در سال 2013 احتمال ایجاد خانوادگی این بیماری را نشان داد اما مطالعات بیشتری برای تائید ارثی بودن سندروم فعال سازی ماست سل نیاز است.

عوامل خطر

با اینکه تشخیص محرک شروع علائم سندروم فعال سازی ماست سل دشوار است اما بیشتر افراد قرارگیری در برابر برخی محرک ها را تجربه می کنند.

محرک های احتمالی عبارتند از:

الکل، مواد، مواد جانبی و واکسن ها
تغییرات ناگهانی دما
رنگ های کنتراست
غذا و نوشیدنی ها
لمس، اصطکاک، تحریک مکانیکی و ارتعاش
سم (مار، عروس دریایی، عنکبوت و حشرات)
استرس فیزیکی، عاطفی و محیطی
جراحی، دندانپزشکی، روش های تهاجمی و رادیولوژی
درد
نوسانات هورمونی
عفونت

تشخیص

یکی از روش های تشخیص این وضعیت رد کردن سایر بیماری ها و بررسی علائم بالینی و نتایج آزمایشگاهی است.

طبق اعلام آکادمی آلرژی، آسم و ایمونولوژی آمریکا، برای دریافت تشخیص MCAS باید شرایط زیر وجود داشته باشد:

وجود نشانگرهای زیستی شامل هیستامین، تریپتاز، PDG2 و متابولیت های آن، LTC4 و متابولیت های آن
همراهی علائم با افزایش سطوح واسطه های ماست سل در خون یا ادرار
ایجاد دوره های مکرر یک واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) در سراسر بدن که حداقل دو مورد از قلب، پوست، ریه ها و دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار دهد.
پس از دریافت دارو (درمان با واسطه های ضد ماست سل) کاهش سطح واسطه ها و از بین رفتن علائم تجربه شوند.

همچنین بخوانید:

شوک آنافیلاکسی چیست (کلیک)

درمان های سندرم فعال سازی ماست سل

در حال حاضر هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد. مدیریت MCAS روشی مشابه به مدیریت آنافیلاکسی دارد. همچنین پزشکان بر اساس ارائه های فردی درمان علامتی ارائه می دهند.

برای درمان باید سریعا اپی نفرین و آنتی هیستامین های وریدی تزریق شده و اکسیژن کافی برای بدن تامین شود. در موارد اورژانسی از تزریق خودکار اپی نفرین استفاده می شود. درصورت داشتن MCAS مزمن نیز درافت کورتیکواستروئید نیاز است.

وابسته به علائم از یک یا ترکیبی از داروهای زیر برای واکنش های آلرژیک استفاده می شود:

آنتی بادی های مونوکلونال از جمله اومالیزومب (Omalizumab)
نسل دوم مسدودکننده های H1 از جمله سیتریزین (Cetirizine)
نسل اول مسدودکننده های H1 از جمله دیفن هیدرامین (Diphenhydramine)
تثبیت کننده های سلول ماست
مسدودکننده های H2 از جمله رانیتیدین (Ranitidine)
آسپرین (Aspirin)
مهارکننده های لکوترین از جمله مونته لوکاست (Montelukast)

به دلیل تاثیر استرس در فعال شدن سلول های ماست در MCAS، با مشورت با یک تراپیست و یادگیری تکنیک ها و تمرینات ریلکسیشن می توان به مدیریت استرس خود کمک کرد.

همچنین بخوانید:

مونته لوکاست چیست؟ نحوه مصرف و عوارض (کلیک)

درمان های خانگی MCAS

علاوه بر مصرف دارو برای درمان سندروم فعال سازی ماست سل، باید از قرارگیری در معرض محرک های ایجادکننده علائم اجتناب کرد. نکات و روش های خانگی برای کمک به مدیریت MCAS عبارتند از:

درمان فوری عفونت: عفونت در تحریک سلول های ماست سل موثر است. با انجام برخی آزمایشات می توان به بررسی عوامل بیماری زا و بهبود واکنش التهابی پرداخت.
پرهیز از سایر محرک ها: باید از قرارگیری در معرض سایر محرک ها از جمله تغییرات ناگهانی دما، نیش حشرات، قرارگیری در معرض مواد شیمیایی و تحریکات مکانیکی پرهیز کرد.
انتخاب روش های طبیعی تر: بسیاری از محصولات خانه ، بهداشتی و زیبایی دارای سموم و مواد شیمیایی هستند. با تغییر این موارد به گزینه های طبیعی تر می توان به کاهش تماس با سموم کمک کرد.
پرهیز از مصرف غذاهای حاوی هیستامین بالا: مصرف مواد غذایی سرشار از هیستامین از جمله محصولات تخمیر شده، گوشت های فرآوری و کنسرو شده، مواد نگهدارنده، گوجه فرنگی، الکل، مرکبات و شکلات را محدود کنید.
بهبود سلامت روده: بر اساس یک مطالعه در سال 2019، علائم MCAS با اختلالات عملکردی دستگاه گوارش همپوشانی دارند. بنابراین با پرهیز از مصرف مواد غذایی موثر در التهاب و آسیب به روده می توان به بهبود سلامت روده کمک کرد.

همچنین بخوانید:

رژیم غذایی کم هیستامین برای آلرژی (کلیک)

سندرم فعال سازی ماست سل (MCAS) و ماستوسیتوز

این دو بیماری هر دو مربوط به ماست سل ها بوده و نشانه های مشابهی دارند اما متفاوت هستند.

زمانی که جهش ژنی باعث تولید بیش از حد ماست سل ها در بدن شود، ماستوسیتوز رخ می دهد. با این حال MCAS یک اختلال فعال سازی بوده که طی آن تعداد طبیعی از سلول های سل وجود داشته اما اغلب واسطه های زیادی توسط آنها آزاد شده که منجر به واکنش شدید می شود.

جمع بندی

سندرم فعال سازی ماست سل (MCAS) در نتیجه آزاد شدن بیش از حد واسطه ها توسط سلول های ماست اغلب در واکنش به یک محرک ایجاد می شود.

این امر باعث باعث ایجاد واکنش های شدیدی می شود. در حال حاضر با وجود شایع بودن MCAS مطالعات محدودی در خصوص آن وجود داشته و همین امر باعث محدود بودن آگاهی و دشوار شدن تشخیص بیماری می شود.

در سندروم فعال سازی ماست سل علائم و فراوانی علائم وابسته به افراد متفاوت است. با اینکه در حال حاضر درمانی برای MCAS وجود نداشته اما چندین گزینه درمانی در مدیریت علائم آن موثر هستند.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.