علت درد مقعدی و درمان آن

درد مقعدی در نتیجه آسیب، التهاب یا عفونت‌ هایی که رکتوم یا مقعد را تحت تأثیر قرار می‌ دهند، رخ می دهد؛ علائم – علت و درمان آن را بخوانید.

 

رکتوم بخشی از دستگاه گوارش و شامل قسمت پایین روده بزرگ تا مقعد است. درد رکتوم یا مقعدی ممکن است به دلایلی مانند وارد شدن آسیب، التهاب یا عفونت‌ در رکتوم یا مقعد بروز پیدا کند.

برخی افراد درد مقعدی را در حالت های خاصی مانند هنگام نشستن، راه رفتن یا دفع مدفوع تجربه می کنند. ممکن است علائم دیگری (وابسته به علت) مانند یبوست، خونریزی مقعدی یا فشار در ناحیه لگن، همراه با این درد بروز پیدا کنند.

درد رکتوم یا مقعدی ممکن است به دلایل زیادی ایجاد شود. به همین علت مهم است که در صورت تجربه این درد برای تشخیص و درمان مناسب به یک متخصص مراجعه کرد.

در این مقاله علت درد مقعدی و همچنین علائم، نحوه تشخیص و درمان این وضعیت مورد بررسی قرار می گیرد.

 

همچنین بخوانید:

علت درد فرج (کلیک)

 

علت درد مقعدی

در ادامه برخی از علت های بالقوه درد مقعدی شرح داده می شود.

 

هنگام ادرار کردن

ایجاد التهاب در غده پروستات باعث بروز وضعیتی به نام پروستاتیت می شود. غده پروستات که در زیر مثانه و جلوی راست روده قرار دارد، دارای وظیفه اصلی ساخت مایع منی است.

درصورتی که پروستات با باکتری های ادرار یا رکتوم آلوده شود، پروستاتیت بروز پیدا می کند. این وضعیت باعث ایجاد علائمی مانند درد در هنگام ادرار کردن، همراه با درد یا فشار مقعدی می شود.

دیگر  علائم احتمالی پروستاتیت شامل موارد زیر هستند:

• درد در لگن یا کمر
• احساس ضربان در ناحیه رکتوم
• نیاز مکرر به دفع ادرار
• ادرار کم
• اختلال در نعوظ
• احساس سوزش هنگام دفع ادرا

 

همچنین بخوانید:

مشکلات پروستات در مردان (کلیک)

 

درد مقعدی هنگام راه رفتن

هموروئید خارجی ترومبوزه، به علت لخته خون ایجاد شده در هموروئید خارجی بروز پیدا می کند.

بر اساس اعلام انجمن جراحان کولون و رکتوم آمریکا (ASCRS)، هموروئیدهای خارجی بزرگ و ترومبوزه باعث ایجاد درد هنگام راه رفتن، نشستن یا دفع مدفوع می شوند.

برخی افراد نیز به دلیل داشتن توده های مقعدی درد در این ناحیه را تجربه می کنند. طبق گفته ASCRS، ممکن است این درد طی 48 ساعت اول بدتر شود با این حال پس از گذشت چند روز به مرور از بین می رود.

در صورت باز شدن پوست پوشاننده لخته خون، خونریزی ایجاد خواهد شد.

 

همچنین بخوانید:

تفاوت ترومبوز و آمبولی (کلیک)

 

درد مقعدی هنگام نشستن

بیماری هموروئید (بواسیر) به دلیل ملتهب  و متورم شدن سیاهرگ های اطراف مقعد یا در قسمت تحتانی رکتوم ایجاد می شود. بواسیر دارای دو نوع خارجی یا داخلی است.

بر اساس اعلام موسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی (NIDDK)، هموروئید خارجی باعث ایجاد درد رکتوم یا درد هنگام نشستن می شود.

سایر علائم احتمالی این وضعیت شامل موارد زیر هستند:

• درد مقعد
• خارش مقعد
• احساس توده های سخت و حساس در اطراف مقعد

طبق اعلام NIDDK، عموما علائم هموروئید خارجی پس از گذشت چند روز از بین می روند.

درصورت بیرون زدگی هموروئید داخلی به سمت راست روده، هموروئید پرولاپس ایجاد می شود. یکی از علت های رایج ایجاد درد و فشار در مقعد این وضعیت است.

هموروئیدهای داخلی که پرولاپس تبدیل نشده اند عموما بدون درد بوده اما ممکن است افراد در این وضعیت دچار خونریزی از راست روده شوند.

 

همچنین بخوانید:

علت و علائم بواسیر (کلیک)

 

هنگام دراز کشیدن

سندرم لواتور (LS) وضعیتی است که منجر به درد اپیزودیک در رکتوم یا ساختارهای استخوانی در پایه ستون فقرات می شود. علت دقیق ایجاد LS مشخص نیست.

با این وجود بنظر می رسد که اسپاسم عضلات بالابر در کف لگن عامل ایجاد این وضعیت است. برخی افراد بدون دلیل مشخصی یا پس از دفع مدفوع اسپاسم را تجربه می کنند.

LS باعث ایجاد درد مبهمی در رکتوم (راست روده)، مقعد یا دنبالچه می شود. بر اساس اعلام ASCRS، نشستن یا دراز کشیدن در بدتر شدن علائم LS موثر است.

 

همچنین بخوانید:

درد دنبالچه : علت و درمان (کلیک)

 

در شب

پروکتالژیا فوگاکس (Proctalgia fugax) اصطلاحی برای درد ناگهانی و شدید ایجاد شده در رکتوم است که می تواند برای چندین دقیقه ادامه داشته باشد. برخی افراد در طول شب و در هنگام خواب دچار این درد می شوند. البته برخی افراد نیز آن را در طول روز تجربه می کنند.

احتمالا PF به علت اسپاسم در راست روده یا عضلات کف لگن ایجاد می شود.

 

همچنین بخوانید:

درد باسن : علت و درمان خانگی (کلیک)

 

در زمان تخمک گذاری

برخی از خانم ها در زمان تخمک گذاری دچار علائم ناراحت کننده یا دردناکی می شوند. البته در برخی موارد خاص، درد شدید نشان دهنده وجود یک بیماری جدی مانند اندومتریوز است.

در اندومتریوز بافتی شبیه به پوشش رحم در نواحی غیرطبیعی مانند روده رشد می‌ کند. در صورت وجود اندومتریوز در ناحیه رکتوم، فشار روی دیواره رکتوم ایجاد می شود. از دیگر علائم این وضعیت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• یبوست
• درد رکتوم
• کمر درد
• حرکات روده دردناک

 

همچنین بخوانید:

تخمک گذاری چیست؟ زمان و علائم آن (کلیک)

 

هنگام سرفه کردن

افتادگی رکتوم (پرولاپس رکتوم) وضعیتی است که در آن رکتوم از جای خود خارج شده و باعث ایجاد فشار و برآمدگی در مقعد می شود. افراد دارای پرولاپس رکتوم هنگام زور زدن، مانند هنگام سرفه، عطسه، یا بلند کردن اجسام سنگین برآمدگی مقعد خود را احساس می کنند.

افتادگی رکتوم علاوه بر ایجاد فشار و درد در رکتوم یا مقعد باعث ایجاد علائم زیر نیز می شود:

• یبوست
• وجود مخاط در مدفوع
• ناتوانی در کنترل حرکات روده
• خونریزی از راست روده یا مقعد

 

همچنین بخوانید:

معنی سرفه من چیست؟ (کلیک)

 

در طول پریودی

بدن در طول پریودی مواد شیمیایی به نام پروستاگلاندین را ترشح می کند. مقادیر زیاد پروستاگلاندین می تواند منجر به ایجاد علائمی مانند انقباض دیواره روده و درنتیجه درد، گرفتگی عضلات و اسهال شود.

برخی افراد دارای سندرم روده تحریک پذیر (IBS) ممکن است به علت نوسانات طبیعی هورمونی در این دوران، تغییراتی را در علائم خود تجربه می کنند.

بر اساس اعلام انجمن کانادایی تحقیقات روده، افراد مبتلا به IBS در پریودی دچار افزایش حساسیت رکتوم می شوند.

 

همچنین بخوانید:

درد پریودی : علت و درمان (کلیک)

 

در دوران بارداری

یک مطالعه در سال 2018، درد مقعدی را در 94 زن در هفته های 19 تا 25 بارداری بررسی کرد. شرکت کنندگان پرسشنامه ای را پر کرده که علائم مقعدی را در طول مراحل زیر گزارش می کردند:

• سه ماهه دوم و سوم
• دوره پس از زایمان
• سه ماه پس از زایمان

بر اساس نتایج، 68% از شرکت‌ کنندگان در این دوران دارای علائم مقعدی بودند بطوریکه درد مقعدی شایع‌ ترین آنها بود. سایر علائم مقعدی ایجاد شده در این دوران شامل موارد زیر هستند:

• عوارض هموروئیدی
• یبوست
• شقاق مقعد
• ناتوانی در کنترل حرکات روده

یبوست و سابقه پزشکی مشکلات مقعدی از جمله عوامل خطر برای ایجاد علائم مقعدی در دوران باردای هستند.

 

همچنین بخوانید:

شقاق مقعدی : علت و درمان (کلیک)

 

قبل یا بعد از دفع مدفوع

شقاق مقعدی به پارگی کوچک ایجاد شده در پوشش مجرای مقعد در انتهای روده بزرگ بین رکتوم و مقعد اشاره دارد.

شقاق مقعدی باعث ایجاد درد شدید با شروع اجابت مزاج و تا چند دقیقه تا چند ساعت پس از دفع مدفوع می شود.

وجود خون قرمز روشن در مدفوع یا روی دستمال توالت پس از دفع مدفوع یا ضایعات پوستی یا یک توده کوچک ظاهر شده در نزدیکی شکاف مقعدی، از دیگر علائم این وضعیت هستند.

 

همچنین بخوانید:

7 علت وجود خون در مدفوع (کلیک)

 

در طول یا بعد از مقاربت مقعدی

پوست اطراف رکتوم (راست روده) بسیار حساس است. اصطکاک ناشی از فعالیت جنسی مقعدی می تواند باعث آسیب، تحریک، تورم یا خونریزی شود.

به صورت کلی رابطه جنسی مقعدی بی خطر است. در صورت تجربه درد حین یا بعد از رابطه جنسی مقعدی سعی کنید از لوبریکانت بیشتری استفاده کنید.

مقاربت مقعدی محافظت نشده خطر بیشتری برای ایجاد عفونت های آنورکتال به همراه خواهد داشت. رایج ترین نشانه این وضعیت میل مکرر یا مداوم به دفع مدفوع است. درد یا ناراحتی آنورکتال از دیگر علائم ایجاد شده ناشی از عفونت های آنورکتال هستند.

 

بعد از کولونوسکوپی

کولونوسکوپی نوعی روش تشخیصی است که در آن یک لوله انعطاف پذیر به نام آندوسکوپ وارد مقعد شده و از طریق رکتوم به روده بزرگ می رسد. روی این لوله یک دوربین وجود دارد که پزشک از طریق آن می تواند داخل روده بزرگ را ارزیابی کند.

برخی افراد در طول کولونوسکوپی دچار کمی درد یا فشار خفیف می شوند. البته معمولا در این موارد پزشک با تجویز یک آرام بخش باعث کاهش هر گونه ناراحتی می شود.

با حرکت ملایم و راه رفتن می توان به کاهش درد مقعد یا گاز ایجاد شده پس از عمل کمک کرد.

 

همچنین بخوانید:

درد کولونوسکوپی (کلیک)

 

بعد از هیسترکتومی

هیسترکتومی اصطلاحی پزشکی است که برای برداشتن رحم زنان استفاده می شود. در برخی موارد هیسترکتومی باعث ضعیف شدن بافت همبند بین رکتوم و واژن می شود.

این وضعیت می تواند باعث ایجاد رکتوسل (نوعی پرولاپس که در آن رکتوم به داخل واژن فشار می آورد) شود.

برخی افراد علائم رکتوسل را در رکتوم، واژن یا هر دو تجربه می کنند. علائم این وضعیت عبارتند از:

• مشکل در دفع مدفوع
• احساس فشار در لگن
• درد در ناحیه شکم یا کمر
• ناتوانی در کنترل حرکت روده، در برخی موارد
• احساس توده در داخل واژن
• خونریزی واژینال که به دلیل چرخه قاعدگی نیست.
• یبوست
• احساس افتادن چیزی در لگن
• عدم احساس خالی شدن پس از دفع مدفوع

در این وضعیت ایستادن باعث بدتر شدن و دراز کشیدن باعث بهتر شدن علائم می شود.

 

همچنین بخوانید:

عوارض هیسترکتومی (کلیک)

 

بیماری های عامل درد مقعدی

در ادامه بیماری هایی که می توانند باعث ایجاد درد رکتوم شوند را بررسی می کنیم.

 

سرطان آنورکتال

به هر سرطانی که مقعد یا رکتوم را تحت تاثیر قرار دهد، سرطان آنورکتال اطلاق می شود.

در سرطان مقعد ممکن است تا مدت ها علائمی ایجاد نشود. برخی در این وضعیت خونریزی مقعدی را تجربه کرده که اغلب آن را با هموروئید نیز اشتباه می گیرند.

از دیگر علائم سرطان مقعد شامل موارد زیر هستند:

• خارش رکتوم
• مشکل در کنترل حرکات روده
• وجود توده در جایی که مقعد باز می شود.
• احساس پری یا درد در مقعد
• تغییراتی در حرکات روده، مانند باریک شدن مدفوع
• ترشح مقعدی
• متورم شدن غدد لنفاوی در مقعد یا کشاله ران

البته ممکن است این علائم به دلایل دیگری ایجاد شوند و صرفا نشان دهنده سرطان های مقعدی نیستند. با این وجود در صورت تجربه این علائم به پزشک مراجعه کنید.

 

همچنین بخوانید:

تفاوت هموروئید و سرطان (کلیک)

 

بیماری التهابی روده

بیماری التهابی روده (IBD) اصطلاحی برای دو بیماری کرون و کولیت اولسراتیو (UC) است. در این وضعیت دستگاه گوارش دچار التهاب مزمن می شود.

کرون اغلب باعث درگیر شدن قسمتی از روده کوچک تا قبل از روده بزرگ و کولون می شود. UC نیز یک بیماری طولانی مدت است که در آن کولون و رکتوم دچار التهاب می شوند.

درصورتی که UC فقط قسمت رکتوم را تحت تاثیر قرار دهد با این وضعیت پروکتیت گفته می شود. در این وضعیت نیز ناحیه رکتوم دچار درد می شود.

علائم دیگر این وضعیت شامل موارد زیر هستند:

• خونریزی در ناحیه رکتوم
• تنسموس، تمایل مکرر به دفع مدفوع
• اسهال خونی

بر اساس تحقیقات، اقدامات پزشکی می توانند باعث ایجاد پروکتیت شوند. پروکتیت ناشی از پرتو نوعی عارضه است که 5% تا 20% از افرادی که تحت درمان پرتو درمانی برای سرطان قرار می‌گیرند، آن را تجربه می کنند.

بر اساس یک گزارش موردی از سال 2000، فردی 10 ماه پس از پیوند میکروبیوتای مدفوع دچار پروکتیت اولسراتیو شد.

 

همچنین بخوانید:

بیماری های التهاب روده (کلیک)

 

زخم های استرکورال

زخم استرکورال در صورتی رخ می دهد که یبوست مزمن باعث تجمع مدفوع شود. نواحی زیادی از روده بزرگ در این وضعیت ممکن است دچار زخم شوند. با این حال کولون سیگموئید و رکتوم رایج ترین محل بروز زخم هستند.

 

همچنین بخوانید:

یبوست مزمن چیست؟ علت و درمان (کلیک)

 

علائم رایج همراه با درد مقعدی

فرد دارای درد مقعدی ممکن است بسته به علت درد رکتوم دچار علائم زیر شوند:

• مشکل در دفع مدفوع
• احساس فشار در ناحیه مقعد، رکتوم یا لگن
• خونریزی مقعدی
• گاز روده و درد ناشی از آن
• نشت یا ناتوانی در کنترل حرکات روده
• عدم احساس تخلیه کامل روده ها پس از دفع مدفوع

 

همچنین بخوانید:

گاز دردناک روده : علل و درمان (کلیک)

 

تشخیص علت درد مقعدی

پزشک برای تشخیص علت و علائم درد مقعدی ابتدا معاینه رکتوم را انجام می دهد.

در طول معاینه رکتوم، باید به سمپ چپ دراز کشیده و زانوها را به سمت قفسه سینه خم کرد. سپس پزشک یک انگشت روغن کاری شده و دستکش دار را برای بررسی و احساس هرگونه مشکل، وارد رکتوم می کند. ممکن است برای آزمایش عملکرد عضلات به به فشار دادن اطراف انگشت نیاز باشد.

بسیته به علائم اضافی احتمالا پزشک آزمایش های زیر را نیز توصیه می کند»

• ویدئودفکوگرام: در این روش بوسیله اشعه ایکس تخصصی عملکرد ماهیچه ها در حین حرکات روده مشخص می شود.
• سونوگرافی اندو رکتال: این آزمایش تصاویری از دیواره رکتوم و نواحی اطراف آن را ارائه می دهد. این روش برای مشخص شدن وجود رکتوسل یا پرولاپس رکتوم مفید است.
• مانومتری آنورکتال: در این آزمایش عملکرد و قدرت عضلات اطراف راست روده بررسی می شود.

 

درمان درد مقعدی

درمان درد مقعدی به علت زمینه ای آن بستگی دارد.

جهت تسکین درد عمومی در اطراف راست روده و مقعد اقدامات زیر کمک کننده هستند:

• شستن ناحیه به آرامی و با آب ولرم، به ویژه بعد از دفع مدفوع یا تعریق
• پرهیز از استفاده از هرگونه شوینده یا صابون تحریک کننده
• حمام سیتز یا نشستن در آب گرم برای چند دقیقه
• مصرف داروهای مسکن بدون نسخه برای کاهش درد
• پیروی از یک رژیم غذایی سرشار از فیبر و نوشیدن آب فراوان برای جلوگیری از یبوست و زور زدن در حین دفع مدفوع
• اجتناب از نشستن طولانی مدت
• پوشیدن لباس زیر دارای جنس نخی
• پوشیدن لباس گشاد و راحت
• نشستن روی روی یک کوسن یا حلقه لاستیکی برای کاهش فشا
• استفاده از نرم کننده مدفوع، برای دفع مدفوع آسان تر
• مصرف هرگونه دارو طبق دستور پزشک

در صورت داشتن علائم شدید یا مداومی که با درمان های محافظه‌ کارانه‌ تر از بین نمی روند باید برای برخی شرایط عمل جراحی انجام داد. این شرایط عبارتند از:

• هموروئید شدید
• شقاق شدید
• فیستول های شدید

 

همچنین بخوانید:

انواع فیستول : تشخیص و درمان (کلیک)

 

زمان مراجعه به پزشک

در صورت تجربه هر یک از علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

• احساس ضربه اخیر به مقعد
• تجربه درد شدید یا علائم دیگر
• درد مقعدی که کاهش نمی یابد یا کاهش می یابد و سپس برمی گردد
• توده قابل مشاهده یا قابل لمس که از بین نمی رود
• خونریزی مداوم رکتوم

 

خلاصه

علت های زیادی برای درد مقعدی مانند بارداری، هموروئید و اسپاسم عضلانی وجود دارد. علائم درد مقعدی ممکن است وابسته به علت ایجاد، با تغییر وضعیت، مانند نشستن، دراز کشیدن، یا راه رفتن کاهش یابد یا بدتر شود.

در برخی موارد درد مقعدی را می توان به اقدامات خانگی مانند حمام آب گرم، نشستن روی کوسن یا مصرف داروهای مسکن درمان کرد.

در صورت تجربه درد مداوم یت بدتر شونده رکتوم، خونریزی مقعدی، یا هر علامت نگران کننده دیگر، به پزشک مراجعه کنید.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.