ترومبوسیتوپنی در کودکان : علل - علائم - انواع و راه های درمان ترومبوسیتوپنی کودکان

ترومبوسیتوپنی به سطوح پایین پلاکت ها در خون اشاره دارد، این مقاله انواع – علل – علائم و درمان ترومبوسیتوپنی کودکان را بیان می دارد.

پلاکت یا ترومبوسیت ها سلول های خونی هستند که از انعقاد و خونریزی جلوگیری کرده و سبب لختگی خون می شوند. در واقع زمانی که پوست بدن آسیب دیده یا زخم باشد، پلاکت ها با تجمع و ایجاد لختگی خون در محل زخم، از ادامه ی خونریزی جلوگیری کرده و موجب بهبود زخم خواهند شد.

بیماری ترومبوسیتوپنی (Thrombocytopenia) یا ITP به وضعیتی اطلاق می شود که در آن میزان سطح پلاکت خون پایین باشد. زمانی که تعداد پلاکت های خون فردی کم باشد، کبودی در بدن فرد به راحتی ایجاد شده و خطر خونریزی های بیش از حد افزایش می یابد.

بیماری ترومبوسیتوپنی در انواع حاد و مزمن دیده می شود. علاوه بر این علل متفاوتی برای بروز ترومبوسیتوپنی کودکان وجود دارد.

انواع حاد بیماری ترومبوسیتوپنی کودکان مساله ای رایج بوده و معمولا پس از ابتلا به یک بیماری ویروسی همچون آبله مرغان بروز می کند. انواع مزمن بیماری ترومبوسیتوپنی وضعیتی طولانی مدت است که می تواند ناشی از استفاده داروها و یا جهش ژنتیکی باشد.

در اغلب مواقع کودکان مبتلا به ITP حاد عموماً طی 6 ماه بهبود می یابند. شایان ذکر است که در موارد خفیف نیازی به درمان ترومبوسیتوپنی نیست.

این مقاله به بررسی انواع، علل و علائم ترومبوسیتوپنی کودکان پرداخته و راه هایی برای درمان آن را ارائه می دهد.

همچنین بخوانید:

ترومبوسیتوپنی (پلاکت پایین) چیست؟ (کلیک)

انواع ترومبوسیتوپنی در کودکان

همانطور که در مقدمه ذکر شد، بیماری ترومبوسیتوپنی یا ITP در نتیجه کاهش سطح پلاکت های خون ایجاد شده و در انواع حاد یا مزمن بروز می کند.

ITP حاد

ITP حاد یکی از انواع ترومبوسیتوپنی در کودکان است که علائم جدی نداشته و اغلب خطرناک نیست.

این وضعیت در کودکان 2 تا 6 سال بیشتر دیده شده و با علائم خفیفی بروز خواهد کرد.

به عقیده ی دانشمندان، ویروس هایی همچون ویروس آبله مرغان، به طور موقت نحوه رفتار سیستم ایمنی کودک را تغییر داده و موجب حمله به پلاکت ها و در نتیجه بروز بیماری ترومبوسیتوپنی حاد می شوند.

ترومبوسیتوپنی حاد در کودکان معمولا به خودی خود و ظرف مدت 6 ماه درمان خواهد شد.

ITP مزمن

از دیگر انواع ترومبوسیتوپنی نوع مزمن آن بوده که این وضعیت در کودکان خردسال نادر است. از هر 5 کودک مبتلا به ترومبوسیتوپنی، 1 نفر دچار ITP مزمن می شود.

ترومبوسیتوپنی مزمن اغلب نوجوانان و بزرگسالان، به ویژه زنان را درگیر می کند.

درمان ترومبوسیتوپنی مزمن اصولاً از چند ماه یا حتی تا پایان عمر زمان برده و نیاز به درمان تخصصی دارد. این بیماری در بعضی افراد به نظر می رسد که رفع شده، اما اغلب دوباره عود می کند.

علل ترومبوسیتوپنی در کودکان

پایین بودن تعداد پلاکت های خون می تواند ناشی از عوامل مختلفی چون استفاده از برخی داروها، بیماری ها و غیره باشد که در زیر به بررسی آنها می پردازیم:

همچنین بخوانید:

همه چیز درباره کبودی ناگهانی و بی علت در بدن (کلیک)

ترومبوسیتوپنی ناشی از دارو

در برخی مواقع بیماری ترومبوسیتوپنی در پاسخ به برخی داروها بروز می کند. این وضعیت برای نوزادان و کودکان خردسال خطرناک و تهدید کننده زندگی است.

یک بررسی در سال 2019 نشان داد که تعداد پلاکت های یک نوزاد پس از دریافت رانیتیدین (زانتاک) به علت مشکلات تغذیه ای، به شدت کاهش یافت.

ناگفته نماند که قرص رانیتیدین در درمان رفلاکس اسید نیز موثر است. اما برای درک اینکه رانیتیدین و داروهای مشابه آن چه اثراتی در تعداد پلاکت نوزادان و کودکان دارند، به مطالعات بیشتری نیاز است.

عفونت ها

علاوه بر مصرف داروها، وجود برخی بیماری های عفونی نیز سبب کاهش سطح پلاکت خون و ترومبوسیتوپنی ثانویه می شوند.

HIV، تب دنگی ( معروف به تب استخوان شکن که توسط پشه پراکنده می شود) و مالاریا از جمله این بیماری ها هستند.

یک مطالعه در سال 2021 نشان داد که بیماری مالاریا نقش ویژه ای در کاهش سطح پلاکت اطفال دارد. محققان اظهار داشتند که وجود ترومبوسیتوپنی یک شاخص معتبر برای بیماری مالاریا در کودکان است.

ترومبوسیتوپنی مرتبط با ژن MYH9

در حالت کلی بیماری ترومبوسیتوپنی در نتیجه ی حمله ی سیستم ایمنی به پلاکت های بدن رخ می دهد. اما ترومبوسیتوپنی مرتبط با ژن MYH9 شکل متمایزی از این بیماری است که در آن کاهش سطح پلاکت ناشی از یک جهش ژنتیکی می باشد.

ژن MYH9 مسئول ساخت پروتیئن های موجود در سلول های خونی خاصی مانند پلاکت ها است. این جهش ژنتیکی از والدین به فرزند ارث رسیده و یا به خودی خود تشکیل می شود.

انواع بیمارهایی که از جهش ژن MYH9 ایجاده شده و موجب بروز ترومبوسیتوپنی می شوند عبارتند از:

سندرم Fechtner
سندرم ابشتین
ناهنجاری می – هگلین
سندرم سباستین

کم خونی آپلاستیک

کم خونی آپلاستیک یکی دیگر از علل ترومبوسیتوپنی است. این بیماری نوعی نارسایی مغز استخوان است که طی آن مغز استخوان سلول های خونی کافی ایجاد نمی کند. این امر منجر به کاهش تولید گلبول های قرمز و سفید و پلاکت خون می شود.

نارسایی مغز استخوان بین 1 تا 5 سالگی یا 12 تا 20 سالگی اتفاق می افتد.

در اغلب مواقع کم خونی آپلاستیک بدون دلیل مشخص ایجاد می شود که پزشکان آن را کم خونی آپلاستیک “ایدیوپاتیک” می نامند. اما در بعضی مواقع کودکان این بیماری را از والدین خود به ارث برده یا پس از عفونت دچار آن می شوند.

علائم ترومبوسیتوپنی در کودکان

بروز کبودی یا لکه های ارغوانی روی پوست یکی از بارزترین علائم ترومبوسیتوپنی در کودکان است.

سایر علائم ترومبوسیتوپنی در کودکان شامل:

کبودی آسان
خونریزی بی دلیل
ایجاد لکه های ریز قرمز مثل راش
ایجاد تاول های خونی در دهان
وجود خون در ادرار
خونریزی شدید قاعدگی در نوجوانان

تشخیص ترومبوسیتوپنی و علت آن

بر اساس اعلام سازمان موسسه ملی قلب، ریه و خون، پزشکان باید برای تشخبص ترومبوسیتوپنی و شناسایی علل آن مواردی همچون سابقه پزشکی، نتایج معاینه فیزیکی و آزمایش های بیمار را به طور کامل بررسی کنند.

تاریخچه پزشکی

در اولین برخورد با بیمار، پزشک سوالاتی از قبیل موارد زیر را می پرسد تا بداند چه چیزهایی بر سطح پلاکت بیمار تاثیر داشته اند:

عادات غذایی عمومی فرد
مصرف داروهای تجویزی و بدون نسخه
هر گونه سابقه خانوادگی تعداد کم پلاکت یا شرایط مرتبط

معاینه ی جسمی

در مرحله ی بعد پزشک به منظور انجام معاینات فیزیکی، علائم کبودی و خونریزی های بیمار را بررسی می کند. همچنین به منظور تشخیص هرچه دقیق تر، علائم عفونی مانند تب را مورد بررسی قرار خواهد داد.

تست های تشخیصی

در صورتیکه پزشک با انجام معاینات فیزیکی و بررسی تاریخچه ی پزشکی، مشکوک به ترومبوسیتوپنی باشد، آزمایشاتی را تجویز می کند تا علت بیماری را بهتر مشخص کند.

آزمایشات زیر به تشخیص پزشک کمک خواهند کرد:

شمارش کامل خون (CBC): نتایج این تست پایین بودن سطوح پلاکت را نشان خواهد داد.
اسمیر خون: نشان دهنده این است که آیا پلاکت ها سالم هستند یا خیر.
آزمایشات مغز استخوان: به جهت بررسی سلامت مغز استخوان انجام می شود.
تست زمان پروترومبین: میزان لخته شدن خون را در چند ثانیه اندازه گیری می کند.

راه های درمان ترومبوسیتوپنی

نحوه ی درمان ترومبوسیتوپنی در کودکان بسته به علل بیماری و شدت علائم آن متفاوت خواهد بود.

در حالت کلی هدف از درمان ترومبوسیتوپنی پیشگیری از علائم جدی و خطرناک است. اما در صورتیکه کاهش پلاکت ها بواسطه ی یک بیماری زمینه ای باشد، پزشک به درمان هر دو مشکل خواهد پرداخت.

کودک مبتلا به ترومبوسیتوپنی حاد با علائم خفیف، نیازی به درمان نداشته و بیماری به خودی خود بهبود خواهد یافت. با این وجود اگر کودک خونریزی شدید داشته باشد، به احتمال زیاد نیازمند تزریق خون یا پلاکت خواهد بود.

در صورت ابتلای کودک به ITP مزمن که امکان عود بیماری در او زیاد است، نیاز به مصرف داروهایی مثل ریتوکسیماب (Rituximab) برای سرکوب سیستم ایمنی می باشد. زمانی که عامل ITP یک بیماری عفونی مثل HIV باشد، پزشک برای کند شدن تخریب پلاکت ها، داروهایی همچون کورتیکواستروئیدها را تجویز خواهد کرد.

همچنین بخوانید:

کورتیکواستروئیدهای موضعی (کلیک)

خلاصه

ترومبوسیتوپنی یا ITP زمانی رخ می دهد که میزان سطوح پلاکت های خون کم باشد. کاهش پلاکت ها سبب افزایش خطر خونریزی و بروز کبودی آسان در بدن می شود.

علل ترومبوسیتوپنی متفاوت بوده و عواملی مثل داروهایی خاص، بیماری های عفونی و جهش های ژنتیکی در آن تاثیرگذارند.

بیماری ترومبوسیتوپنی در انواع حاد و مزمن وجود دارد.

کودکان مبتلا به ITP حاد اصولاً نیاز به درمان خاصی نداشته و طی 6 ماه خود به خود مداوا می شوند.

اما کودکان مبتلا به ITP مزمن، خطر خونریزی شدید داشته و باید تحت درمان های خاص و جدی قرار گرفته یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف کنند.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.