خطرات روش IVF (آی وی اف) : مراحل انجام - میزان موفقیت - هزینه | لقاح آزمایشگاهی

لقاح آزمایشگاهی (IVF) رایج ترین و موثرترین نوع ART برای کمک به باردار شدن افراد است؛ مراحل انجام – موفقیت و خطرات روش وی آی اف را بخوانید.

فناوری کمک باروری (ART) به درمان ها و روش های باروری برای کمک به بچه دار شدن افراد ناتوان یا دارای مشکل اشاره دارد.

انواع روش های کمک باروری با دستکاری تخمک، اسپرم یا جنین به افزایش احتمال بارداری موفق کمک می کنند.

لقاح آزمایشگاهی (IVF)، رایج ترین و موثرترین نوع ART برای کمک به باروری افراد است.

در این روش ابتدا تخمک در خارج از بدن و در یک ظرف آزمایشگاهی بارور شده، سپس برای کاشت وارد رحم می شود.

روش آی وی اف در صورت ناموفق بودن سایر درمان ها می تواند به بارداری کمک کند. با IVF همچنین می توان شانس بیشتری برای چند قلوزایی ایجاد کرد.

در این مقاله روش IVF، مراحل انجام، میزان موفقیت، هزینه ها و خطرات آن مورد بررسی قرار می گیرد.

همچنین بخوانید:

فناوری های کمک باروری (ART) (کلیک)

IVF چیست؟

رابرت ادواردز و پاتریک استپتو جز اولین افراد پیشگام IVF هستند. آنها در لقاح لوئیز براون (اولین نوزاد متولد شده با روش آی وی اف) در سال 1978 همکاری داشتند.

در یک بارداری طبیعی روند به این صورت است که تخمک در تخمدان رشد کرده تا بالغ شود. سپس در زمان تخمک گذاری از تخمدان آزاد می شود. در مرحله بعدی باید اسپرم از طریق رحم وارد لوله فالوپ شده تا با پیدا کردن تخمک به آن نفوذ کرده و لقاح صورت گیرد. در نهایت تخمک بارور شده یا جنین با چسبیدن به دیواره رحم، شروع به رشد می کند.

بنابراین روش آی وی اف برای موارد زیر یک گزینه مناسب است:

وجود یک ناباروری غیر قابل توضیح برای یک فرد یا زوج
افرادی که نمی توانند به طور طبیعی باردار شوند.
مسدود شدن لوله های فالوپ
وجود عامل مردانه ناباروری یا غیر طبیعی بودن پارامترهای اسپرم

مراحل انجام IVF

بر اساس اعلام سازمان لقاح انسانی و جنین شناسی در بریتانیا، یک دوره درمان با روش آی وی اف به 3 تا 6 هفته زمان نیاز دارد.

البته برخی افراد وابسته به عوامل خطر و میزان موفقیت درمان ممکن است به بیش از یک سیکل زمان نیاز داشته باشند.

وابسته به محل انجام و کلینیک، تکنیک ها می توانند متفاوت باشند. با این حال، به صورت کلی انجام IVF معمولا شامل مراحل زیر است:

تحریک تخمک گذاری

در این روش تخمدان در یک روش کنترل شده تحریک می شود.

داروهای باروری حاوی هورمون لوتئینه کننده یا هورمون محرک فولیکولی هستند. این هورمون ها با تحریک تخمدان ها منجر به تولید بیش از حد معمول تخمک می شوند.

با سونوگرافی ترانس واژینال می توان مراحل رشد و پیشرفت تخمدان ها را ارزیابی کرد.

البته می توان از تخمک های اهدایی یا منجمد نیز استفاده کرد.

همچنین بخوانید:

تخمک گذاری چیست؟ زمان و علائم آن (کلیک)

بازیابی تخمک ها

در این مرحله پزشک با استفاده روش جراحی آسپیراسیون فولیکولی (یا بازیابی تخمک) به جمع آوری تخمک می پردازد.

سپس تحت کنترل و هدایت با سونوگرافی، یک سوزن نازک از طریق واژن به داخل تخمدان وارد می شود.

سوزن به یک دستگاه مکنده متصل بوده که مایعات فولیکولی و تخمک ها را خارج می کند.

این فرآیند را برای هر تخمدان انجام می شود.

تلقیح، لقاح و کشت جنین

تخمک های جمع آوری شده در کنار اسپرم در یک محفظه تحت کنترل محیطی قرار می گیرند. پس از چند ساعت، اسپرم باید وارد تخمک شود.

در برخی موارد نیز اسپرم مستقیما به تخمک تزریق می شود. به این فرآیند تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) می گویند.

ممکن است پزشکان اسپرم منجمد بازیابی شده از طریق بیوپسی بیضه را در این مرحله استفاده کنند.

تخمک بارور شده تقسیم و به جنین تبدیل می شود.

با رسیدن جنین به مرحله بلاستوسیست، بسیاری از مراکز باروری آزمایش های ژنتیکی قبل از لانه گزینی (PGT) را انجام می دهند.

با این روش می توان جنین را از نظر ناهنجاری های کروموزومی یا آنوپلوئیدی غربالگری کرد.

برای انتقال جنین، یک یا دو مورد از بهترین گزینه ها استفاده می شود. سپس فرد هورمون ها و سایر داروها که باعث آماده سازی پوشش رحم برای لانه گزینی جنین می شوند، ا دریافت می کند.

همچنین بخوانید:

خونریزی لانه گزینی: مدت زمان، علائم و درمان (کلیک)

انتقال جنین

عموما پزشک فقط یک جنین را منتقل می کند.

با این حال در برخی موارد بیش از یک جنین را به رحم انتقال می دهند. در خصوص تعداد جنین های منتقل شده با پزشک صحبت کنید.

برای تصمیم گیری در خصوص انتقال بیش از یک جنین، باید چندین عامل خطر را در نظر گرفته و در خصوص آنها با پزشک مشورت کرد.

حدود 3 تا 5 روز پس از لقاح، انتقال جنین با استفاده از یک لوله نازک یا کاتتر آغاز می شود. جنین از طریق واژن وارد رحم می شود. با چسبیدن جنین به لایه داخلی رحم (لانه گزینی) بارداری شروع شده و رشد جنین ادامه پیدا می کند.

غربالگری

با استفاده از غربالگری و آزمایش های موجود می توان جنسیت جنین و وجود هر گونه ناهنجاری ژنتیکی را بررسی کرد.

در گذشته آزمایش ژنتیک پیش از لانه گزینی (PGT) برای تشخیص اختلالات ژنتیکی در DNA جنین استفاده می شد. این اختلالات منجر به ایجاد مشکل در هنگام تولد یا رشد نوزاد می شوند.

با این وجود در حال حاضر این آزمایش برای شناسایی جنسیت جنین قبل از لانه گزینی در روش آی وی اف نیز کاربرد دارد.

پزشکان با استفاده از تجریه و تحلیل این آزمایش و تعیین اینکه کدام کروموزوم فرآیندهای جنین را تشکیل می دهد، دختر یا پسر بودن جنین را بررسی می کنند.

بر اساس یک مطالعه در سال 2018، بیش از 72% از کلینیک‌ های ART که با آنها تماس گرفته‌ اند، آزمایش قبل از کاشت را ارائه می‌ دهند.

همچنین بخوانید:

اختلالات ژنتیکی (کلیک)

میزان موفقیت IVF

بر اساس تخمین و اعلام CDC در سال 2019، درصد بازیابی تخمک های مورد نظر منجر به زایمان زنده شامل موارد زیر هستند:

52.7% برای افراد زیر 35 سال
38% برای افراد بین 35 تا 37 سال
24.4% برای افراد بین 38 تا 40 سال
7.9% برای افراد بالای 40 سال

البته این آمار به محل انجام این روش بستگی دارد.

عوامل دیگر

سن مهمترین عامل تاثیر گذار در میزان موفقیت IVF است.

با این وجود احتمال موفقیت به سایر عوامل مانند موارد زیر بستگی دارد:

علت ناباروری
استراتژی مورداستفاده
وجود بارداری یا تولد موفق نوزاد در گذشته
نتایج آزمایش ذخیره تخمدان

زمان زایمان

با استفاده از اطلاعاتی مانند تاریخ انتقال جنین و نوع انتقال می توان تاریخ زایمان را تخمین زد.

هزینه های IVF

هزینه متوسط یک دوره IVF در کشور آمریکا بین 10000 تا 15000 دلار متغیر است.

در ایران این هزینه با توجه به روش انجام، کلینیک، استفاده از تخمک و اسپرم اهدایی و دیگر عوامل متفاوت است.

آیا IVF درد دارد؟

بصورت کلی طی مراحل انجام IVF دردی ایجاد نمی شود. اما ممکن است برخی افراد ناراحتی خفیف را تجربه کنند.

همچنین برخی افراد ناشی از تزریق داروهای باروری دچار کبودی و درد خفیف در محل تزریق و برخی دیگر گرفتگی و درد شکم می شوند.

فرآیند بازیابی تخمک به دلیل تجویز داروی ضد درد قبل از عمل، دردناک نیست.

انتقال جنین نیز معمولا دردی به همراه ندارد.

عوارض جانبی IVF

معمولا در طول مراحل انجام IVF عوارض و خطرات کمی ایجاد می شود.

با این وجود برخی از افراد دچار برخی عوارض مانند موارد زیر کی شوند:

درد سینه
خستگی
حالت تهوع
سردرد
درد شکم
تحریک پذیری

این علائم معمولا در مرحله تحریک تخمدان IVF رخ می دهد. افراد بسیار کمی نیز ممکن است دچار عوارض زیر شوند:

استفراغ یا درد شکمی که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
تنگی نفس
کم آبی بدن

برخی افراد نیز دچار نوسانات خلقی می شوند.

خطرات روش IVF

در ادامه برخی از خطرات روش IVF بررسی می شوند.

سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS)

با احتمال بسیار کم داروهای تجویز شده برای تحریک تخمدان ها (برای تولید تخمک طی روش IVF) موجب ایجاد خطراتی مانند OHSS می شوند.

این وضعیت زمانی ایجاد می شود که بدن واکنش بیش از حدی به داروهای مصرف شده نشان دهد. در نتیجه سطح هورمون های بدن بسیار بالا می رود.

افراد مبتلا به OHSS تعداد زیادی فولیکول در حال رشد و سطح بالایی از استروژن دارند. در نتیجه این وضعیت نشت مایع به داخل شکم رخ داده و علائمی مانند نفخ، حالت تهوع و تورم شکم بروز پیدا می کند.

OHSS شدید موجب ایجاد علائم زیر خواهد شد:

استفراغ
لخته شدن خون
کم آبی بدن
تنگی نفس

زایمان های متعدد

در صورت انتقال بیش از یک جنین به رحم، احتمال تولد نوزادها دو قلو، سه قلو یا تعداد بیشتری وجود دارد.

همچنین بارداری با بیش از یک جنین عوارض زیر را در پی خواهد داشت:

افزایش قابل توجه فشار خون مادر
زایمان زودرس یا وزن کم نوزاد هنگام تولد
افزایش دو برابری احتمال ابتلای مادر به دیابت

همچنین بخوانید:

علائم و علت زایمان زودرس (کلیک)

از دست دادن بارداری

از دست دادن بارداری یکی دیگر از خطرات روش IVF است.

علت اصلی از دست دادن بارداری ، چه در روش IVF و چه در بارداری طبیعی، تعداد غیرعادی کروموزوم‌ ها است که به عنوان آنیوپلوئیدی کروموزومی شناخته می‌ شود.

با استفاده از آزمایش ژنتیک پیش از لانه گزینی (PGT) می توان جنین دارای آنیوپلوئیدی را مشخص کرد.

عوارض جانبی داروهای IVF

برخی از افراد در طول درمان، به داروهای مصرف شده واکنش نشان می دهند.

عوارض و خطرات احتمالی داروهای مورد استفاده در روش IVF شامل موارد زیر هستند:

گرگرفتگی
تهوع و استفراغ
مشکل در خوابیدن
مشکل در تنفس
درد شکم
تحریک پذیری
بزرگ شدن تخمدان ها

IVF در مقابل IUI

لقاح داخل رحمی (IUI) با نام دیگر لقاح مصنوعی، روشی است که در آن اسپرم مستقیما با استفاده از کاتتر وارد حفره رحم می شود. این روش باعث کاهش زمان و مسافت لازم برای حرکت اسپرم به تخمک و لقاح می شود.

این فرآیند با IVF که در آن تخمک ها و اسپرم ها در خارج از بدن در یک محیط کنترل شده کنار هم قرار می گیرند، متفاوت است.

معمولا IUI برای درمان ناباروری خفیف با عامل مردانه و زوج های دارای ناباروری غیر قابل توضیح، کاربرد دارد.

البته ممکن است در طول IUI نیز داروهایی برای تحریک تخمک گذاری تجویز شود. پزشک در طول دوره تخمک گذاری، اسپرم را به رحم تزریق می کند.

پس از تزریق اسپرم به رحم توسط پزشکان، فرآیندهای طبیعی بدن آغاز می شوند.

IUI یک روش ساده است که در مقایسه با مراحل انجام IVF معمولا به 5 تا 10 دقیقه زمان نیاز داشته و هزینه کمتری نیز دارد.

البته قابل ذکر است که میزان اثربخشی این روش نسبت به IVF نیز کمتر است.

میزان موفقیت IUI معمولا حدود یک سوم میزان موفقیت IVF است.

از طرفی دیگر در IVF، پزشکان می‌ توانند بر لقاح تخمک نظارت و بهترین جنین را انتخاب کنند.

IUI درمان باروری مناسبی برای افراد زیر نیست:

افراد دارای انسداد لوله های فالوپ
دارای اندومتریوز شدید
بودن در اواخر سن 30 یا بالای 40 سالگی
دارای تخمک های بی کیفیت
دارای تعداد اندکی تخمک

این روش همچنین برای درمان ناباروری هایی که عامل آن مردانه است، مناسب نیست.

همچنین بخوانید:

درمان و علت اندومتریوز (کلیک)

لقاح در مقابل ICSI

در ICSI اسپرم برای لقاح به تخمک تزریق می شود.

ICSI یک درمان رایج برای زوج هایی است که دارای ناباروری با عامل مردانه هستند.

این روش همچنین برای افزایش شانس لقاح در افراد دارای چرخه IVF ناموفق مفید است.

بر اساس اعلام کالج آمریکایی متخصصین زنان و زایمان ICSI احتمال کمتری برای ایجاد نقایص مادرزادی زیر به همراه دارد:

سندرم آنجلمن
ناتوانی ذهنی
اختلال طیف اوتیسم
سندرم بک ویت ویدمن

همچنین بخوانید:

اوتیسم چیست؟ علائم، علت و درمان (کلیک)

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.