اختلالات خواب : انوع – علت و درمان

اختلالات خواب بر میزان استراحت و کیفیت زندگی روزمره تاثیرگذار هستند؛ برخی از انواع اختلال خواب – علت – علائم و نحوه درمان آنها را بخوانید.

 

خواب مساله ای بسیار مهم، تاثیر گذار و با اهمیت برای عملکرد مناسب روزانه است. با این وجود برخه انواع اختلالات خواب وجود دارند که میزان استراحت را تحت تاثیر قرار می دهند.

بیشتر بزرگسالان باید 7 تا 9 ساعت خواب شبانه دریافت کنند. عدم خواب کافی باعث ایجاد مشکلاتی برای سلامتی روحی و جسمی، کیفیت زندگی و ایمنی بدن می شود.

اختلالات خواب انواع مختلفی داشته اما چهار دسته کلی آنها عبارتند از:

• مشکلات برنامه خواب و بیداری
• مشکلات خوابیدن و خواب ماندن
• رفتارهای غیرمعمول در هنگام خواب
• مشکلات بیدار ماندن

(چاپ سوم طبقه بندی بین المللی اختلالات خواب (ICSD-3)، اصلی ترین متن بالینی برای تشخیص و دسته بندی این اختلالات محسوب می شود. طبق ICSD-3، اختلالات خواب دارای شش گروه اصلی است.)

این مقاله برخی از انواع اختلالات خواب از جمله علت، علائم و گزینه های درمانی احتمالی آن را مورد بررسی قرار می دهد.

 

1- بی خوابی

بی خوابی به مشکل در خوابیدن، بیدار شدن مکرر یا بیدار شدن زودهنگام و عدم توانایی خوابیدن مجدد اشاره دارد. دریافت تشخیص بی خوابی نیازمند داشتن زمان کافی برای خوابیدن و تجربه علائمی طی روز است.

این وضعیت شایع ترین نوع اختلال خواب است.

حدود 10% از بزرگسالان مشکلات کوتاه مدت مربوط به بی خوابی را تجربه کرده اند. در حدود 20% از این افراد، مشکلات کوتاه مدت تبدیل به مشکلی مزمن می شوند. به علاوه 30% تا 40% از آنها نیز بی خوابی حاد یا گاه به گاه را تجربه می کنند.

در صورت ایجاد مشکلات خواب برای 3 شب در هفته و طی حداقل 1 ماه، داشتن بی خوابی مزمن توسط پزشک تشخیص داده می شود.

 

همچنین بخوانید:

بی خوابی (Insomnia) (کلیک)

 

علل

مشکل بی خوابی که شایع ترین نوع اختلالات خواب است علت های مختلفی دارد.

یکی از علت های این مشکی ژنتیک است.

یکی از انواع کشنده بی خوابی، نوعی اختلال ژنتیکی نادر در مغز بوده که نوعی بیماری ارثی است. این وضعیت با بی خوابی شدید و مرگبار همراه است.

سایر علل متداول این نوع اختلال خواب عبارتند از:

• بیماری های منجر به درد، ناراحتی یا نیازمند مراجعه مکرر به دستشویی
• مصرف الکل، نیکوتین، کافئین و مواد
• بعضی از بیماری ها
• استرس، اضطراب و سایر مشکلات سلامت روان

 

درمان ها

موثرترین درمان بی خوابی به علت و مزمن بودن آن بستگی دارد.

در واقع پزشک برای درمان روی بیماری های زمینه ای و خود مشکل بی خوابی متمرکز می شود.

بخش مهمی از درمان بی خوابی، آموزش بهداشت خواب است. رعایت بهداشت خواب شامل موارد زیر است:

• استراحت پیش از خواب
• داشتن برنامه خواب منظم
• فعالیت بدنی در طول روز
• پیروی از یک روتین شبانه
• کاهش مصرف کافئین و الکل

 

همچنین بخوانید:

موز برای بی خوابی: موز به خواب کمک می کند (کلیک)

 

2- پاراسومنیا (خواب پریشی)

افراد مبتلا به پاراسومنیا، رفتارها یا رویدادهای غیرطبیعی در طول خواب یا انتقال بین خواب و بیداری را تجربه می کنند.

پاراسومنیا اغلب در دوران کودکی بروز کرده با این حال گاهی تا بزرگسالی ادامه پیدا می کند.

بعضی از روش های متداول طبقه بندی، پاراسومنیا را با توجه به خواب REM و غیر REM دسته بندی می کنند.

پاراسومنیا مربوط به خواب REM شامل اختلال رفتاری REM و اختلال کابوس است.

پاراسومنیا مربوط به خواب غیر REM نیز شامل موارد زیر می باشد:

• هراس شبانه یا نایت ترور
• راه رفتن در خواب
• اختلال اشتها مرتبط با خواب
• بیدار شدن با گیجی
• رفتارهای جنسی غیرمعمول مربوط به خواب

بعضی دیگر از پاراسومنیاهای قابل توجه، عبارتند از:

• فلج خواب
• سندرم انفجار سر
• شب ادراری
• توهمات مربوط به خواب

در واقع هرگونه رفتار غیرمعمول در هنگام خواب می تواند نوعی خواب پریشی یا پاراسومنیا تلقی شود.

پزشک برای تشخیص دقیق این وضعیت سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و مطالعه خواب آزمایشگاهی را مورد بررسی قرار می دهد.

 

همچنین بخوانید:

خواب پریشی یا پاراسومنیا: دلایل، انواع، درمان (کلیک)

 

علل

پاراسومنیا دارای چندین علت و محرک از جمله موارد زیر است:

• سایر اختلالات خواب از جمله بی خوابی، آپنه خواب یا کم خوابی
• افسردگی یا اختلال استرس پس از سانحه
• استرس و اضطراب
• مشکلات عصبی از جمله بیماری پارکینسون
• مصرف داروهای خاص

 

درمان ها

برای درمان اختلالات خواب مرتبط با پاراسومنیا باید با توجه به علت اصلی ایجاد آن از روش های زیر بهره برد:

• مصرف داروهای تجویزی از جمله کلونازپام (Clonazepam)
• اقدامات احتیاطی از جمله قفل کردن پنجره ها و استفاده از دستگاه های هشدار دهنده راه رفتن در خواب
• استفاده از مکمل های بدون نسخه از جمله ملاتونین (Melatonin)
• رعایت بهداشت خواب مناسب

 

همچنین بخوانید:

بررسی تاثیر ملاتونین بر خواب (کلیک)

 

3- خروپف و آپنه خواب

خروپف یکی دیگر از انواع اختلالات خواب بوده که به علت شل شدن بافت های گلو و انسداد مجاری هوا بروز پیدا می کند. این وضعیت باعث ارتعاش بافت ها و ایجاد صدا می شود.

افراد دچار آپنه انسدادی خواب (OSA) نیز تنفس نامنظم حین خواب را تجربه کرده که وقفه 10 ثانیه ای یا بیشتر در تنفس را به همراه دارد.

وقفه های تنفسی طولانی، کاهش اکسیژن خون و بیدار شدن افراد در هنگام شب را در پی دارد. این باعث کاهش کیفیت خواب و سایر پیامدهای سلامتی می شود.

 

همچنین بخوانید:

خروپف : علت، درمان های خانگی و پزشکی (کلیک)

 

علل

به نظر می رسد که خروپف و آپنه انسدادی خواب با یکدیگر در ارتباط باشند. بیشتر افراد مبتلا به OSA، خروپف می کنند. با این وجود همه افرادی که خروپف می کنند، دارای OSA نیستند.

بعضی از علل بروز خروپف و OSA عبارتند از:

• افزایش سن
• آناتومی سر و گردن
• کم کاری تیروئید
• گرفتگی بینی مزمن
• وضعیت خوابیدن
• چاقی

آپنه خواب مرکزی (CSA) نیز ناشی از عدم تلاش برای تنفس در هنگام خواب بوده که باعث ایجاد وقفه تنفسی می شود.

این وضعیت بر خلاف OSA به دلیل فعال نشدن عضلات تنفسی یا عدم درخواست مغز از این عضلات رخ می دهد.

اغلب متخصصان معتقدند که CSA با یک بیماری زمینه ای از جمله سکته مغزی یا نارسایی قلبی، استفاده از داروها یا زندگی در ارتفاعات در ارتباط است. گاهی اوقات نیز خود CSA مشکل اصلی است.

 

درمان ها

در صورت داشتن خروپف یا آپنه انسدادی خواب در مورد علت اصلی بروز آن به پزشک مراجعه کنید.

پزشک با انجام مطالعه خواب یا پلی سومنوگرافی، خواب و تنفس را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.

بعضی از درمان های این وضعیت عبارتند از:

• استفاده از دستگاه برای جلو بردن فک پایین به منظور جلوگیری از انسداد مجاری تنفسی در بافت های دهان
• استفاده از دستگاه فشار مثبت مداوم برای باز نگه داشتن مجاری تنفسی در هنگام خواب
• برطرف کردن هر گونه علت زمینه ای (بیماری)
• کاهش وزن

 

همچنین بخوانید:

آپنه خواب: علت، علائم و درمان (کلیک)

 

4- سندرم پای بی قرار

سندرم پای بی قرار (RLS) یک بیماری عصبی بوده که با افزایش سن بدتر می شود. این بیماری اغلب زنان را درگیر می کند. این وضعیت حرکات غیرقابل کنترل پاها به دلیل احساس ناراحتی را در پی دارد.

در واقع در این وضعیت علائمی مانند درد، سوزش، گزگز، تپش یا احساس خزیدن حشرات بر روی پا احساس می شود. این علائم در زمان استراحت، به خواب رفتن یا خوابیدن بروز پیدا می کنند.

سندرم پای بی قرار باعث ایجاد تاثیر منفی روی کیفیت خواب و منجر به بیدار ماندن در طوب شب می شود.

 

علل

بعضی از دلایل احتمالی ایجاد سندرم پای بی قرار عبارتند از:

• مصرف الکل، نیکوتین و کافئین
• کمبود آهن
• استفاده از بعضی داروها و مکمل ها
• بارداری
• چاقی

 

همچنین بخوانید:

روش های درمان سندروم پای بی قرار (کلیک)

 

درمان ها

درمان علائم سندرم پای بی قرار با توجه به علل زمینه ای از جمله کمبود آهن انجام می شود.

افراد بدون بیماری زمینه ای نیز با به دنبال تغییر سبک زندگی مانند کاهش وزن باشند.

مصرف داروهای زیر نیز برای این وضعیت کمک کننده هستند:

• افیون ها: پزشکان افیون ها را برای موارد بسیار شدید تجویز می کنند.
• گاباپنتینوئیدها: این داروها شامل گاباپنتین (Gabapentin)، پرگابالین (Pregablin) و گاباپنتین اناکابریل (Gabapentin enacabril) هستند. این داروها به عنوان خط اول درمان سندرم پای بی قرار مورد استفاده هستند.
• عوامل دوپامینرژیک: پرامی ‌پکسول (Pramipexole) و روپینیرول (Ropinirole) از جمله این داروها هستند. این داروها باعث افزایش سطح دوپامین در مغز شده و به عنوان خط دوم درمان سندرم پای بی قرار تجویز می شوند.

اغلب افراد مبتلا به سندرم پای بی قرار با حرکت دادن پاها می توانند احساسات خودرا کنترل کنند. کشیدن پا، راه رفتن یا ماساژ پا نیز برای کاهش علائم موثر است.

 

همچنین بخوانید:

مقایسه پرگابالین و گاباپنتین (کلیک)

 

5- نارکولپسی (حمله خواب)

نارکولپسی نوعی دیگر از اختلالات خواب باعث خواب آلودگی بیش از حد در طول روز یا زمان های نامناسب از جمله هنگام کار یا رانندگی می شود.

حدود 10 تا 25% از افراد مبتلا به نارکولپسی علائم زیر را تجربه می کنند:

• توهمات خواب: در این حالت با وجود هوشیاری توهماتی ایجاد می شود. این توهمات شبیه رویا به نظر رسیده اما اغلب ترسناک بوده و شامل احساسات دیداری، شنوایی یا لامسه هستند.
• کاتاپلکسی: در این وضعیت توان عضلات به طور ناگهانی از بین رفته بطوریکه منجر به افتادن فرد در زمان هوشیاری می شود. اغلب این وضعیت در واکنش به یک احساس شدید مانند هیجان، خنده یا تعجب رخ می دهد.
• فلج خواب: به معنی عدم توانایی بیدار شدن یا خوابیدن با وجود هوشیاری است.

نارکولپسی به همراه کاتاپلکسی با عنوان نارکولپسی نوع 1 شناخته می شود. در صورت عدم بروز کاتاپلکسی، وضعیت با عنوان نارکولپسی نوع 2 شناخته می شود.

 

همچنین بخوانید:

نارکولپسی (Narcolepsy) یا حمله ‌خواب (کلیک)

 

علل

نارکولپسی نوع 1 ارتباطی نزدیک با سطوح پایین هیپوکرتین به عنوان یک ماده شیمیایی در مغز دارد. این ماده شیمیایی موثر در بیدار ماندن و حفظ توان عضلات است.

نارکولپسی نوع 2 علائمی مشابه نارکولپسی نوع 1 ایجاد می کند. با این وجود نارکولپسی نوع 2 همراه با کاتاپلکسی یا سطوح پایین هیپوکرتین نیست.

 

همچنین بخوانید:

علت بیماری نارکولپسی (حمله خواب) : علائم و درمان (کلیک)

 

درمان

در حال حاضر درمان قطعی برای نارکولپسی وجود نداشته اما پزشکان با استفاده از داروهای خاص سعی در کنترل و مدیریت آن دارند. بعضی از داروهای نارکولپسی عبارتند از:

• داروهای ضد افسردگی (به صورت آف لیبل) از جمله مهارکننده های بازجذب سروتونین برای کمک به کاتاپلکسی
• اکسی بات ها از جمله سدیم اکسی بات (Sodium oxybate) و Low sodium oxybate برای بهبود کیفیت خواب، خواب آلودگی در طول روز و کاتاپلکسی
• داروهای فعال کننده هیستامین از جمله پیتولیسانت (Pitolisant) برای برطرف کردن خواب آلودگی و کاتاپلکسی
• محرک ها برای بیدار نگه داشتن فرد در طول روز

 

جمع بندی

اختلالات خواب دارای انواع مختلفی بوده که هر کدام علائم، علت و روش درمان منحصر بفرد خود را دارند. اختلالات خواب باعث تاثیر بر خواب شبانه و کیفیت زندگی در طول روز می شوند.

خواب برای سلامتی ضروری بوده به همین دلیل در صورت داشتن اختلال خواب باید به پزشک مراجعه کرد.

طیف وسیعی از بیماری های زمینه ای بر خواب تاثیرگذار هستند. پزشک با تشخیص مناسب به درمان آنها کمک می کند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.