علت کمبود دوپامین در مغز : علائم - آزمایش های تشخیصی - درمان - دارو و مکمل ها

کمبود دوپامین در شرایط مختلفی مانند اعتیاد و چاقی نقش دارد؛ علائم – علت – آزمایش تشخیصی – درمان و مکمل ها برای افزایش سطح آن را بخوانید.

دوپامین نوعی انتقال دهنده عصبی و ماده شیمیایی است که وظیفه ارسال سیگنال هایی را بین اعصاب بدن بر عهده دارد.

این هورمون در کنترل حرکات و همچنین واکنش های احساسی افراد نقش دارد. همچنین دوپامین روی عملکردهای حیاتی بدن مانند خلق و خو، خواب، حافظه، یادگیری و تمرکز تاثیر دارد.

بنابراین تعادل مناسب دوپامین برای سلامت جسمی و روانی ضروری است.

ممکن است به علت کاهش مقدار دوپامین تولید شده توسط بدن یا ایجاد مشکل در گیرنده های دوپامین در مغز، افراد کمبود دوپامین را تجربه کنند.

کمبود دوپامین می تواند با چندین مشکل پزشکی مانند افسردگی، بیماری پارکینسون، و اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) در ارتباط باشد.

همچنین بخوانید:

آگونیست های دوپامین : عملکرد و عوارض (کلیک)

علائم کمبود دوپامین

علائم کمبود دوپامین در مغز وابسته به علت اصلی آن متفاوت است. برای نمونه یک فرد مبتلا به بیماری پارکینسون علائم بسیار متفاوتی را با افرادی که به علت مصرف زیاد مواد مخدر دچار کمبود دوپامین می شوند، تجربه می کنند.

برخی از علائم و نشانه های عمومی نشان دهنده کمبود دوپامین شامل موارد زیر هستند:

خستگی
کاهش احساس انگیزه
مشکل در تفکر (مه مغزی)
غم یا بی تفاوتی
سرد شدن دست و پاها

البته قابل ذکر است که این علائم می تواند به علت بسیاری از شرایط به جز کمبود دوپامین در مغز رخ دهند.

همچنین بخوانید:

علل خستگی و راه های درمان آن (کلیک)

علت کمبود دوپامین در مغز

به عقیده کارشناسان شرایط مختلف سلامت، علت کمبود سطح دوپامین در مغز هستند.

بیش فعالی

ADHD یک اختلال عصبی رشدی است که در دوران کودکی شروع می شود و می تواند تا بزرگسالی ادامه یابد.

افراد دارای بیماری ADHD مشکلاتی را در تمرکز، توجه یا کنترل رفتار تکانشی تجربه می کنند. علت دقیق ADHD مشخص نیست، با این حال به عقیده برخی محققان پایین بودن سطح دوپامین در ایجاد این شرایط نقش دارد.

به نظر می رسد افراد مبتلا به ADHD نسبت به دیگر افراد، سطوح متفاوتی از دوپامین در مغز دارند. تفاوت ممکن است به این دلیل باشد که نورون ها دارای غلظت بالاتری از انتقال دهنده های دوپامین هستند.

همچنین بخوانید:

اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) در بزرگسالان (کلیک)

بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون یک اختلال دژنراتیو سیستم عصبی مرکزی است که باعث ایجاد علائمی مانند لرزش، سفتی عضلات و مشکلات تعادل و هماهنگی می شود.

از بین رفتن سلول های تولید کننده دوپامین در مغز دلیل اصلی ایجاد بیماری پارکینسون است. در صورتیکه سطح دوپامین کاهش یابد کنترل حرکت برای مغز دشوارتر می شود.

همچنین بخوانید:

دوپامین در بیماری پارکینسون (کلیک)

رژیم غذایی

رژیم غذایی نیز روی میزان سطح دوپامین اثر گذار است. برای نمونه برخی از محققان چربی اشباع شده را با افزایش التهاب و در نتیجه تغییر سیستم دوپامین در ارتباط می دانند.

همچنین کمبود پروتئین در رژیم غذایی افراد باعث کاهش تولید میزان L-تیروزین (اسید آمینه ای کمک کننده برای ساخت دوپامین در بدن) می شود.

چاقی

انسان ها ژنی به نام ژن مرتبط با توده چربی و چاقی (FTO) دارند.

افراد دارای انواع خاصی از این ژن خطر بیشتری برای ابتلا به چاقی دارند. به عقیده برخی از دانشمندان این امر به این دلیل است که ژن FTO روی سطح دوپامین و سیستم پاداش مغز نقش دارد.

طبق یک مطالعه انجام شده در سال 2015 روی رفتار و اسکن‌ های مغزی افراد مبتلا به این گونه‌ های ژنی، اینها می توانند باعث تغییر پردازش پاداش و تاثیر روی کنترل تکانه شوند. همچنین بنظر می رسد که این امر می تواند در اعتیاد نیز نقش داشته باشد.

همچنین بخوانید:

بررسی علل و پیامدهای چاقی بزرگسالان (کلیک)

سوء مصرف مواد مخدر

سوء مصرف مواد مخدر روی سطح دوپامین اثر گذار است. برای نمونه بر اساس یک بررسی در سال 2017، استفاده مکرر از محرک ها باعث تغییر فعال سازی و سیگنال دهی سلول های دوپامین می شود.

از طرفی مصرف زیاد مواد مخدر باعث کاهش قابل توجهی در گیرنده های دوپامین D2 و ترشح دوپامین و در نتیجه دشوار شدن تجربه اثرات مثبت دوپامین می شود.

همچنین بخوانید:

عوارض مواد مخدر بر مغز (کلیک)

آیا کمبود دوپامین در ایجاد شرایط سلامت روان اثر گذار است؟

پایین بودن سطح دوپامین می تواند با بسیاری از اختلالات سلامت روان مانند اختلالات افسردگی عمده (MDD) و اسکیزوفرنی مرتبط باشد.

دانشمندان همچنان در حال بررسی نقش دوپامین در این شرایط هستند. مشخص نیست که آیا دوپامین پایین باعث ایجاد این شرایط شده یا اینکه یک عامل مختل کننده سطح دوپامین در ایجاد آنها اثر گذار هستند. سایر انتقال دهنده های عصبی نیز می توانند در پیدایش این شرایط دخیل باشند.

همچنین بخوانید:

رابطه اسکیزوفرنی و دوپامین (کلیک)

تشخیص و آزمایش های کمبود دوپامین

هیچ آزمایش و روش مطمئنی برای اندازه گیری مستقیم کمبود دوپامین در مغز وجود ندارد. با این وجود با استفاده از برخی از روش های غیر مستقیم می توان به اندازه گیری آن پرداخت.

برخی از آزمایش های خون سطوح انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین را اندازه گیری کرده و می توانند به تشخیص کمبود آن در بدن کمک کنند. با این وجود این آزمایش ها سطوح انتقال دهنده های عصبی را در خود سیستم عصبی نشان نمی دهند.

دانشمندان همچنین می‌ توانند چگالی ناقل‌ های دوپامین را که ارتباط مثبتی با سلول‌ های عصبی مصرف‌ کننده دوپامین دارند، اندازه‌ گیری کنند. این آزمایش شامل تزریق یک ماده رادیو اکتیو است که به ناقلین دوپامین متصل شده و به این وسیله دانشمندان می توانند با استفاده از دوربین آن را اندازه گیری کنند.

البته این آزمایش ها برای تشخیص بیماری ها استفاده نمی شوند بلکه پزشکان آنها را در صورت وجود علائم مرتبط با کمبود سطح دوپامین توصیه می کنند.

درمان کمبود دوپامین

درمان کمبود دوپامین به علت اصلی آن بستگی دارد.

داروها

روپینیرول، پرامی پکسول و لوودوپا داروهایی برای افزایش سطح دوپامین هستند. لوودوپا پیش ساز دوپامین بوده و بدن برای تولید دوپامین به آن نیاز دارد.

پزشکان این داروها را برای درمان بیماری پارکینسون یا اختلالاتی که باعث حرکت ناخواسته می شوند، مانند اختلال حرکت دوره ای اندام، توصیه می کنند.

همچنین بخوانید:

بیماری پارکینسون : علائم و درمان (کلیک)

مکمل های افزایش دوپامین

برخی از مکمل ها مانند موارد زیر باعث افزایش سطح دوپامین می شوند:

ویتامین D3: بر اساس یک مطالعه کوچک در سال 2019 روی 86 کودک مبتلا به ADHD، مصرف روزانه مکمل ویتامین D3 باعث افزایش سطح دوپامین می شود. این کودکان روزانه 2000 واحد ویتامین D3 دریافت کردند. با این حال گزارشی در خصوص تاثیر آن روی حال خوب یا توانایی تمرکز کودکان گزارش نشده است.
باقلا مخملی: این دانه سرشار از لوودوپا، ماده ای موردنیاز برای تولید دوپامین، است. بر اساس یک مطالعه قدیمی در سال 2014، این دانه اثر ضد افسردگی در موش ها دارد. همچنین در طب سنتی به عنوان درمان بیماری پارکینسون رایج است.
سایکوبیوتیک: در این روش از پروبیوتیک و پری بیوتیک ها برای درمان بیماری های روانی استفاده می شود. گونه های خاصی از باکتری ها مانند باسیلوس در روده قادر به تولید دوپامین هستند. بنابراین دانشمندان گمان می کنند که آنها پتانسیلی برای درمان پزشکی دارند.

تحقیقات در خصوص تاثیر این مکمل ها برای افزایش دوپامین هنوز در مراحل اولیه قرار دارند. هنوز دقیق مشخص نیست که آیا آنها می توانند شرایط پزشکی مرتبط با دوپامین را بهبود داده یا درمان کنند.

قابل ذکر است که مواد تغییر دهنده مواد شیمیایی مغز می توانند با برخی عوارض جانبی ناخواسته همراه بوده یا با سایر داروها تداخل داشته باشند. به همین دلیل قبل از مصرف هر نوع مکمل ابتدا با پزشک مشورت کنید.

جهت مشاهده و خرید مکمل های ویتامین داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.

تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی

با انجام فعالیت بدنی مانند پیاده روی منظم، شنا یا دوچرخه سواری می توان به افزایش سطح دوپامین در بدن کمک کرد.

تغییرات رژیم غذایی نیز در تحریک ترشح دوپامین موثر هستند. برای نمونه اگرچه خوردن غذاهای حاوی چربی اشباع شده و قند در ابتدا سیستم دوپامین را فعال می کنند، اما می توانند در طول زمان باعث التهاب و به تدریج تاثیر روی سیگنال دهی دوپامین شوند.

در مطالعات اولیه حیوانی مشخص شد که چربی غیراشباع دارای این اثرات مشابه نیست. به همین دلیل رژیم حاوی چربی غیر اشباع و همچنین طیف وسیعی از میوه ها، سبزیجات و منابع پروتئینی غنی از مواد مغذی می توانند مفید باشند.

وجود اسید آمینه ال تیروزین در بدن به دلیل تاثیر روی ساخت دوپامین مهم است. برخی از غذاهای حاوی ال تیروزین شامل موارد زیر هستند:

بادام
آووکادو
موز
مرغ
گوشت گاو
تخم مرغ

موز و آووکادو و دیگر موارد زیر نیز از منابع طبیعی دوپامین به شمار می روند:

میوه های خانواده مرکبات
گوجه فرنگی
پلانتین
نخود فرنگی
بادمجان

خلاصه

کمبود دوپامین در ایجاد شرایط مختلفی مانند ADHD، MDD، بیماری پارکینسون، اعتیاد و چاقی نقش دارد.

دانشمندان همچنان در حال بررسی تاثیر دوپامین روی این شرایط و نحوه مقابله با آن هستند.

طبق برخی شواهد ورزش و یک رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی می توانند به بهبود کمبود دوپامین کمک کنند. همچنین داروهایی برای افزایش دوپامین برای افراد با شرایط خاص وجود دارد

در صورتیکه درخصوص سطح دوپامین بدن خود نگران هستید، به پزشک مراجعه کنید.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.