دلایل نازایی ثانویه در مردان و زنان

ناباروری ثانویه حالتی است که یک زوج پس از حداقل یک زایمان موفق، نتوانند باردار شوند؛ دلایل و درمان نازایی ثانویه در مردان و زنان را بخوانید.

 

ناباروری ثانویه (Secondary infertility) به وضعیتی اطلاق می شود که زوجی که در گذشته زایمان موفقی داشته اند، دیگر قادر به بارداری یا به پایان رساندن آن نباشند. این وضعیت می تواند ناشی از یک وضعیت پزشکی در مرد، زن یا هر دو باشد.

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، رایج ترین علت ناباروری ثانویه است. اندومتریوز، عفونت های تناسلی و سایر شرایط از دیگر دلایل آن در زنان هستند. عدم تعادل هورمونی، پیری و اختلالات انزال نیز از جمله دلایل نازایی ثانویه در مردان می باشند.

دارو برای بهبود باروری یا جراحی برای مدیریت بیماری زمینه‌ ای و روش‌ های فناوری کمک باروری مانند لقاح داخل رحمی (IUI) یا لقاح آزمایشگاهی (IVF) از گزینه های درمانی موجود برای نازایی ثانویه هستند.

در این مقاله دلایل، تشخیص و درمان ناباروری ثانویه در مردان و زنان مورد بررسی قرار می گیرد.

 

همچنین بخوانید:

درمان ناباروری ناشی از آندومتریوز (کلیک)

 

نازایی ثانویه چیست؟

ناباروری به حالتی گفته می شود که یک زوج پس از یک سال اقدام به بارداری و رابطه جنسی محافظت نشده ، باردار نشوند. ناباروری دارای دو نوع اولیه و ثانویه است.

نازایی اولیه زمانی است یک زوج تا به حال باردار نشده اند. ناباروری ثانویه وضعیتی است که یک زوج در گذشته حداقل یک بارداری موفق داشته اند اما دیگر قادر به باردار شدن یا پایان یافتن آن نیستند.

بیماری های تاثیر گذار روی زنان عامل تقریبا یک سوم موارد ناباروری ثانویه هستند. برای مردان نیز این نسبت یک سوم است، موارد باقی مانده ناباروری ثانویه غیرقابل توضیح بوده و ناشی از شرایطی است که هر دو طرف را تحت تاثیر قرار می دهند.

 

میزان شیوع

ناباروری اولیه نسبتا شایع است. با این حال احتمال کمتری برای بروز نازایی ثانویه وجود دارد.

 

دلایل نازایی ثانویه در زنان

دلایل مختلفی مانند موارد زیر برای نازایی ثانویه در زنان وجود دارد:

 

سندرم تخمدان پلی کیستیک

شایع ترین علت نازایی ثانویه زنان، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) است. PCOS به ناتوانی در تخمک گذاری یا تخمک گذاری منظم اطلاق می شود. تخمک گذاری به آزاد شدن تخمک که به طور معمول یک بار در هر سیکل قاعدگی اتفاق می افتد،، گفته می شود.

PCOS حدود 10% از زنان در سنین باروری را درگیر می کند. این وضعیت می تواند با تشکیل کیست یا کیسه های پر از مایع در تخمدان ها همراه باشد.

 

همچنین بخوانید:

تنبلی تخمدان یا PCOS : علت و درمان (کلیک)

 

اندومتریوز

در این وضعیت بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در خارج از رحم رشد می کند.

علت دقیق اندومتریوز مشخص نیست اما می تواند به روش های مختلفی باروری را تحت تاثیر قرار دهد. در واقع اندومتریوز با ایجاد التهاب می تواند کیفیت تخمک ها را تحت تاثیر قرار دهد.

همچنین با ایجاد بافت اسکار می تواند باعث تغییر یا مخدوش شدن آناتومی تولید مثل و سخت تر شدن رسیدن سرم به تخمک شود. تاثیر بر لانه گزینی یکی دیگر از اثرات مضر اندومتریوز برای باردار شدن است.

 

همچنین بخوانید:

تنبلی تخمدان یا PCOS : علت و درمان (کلیک)

 

عفونت های تناسلی

کلامیدیا و سوزاک از عفونت‌ های مقاربتی (STIs) هستند که می‌ توانند باعث ایجاد بیماری التهابی لگن (PID) شوند. تقریبا از هر 8 زن با سابقه PID (عفونت دستگاه تناسلی زنانه) یک نفر دارای مشکل در بارداری است.

 

همچنین بخوانید:

همه چیز درباره ی بیماری سوزاک (کلیک)

 

نارسایی اولیه تخمدان

نارسایی اولیه تخمدان (POI) به وضعیتی اطلاق می شود که چرخه قاعدگی قبل از 40 سالگی نامنظم شود. تنها حدود 5% تا 10% از افراد مبتلا به POI باردار شده و بارداری طبیعی دارند، اما بسیاری از آنها مشکل در بارداری را تجربه می کنند.

علت بروز این وضعیت مشخص نیست اما بنظر می رسد که شیمی درمانی، پرتو درمانی به لگن و سایر بیماری ها منجر به ایجاد آن می شوند.

 

همچنین بخوانید:

نارسایی زودرس تخمدان : علائم و درمان (کلیک)

 

اختلالات هورمونی

درصورتیکه یک نقص در هیپوتالاموس و غدد هیپوفیز در مغز رخ دهد، اختلالات هورمونی بروز پیدا می کنند.

هورمون تولید شده توسط این غدد برای حفظ عملکرد تخمدان ها ضروری هستند. به همین دلیل مشکلات مربوط به آنها می توانند روی سیستم تولید مثل اثر گذار باشند.

 

انسداد لوله فالوپ

بر اساس یک مطالعه قدیمی در سال 2013، 29%از زنان مبتلا به ناباروری ثانویه دارای انسداد لوله فالوپ هستند. کلامیدیا می تواند باعث عفونت لوله های فالوپ و ایجاد آسیب دائمی شود.

 

همچنین بخوانید:

همه چیز درباره کلامیدیا (کلیک)

 

شرایط مربوط به رحم

به دلیل ضروری بودن وجود رحم برای باردار شدن، هر شرایط تاثیر گذار روی آن می تواند باعث افزایش خطر ناباروری شد. این شرایط می توانند شامل موارد زیر باشند:

• آدنومیوز، وضعیتی که در آن پوشش داخلی رحم روی دیواره رحم کشیده می شود.
• ناهنجاری های مادرزادی ایجاد شده در بدو تولد، که باعث غیر عادی بودن رحم می شوند.
• فیبروم ها، تومورهای غیر سرطانی
• چسبندگی، تجمع بافت اسکار

 

همچنین بخوانید:

فیبروم در دوران بارداری: از علائم تا درمان (کلیک)

 

دلایل نازایی ثانویه در مردان

موارد زیر از جمله دلایل موثر در ایجاد نازایی ثانویه در مردان هستند.

 

اختلال در عملکرد بیضه یا انزال

عوامل مختلفی مانند شرایط زیر می توانند باعث بروز این مشکل شوند:

• واریکوسل، وریدهای بزرگ داخل بیضه که روی شکل و تعداد اسپرم اثر گذار است
• شیوه سبک زندگی، مانند مصرف بیش از حد الکل و سیگار
• درمان سرطان که شامل پرتو درمانی، انواع خاصی از شیمی درمانی یا جراحی برای برداشتن یک یا هر دو بیضه است
• آسیب به بیضه ها، با کاهش تولید اسپرم

 

همچنین بخوانید:

همه چیز درباره پرتو درمانی (Radiation Therapy) (کلیک)

 

عدم تعادل هورمونی

هیپوتالاموس و غدد هیپوفیز هورمون هایی برای تنظیم عملکرد بیضه تولید می کنند. شرایط مختلف تاثیر گذار بر این ساختارها می توانند به آنها آسیب رسانده و تولید هورمون آنها را تغییر دهند.

در نتیجه این امر ممکن است تعداد اسپرم ها کاهش یافته یا اصلا اسپرمی وجود نداشته باشد.

 

همچنین بخوانید:

هر آنچه باید درباره عدم تعادل هورمونی بدانید (کلیک)

 

افزایش سن

اثرات افزایش سن می تواند باعث ایجاد مشکلاتی برای باروروی و ناباروری ثانویه در مردان شود. این مشکلات عبارتند از:

• کاهش تولید هورمون
• سندرم تحریک پذیری مردانه و سایر شرایط تاثیر گذار روی مردان مسن
• عوارض دیابت پیشرفته
• بزرگ شدن پروستات

 

همچنین بخوانید:

مشکلات پروستات در مردان (کلیک)

 

شرایط ژنتیکی

چندین بیماری ژنتیکی وجود دارند که می توانند باعث تولید کم یا عدم وجود اسپرم شوند. این موارد عبارتند از:

• دیستروفی میوتونیک، در این وضعیت عضلات به تدریج ضعیف می شوند
• ریزحذف های کروموزوم Y، وضعیت تاثیر گذار روی تولید اسپرم
• سندرم کلاین فلتر، باعث کوچک شدن بیضه ها و تولید کم تستوسترون می شود

بیشتر شرایط ژنتیکی باعث ناباروری اولیه می شوند، اما همچنان می توانند عاملی برای ناباروری ثانویه باشند.

 

تشخیص نازایی ثانویه

برای تشخیص ناباروری ثانویه در مردان و زنان می توان به صورت زیر عمل کرد:

 

سابقه پزشکی

پزشک اطلاعاتی در مورد موارد زیر دریافت خواهد کرد:

• شیردهی قبلی
• داروهای فعلی
• قرار گرفتن در معرض داروها یا مواد شیمیایی مضر
• چرخه قاعدگی
• آسیب به بیضه ها
• بیماری های گذشته، بیماری های مقاربتی و جراحی ها
• هرگونه بارداری یا زایمان قبلی
• سابقه سقط بارداری

 

معاینه

در این وضعیت پزشک برای بررسی اندام های تولید مثل، معاینه لگنی را انجام می دهد. همچنین در صورت نیاز موارد زیر را در نظر خواهد گرفت:

• سونوگرافی برای بررسی ناهنجاری‌ های ساختاری، مانند تومورها، رگ‌ های بزرگ شده یا انسداد لوله‌ ای که باعث خراج شدن اسپرم از بیضه‌ ها می شود.
• تجزیه و تحلیل مایع منی برای بررسی تعداد و ویژگی های اسپرم
• آزمایش خون برای تشخیص نارسایی هورمونی

 

همچنین بخوانید:

دستگاه تولید مثل مردان : آناتومی و عملکرد (کلیک)

 

گزینه های درمان نازایی ثانویه

برای درمان نازایی ثانویه در مردان و زنان موارد زیر در دسترس هستند:

 

همچنین بخوانید:

فناوری های کمک باروری (ART) (کلیک)

 

داروهای باروری

درمان اصلی برای زنان مبتلا به مشکلات تخمک گذاری داروی کلومیفن (کلومید) و همچنین تزریق هورمون محرک فولیکول و هورمون لوتئینیزه کننده است.

کلومید تخمک گذاری را تحریک می کند، در حالیکه تزریق ها باعث بالغ شدن تخمک ها و همچنین تحریک تخمک گذاری می شوند.

داروهای باروری مانند کلومیفن و سایر داروهای هورمونی می توانند برای مردان دارای مشکلات باروری ناشی از عدم تعادل هورمونی نیز موثر باشند.

 

عمل جراحي

جراحی برای زنان دارای فیبروم، رشد اندومتر، جای زخم یا پولیپ رحم مناسب است. همچنین در برخی موارد، پزشک برای باز کردن لوله فالوپ مسدود شده نیز جراحی را توصیه می کند.

برای مردان نیز ممکن است جراحی برای درمان موارد زیر انجام شود:

• ترمیم انسداد در سیستم انتقال اسپرم
• معکوس کردن وازکتومی
• ترمیم وریدهای بزرگ شده در طناب اسپرماتیک، البته ممکن است این وضعیت در بازیابی باروری تاثیر نداشته باشد.

 

فناوری کمک باروری

در صورت موثر نبودن سایر گزینه‌ های درمانی می توان از فناوری کمک باروری استفاده کرد. برخی از این گزینه ها شامل موارد زیر هستند:

• قرار دادن اسپرم جمع آوری شده در رحم
• تزریق یک اسپرم به تخمک
• مخلوط کردن اسپرم با تخمک در خارج از بدن و قرار دادن آن در رحم
• انجماد تخمک

 

همچنین بخوانید:

خطرات روش IVF (کلیک)

 

خلاصه

ناباروری ثانویه به وضعیتی اطلاق می شود که یک زوج پس از حداقل یک زایمان موفق در گذشته، نتوانند باردار شوند یا بارداری را به پایان برسانند. این ناباروری با ناباروری اولیه که باعث می شود یک زوج هیچوقت باردار نشوند، فرق دارد.

پزشکان برای تشخیص سابقه پزشکی، معاینات، آزمایش خون و در برخی موارد سونوگرافی را انجام می دهند. درمان این وضعیت وابسته به علت متفاوت است. طیف وسیعی از گزینه های درمانی برای نازایی ثانویه در دسترس هستد .

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.