کلیشه به انجام حرکات قالبی و تکراری بدن یا اجسام اشاره دارد که اغلب در کودکان اوتیسم دیده می شود؛ علت و درمان رفتار کلیشه ای را بخوانید.

 

کلیشه (stereotypy) که تحت عنوان Stimming نیز شناخته می شود، اصطلاحی برای رفتار خود محرکی است. این وضعیت که اغلب به صورت انجام حرکات تکراری در بدن بروز پیدا می کند در بین افراد طیف اوتیسم متداول است.

این حرکات و رفتار های تکراری باعث کمک به کنار آمدن با موقعیت های ناراحت کننده یا استرس زا می شود. جویدن ناخن، ضربه زدن یا حرکت مکرر اجسام از جمله حرکات تکراری و کلیشه ای هستند که این افراد انجام می دهند.

این مقاله به بررسی حرکات کلیشه ای و تکراری، علت و نحوه درمان این رفتارها می پردازد.

 

همچنین بخوانید:

انواع اختلالات رفتاری در کودکان (کلیک)

 

حرکات و رفتار کلیشه ای

معمولا رفتار کلیشه ای شامل انجام حرکات تکراری در بدن یا حرکت مکرر اجسام است. این حرکات و رفتارها اغلب افراد اوتیستیک و افراد دارای ناتوانی های رشدی دیده می شود. این وضعیت می تواند باعث درگیر شدن تمام حواس پنجگانه شود.

 

همچنین بخوانید:

اوتیسم چیست؟ علائم، علت و درمان (کلیک)

 

انواع حرکات کلیشه ای و تکراری

انجام حرکات تکراری و کلیشه ای در کودکان و بزرگسالان می تواند به صورت انواع زیر باشد:

 

حرکات لمسی

در این نوع فرد با استفاده از حس لامسه خود حرکات تکراری مانند موارد زیر را ایجاد می کند:

• حرکات دست، مانند باز و بسته کردن مشت
• ضربه زدن با انگشت
• مالش یا خاراندن پوست با دست یا اشیا

 

حرکات شنوایی

در اینگونه رفتارها فرد از حس شنوایی و صدای خود برای ایجاد حرکات کلیشه ای استفاده می کند. این حرکات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• گفتار تکراری
• صداهای صوتی، مانند زمزمه کردن
• ضربه زدن روی اشیا یا گوش، پوشاندن و باز کردن گوش ها و ضربه زدن با انگشت

 

حرکات بویایی یا چشایی

این حرکات برگرفته شده از حس بویایی و چشایی عبارتند از:

• چشیدن اشیا با قرار دادن آنها در دهان
• بوییدن افراد یا اشیاء
• لیس زدن

 

حرکات بصری

حرکات کلیشه ای با استفاده از حس بینایی و بصری عبارتند از:

• چشمک زدن مکرر یا روشن و خاموش کردن چراغ ها
• ردیابی با چشم یا نگاه کردن از گوشه چشم
• جابجایی اشیا، مانند ردیف کردن اشیا
• خیره شدن به اشیا مانند پنکه های سقفی یا چراغ ها
• حرکت دادن انگشتان جلوی چشم
• تکان دادن دستان

 

حرکات تعادلی

حرکات تعادلی با استفاده از حس حرکت و تعادل و شامل رفتارهای تکراری زیر است:

• پریدن
• آهسته قدم برداشتن
• حرکت دادن بدن خود از جلو به عقب یا پهلو به پهلو
• چرخیدن

 

علت حرکات و رفتار کلیشه ای

افراد اوتیسم با انجام این حرکات تکراری و کلیشه ای لذت بوده و آرامش بدست می آورند. این رفتارها از نظر شدت و نوع متفاوت بوده و به دلیل احساسات و شرایط مختلف رخ می دهند.

هیجان، شادی، خستگی، استرس، ترس و اضطراب و حتی غرق فکر شدن می تواند باعث تحریک افراد اوتیستیک به انجام حرکات تکراری شود.

 

همچنین بخوانید:

استرس: علت ها و راه های مدیریت آن (کلیک)

 

درمان و پشتیبانی

همانطور که بالاتر گفته شد این حرکات تکراری می تواند باعث ایجاد لذت و کمک به کنار آمدن با موقعیت های خاص شود. این رفتارها همیشه نیازی به درمان ندارند. با این وجود برخی افراد تمایل دارند برخی از رفتارهای کلیشه ای خود را کاهش یا جایگزین کنند. معمولا این حرکات و رفتارها بر زندگی روزمره فرد تاثیر گذاشته و باعث ایجاد آسیب می شوند.

 

درمان رفتار کلیشه ای

برخی از درمان‌ های رفتاری در کمک به کاهش یا توقف حرکات قالبی و کلیشه ای در افراد مبتلا به اوتیسم موثر هستند.

تحلیل رفتار کاربردی (ABA) روشی برای مدیریت اختلال طیف اوتیسم از طریق سیستم پاداش دهی است. حمایت رفتاری شخصی می تواند به شناسایی محرک های حرکات کلیشه ای یک فرد و اجتناب از آنها در صورت مناسب کمک کند. برای نمونه در صورت تاثیر ازدحام در ایجاد اضطراب و افزایش رفتارهای کلیشه ای، می توان در صورت امکان تلاش کرد تا در محیط‌ های کمتر شلوغ قرار گرفت.

در صورتی که تعاملات بین فردی عامل ایجاد حرکات تکراری باشد، آموزش موقعیت اجتماعی می تواند در کمک به مدیریت رفتارها موثر باشد.

صحبت با یک متخصص واجد شرایط نیز برای تعیین مناسب ترین توصیه ها مهم است.

با این وجود قابل ذکر است که اختلال طیف اوتیسم و رفتارهای آنها نیازی به درمان ندارد،  مگر اینکه آنها خود بخواهند.

 

همچنین بخوانید:

درجه‌بندی اوتیسم؛ سطوح شدت اوتیسم (کلیک)

 

دارو برای حرکات کلیشه ای

در مواردی که حرکات قالبی یا کلیشه ای باعث ناراحتی یا آسیب می شود، پزشکان می توانند داروهای زیر را برای کاهش رفتارهای تکراری توصیه کنند:

• داروهای ضد اضطراب
• مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
• داروهای روانگردان یا آنتی سایکوتیک
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای

 

همچنین بخوانید:

داروهای موثر در درمان اختلالات اضطرابی (کلیک)

عوارض حرکات تکراری و کلیشه ای

اعلب انجام حرکات تکراری و کلیشه بدون خطر است اما می تواند با اثرات نامطلوب جسمی، عاطفی یا اجتماعی همراه باشد.

برخی افراد رفتارهای پرخطری مانند ضربه زدن به دست‌ ها، سر، پاها و اشیاء داشته و ممکن است از نظر فیزیکی به خود ضرر برسانند.

البته برخی مواقع این رفتارها یک روش ارتباط غیرکلامی است که فرد برای درک خود از آن استفاده می کند. در این مواقع بهتر است فرد برای مشاوره به پزشک مراجعه کند.

 

خلاصه

انجام حرکات و رفتارهای تکراری می تواند به کودکان و بزرگسالان کمک کند تا با موقعیت های استرس زا کنار آمده و لذت بدست آورند.

این یک الگوی رفتاری رایج در افراد اوتیستیک بوده و اغلب بدون خطر است.

این رفتارها در بین افراد متفاوت هستند و شامل انجام حرکات تکراری، زمزمه کردن یا حرکت اشیا می باشند.

در صورت تاثیر حرکات و رفتارهای تکراری بر کیفیت زندگی و ایجاد آسیب در کودکان و بزرگسالان باید به دنبال مدیریت این شرایط بود. یک متخصص پزشکی می تواند در صورت لزوم، درمان های رفتاری یا دارویی مناسب را توصیه کند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.