درمان های خانگی برای رفع علائم کیست تخمدان

کیست های تخمدانی، توده های غیرسرطانی هستند که داخل تخمدان ها رشد می کنند. بسیاری از کیست ها هیچ علامتی ندارند، اما برخی دیگر باعث ایجاد درد و یا اختلالات قاعدگی در فرد می شوند.

اگر فکر می کنید کیست تخمدان دارید، پیش از شروع هر نوع درمانی (حتی درمان های خانگی) بهتر است نخست برای تشخیص علت ایجاد کیست به یک متخصص زنان مراجعه کنید.

دردهای شدید ناشی از کیست تخمدان، ممکن است به این علت باشد که کیست به تخمدان ها یا لوله های فالوپ آسیب رسانده و یا آنها را تخریب نموده است. همچنین پارگی کیست می تواند یک وضعیت اورژانسی ایجاد نماید.

در این مقاله علاوه بر بررسی راه های درمان کیست، به معرفی روش های موثر در تسکین درد ناشی از کیست پرداخته شده است.

 

کیست تخمدان چیست؟

کیست های تخمدان، کیسه های پر از مایعی هستند که ممکن است داخل هر یک از تخمدان ها (راست یا چپ) رشد کنند. وجود کیست معمولا بی خطر و نسبتا شایع است و در بسیاری از مواقع هیچ نشانه ای ندارد. جالب است بدانید براساس آمار از میان جمعیت خانم های پریود در هر زمان، یک سوم آنها کیست دارند!

به عنوان دو نمونه از رایج ترین انواع کیست می توان به موارد زیر اشاره کرد:

* کیست کورپوس لوتئوم یا کیست جسم زرد (Corpus luteum cyst): این نوع کیست در کورپوس لوتئوم ایجاد می شود، کورپوس لوتئوم (جسم زرد) به ناحیه ای از تخمدان گفته می شود که تخمک از آن آزاد می شود. بلافاصله پس از تخمک گذاری، جسم زرد در محل پارگی فولیکول (جایی که تخمک از آن آزاد شده) تشکیل شده و به صورت یک ساک پر از مایع روی سطح تخمدان ظاهر می شود. (این نوع کیست ممکن است خونریزی کرده و باعث درد شود.)

* کیست فولیکولار (Follicular cyst): این نوع کیست در فولیکول ها ایجاد می شود. فولیکول ها توده هایی کروی شکل در تخمدان ها هستند که در طی یک دوره قاعدگی، یک و یا به ندرت چند عدد از آنها رشد کرده و در نهایت، تخمک قرار گرفته داخل آنها آزاد می شود.

این دو نوع کیست معمولا هیچ علامتی نداشته و خود به خود از بین می روند.

نوع دیگری از کیست تخمدان، در حقیقت تومور خوش خیمی است که به آهستگی رشد می کند. در موارد نادر این نوع کیست ها می توانند سرطانی شوند.

خانم های مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک (polycystic ovary syndrome به اختصار PCOS) اغلب چند کیست فولیکولار دارند. PCOS سندرومی است که باعث برهم خوردن تعادل هورمون ها می شود. خانم های مبتلا به این سندروم به ندرت تخمک گذاری می کنند. (یا در برخی موارد به کلی تخمک گذاری نمی کنند.)

گاهی اوقات کیست به اندازه ای بزرگ می شود که اطراف تخمدان می پیچد. این وضعیت می تواند سبب آسیب دیدگی تخمدان یا لوله های فالوپ، و یا حتی خونریزی شدید شود. این نوع کیست ها نیازمند درمان فوری (به منظور جلوگیری از آسیب های دائمی تخمدان) هستند. در برخی موارد در صورت آسیب دیدگی شدید تخمدان، جراح مجبور به برداشتن آن می شود.

روش های درمان کیست تخمدان

چنانچه کیست در حال رشد باشد و یا سبب ایجاد درد یا علامت در فرد شود، ممکن است پزشک یکی از درمان های زیر را توصیه کند. رایج ترین این درمان ها عبارتند از:

* مصرف قرص های هورمونی برای تنظیم هورمون ها و کاهش ریسک تشکیل مجدد کیست های تخمدان

* مصرف قرص متفورمین به منظور بالا بردن حساسیت بدن نسبت به انسولین در خانم های مبتلا به PCOS

* برداشتن کیست طی جراحی، در این روش با استفاده از یک برش کوچک در ناف یا معده، کیست را خارج می کنند.

* برداشتن تخمدان یا لوله های فالوپ، در صورتی که کیست عمیقا به این ساختار ها آسیب رسانده باشد.

ممکن است لازم باشد پزشک بطور مرتب رشد تومورهای خوش خیم (از جمله انواع کیست) را زیر نظر داشته باشد. گاهی اوقات، ممکن است حتی اگر تومور غیر سرطانی باشد و هیچ علامتی نداشته باشد، نیاز به خارج کردن آن باشد.

بهترین راه درمان کیست تخمدان در خانه

به غیر از مواردی که کیست خیلی بزرگ باشد یا سرعت رشد آن بالا باشد، بهتر است فرد تحت نظر پزشک منتظر بماند تا ببیند کیست او خود به خود از بین می رود یا نیاز به درمان دیگری است. در این حالت طی چند ماه، پزشک وضعیت کیست بیمار را از طریق سونوگرافی بررسی می کند تا مطمئن شود کیست او در حال درمان است و بزرگتر نمی شود.

درمان های خانگی نمی توانند باعث از بین رفتن کیست شوند. در عوض، هدف از این نوع درمان ها رفع علائم ناشی از کیست است. مثلا بسیاری از خانم های مبتلا به کیست تخمدان در دوره های قاعدگی خود درد شدیدتری را تجربه می کنند. درمان های خانگی که در ادامه جمع آوری شده است در تسکین این دردها و دیگر علائم این چنینی می توانند موثر واقع شوند. برخی از موثرترین این راهکارها عبارتند از:

* مصرف مسکن های ضد درد بدون نیاز به نسخه ی پزشک

داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن می توانند درد ناشی از کیست تخمدان و دل دردهای ناشی از پریود را کاهش دهند.

خانم هایی که درد آنها توسط چنین داروهایی تسکین نمی یابد، می بایست با پزشک خود تماس بگیرند. چراکه درد شدید ممکن است نشانه ی یک وضعیت وخیم اورژانسی باشد.

* ماساژ دادن

درد کیست تخمدان می تواند باعث گرفتگی عضلات مجاور شود. این وضعیت بخصوص در طول دوران قاعدگی ناراحت کننده است. ماساژ پائین کمر، ران ها، باسن، و معده می تواند به شل شدن عضلات و کاهش درد کمک کند.

* ورزش کردن و حرکات کششی

ورزش کردن و انجام حرکات کششی نیز به کاهش دردهای ناشی از کیست تخمدان کمک می کنند. بعلاوه می توانند در کاهش گرفتگی عضلات نیز موثر عمل کنند. درد برخی خانم ها با ورزش های سنگین مثل دویدن تسکین می یابد در حالیکه عده ای دیگر حرکات کششی ملایم مثل یوگا را ترجیح می دهند.

ورزش کردن می تواند وزن خانم های مبتلا به PCOS را در حالت متناسب خود نگه دارد. حتی بدون کاهش وزن، ورزش می تواند با افزایش استقامت عضلانی، درد را کاهش دهد. ورزش از بروز مجدد کیست جلوگیری کرده و به مبارزه با مقاومت انسولین کمک می کند.

* گرم کردن

گرما، گردش خون را بالا می برد و بدین ترتیب به کاهش درد کمک می کند. به این منظور می توانید یک کیسه آب گرم یا حوله گرم را به مدت 20 دقیقه روی شکم یا پائین کمر قرار دهید. می توانید این حرکت را چندین بار در طول روز تکرار کنید. مراقب باشید دمای کیسه آب جوش به اندازه ای نباشد که پوست را بسوزاند. هرگز در طول شب با کیسه آب گرم نخوابید.

* تکنیک های ریلکسی

استرس و اضطراب می توانند شدت درد را تشدید کنند. تکنیک های ریلکسی، مثل مدیتیشن، یوگا و نفس عمیق، می توانند با کنترل اضطراب به کاهش درد شدید کمک کنند. این نوع تکنیک ها می توانند در طولانی مدت به کنترل درد شخص کمک کنند و سلامت عمومی وی را بهبود بخشند.

* دستگاه فیزیوتراپی خانگی (TENS)

TENS مخفف (Transcutaneous electronic nerve stimulation به معنی محرک الکترونیکی عصب از راه پوست) قادر است یک سیگنال الکتریکی ضعیف و ایمن را به عصب ها منتقل کند. این سیگنال می تواند نحوه ی واکنش اعصاب نسبت به درد را تغییر دهد. بدین ترتیب علاوه بر دردهای قاعدگی درد کیست را نیز کم می کند. می توانید دستگاه TENS را از فروشگاه های تجهیزات پزشکی تهیه کنید.

* کاهش وزن

چنانچه خانمی اضافه وزن داشته باشد، کاهش وزن یکی از بهترین راه ها برای تنظیم هورمون های بدن او به شمار می آید. در این حالت علاوه بر جلوگیری از تشکیل مجدد کیست، علائم درد و خستگی نیز برطرف می شوند. کاهش وزن با وجود PCOS دشوار است، پس ناامید نشوید چراکه ممکن است مدتی طول بکشد.

* تغییر رژیم غذایی

در برخی خانم های مبتلا به سندروم پلی کیستیک، بدن نسبت به انسولین مقاومت نشان می دهد. این مسئله ممکن است منجر به دیابت، سخت باردار شدن و افزایش وزن شود.

تغییرات گسترده ی رژیم های غذایی، در این زمینه می توانند موثر عمل کنند. اما از آنجائیکه تحقیقات خاصی در زمینه ی رژیم های غذایی خانم های مبتلا به سندروم پلی کیستیک انجام نشده است، ممکن است افراد مبتلا به این وضعیت برای کشف آنچه برای آنها مفید است مجبور به آزمون و خطا شوند.

البته خانم های مبتلا به PCOS ممکن است مقاومت به انسولین داشته باشند، بنابراین کاهش مصرف شکر به نظر راهکاری موثر است. شکر در طیف گسترده ای از غذاها وجود دارد، از جمله غذاهای کربوهیدراتی مثل نان و پاستا

پزشک می تواند با انجام آزمایش خون مطمئن شود که فرد در معرض ابتلا به دیابت می باشد یا خیر.

بعلاوه انتخاب رژیم غذایی سالم، که شامل تمام غذاها باشد، می تواند به تناسب وزن فرد نیز کمک کند.

در چه مواقعی باید به پزشک مراجعه کرد؟

فقط پزشک است که می تواند کیست تخمدان را تشخیص داده و تعیین کند نیاز به درمان دارویی وجود دارد یا مراقبت خانگی کافیست. اگر فکر می کنید مبتلا به کیست تخمدان یا سندروم پلی کیستیک هستید می بایست به متخصص زنان مراجعه کنید. پزشک در ابتدا به بررسی سوابق پرونده ی پزشکی شما می پردازد سپس ممکن است لازم باشد سونوگرافی یا آزمایش خون انجام دهید.

در موارد نادر ممکن است کیست تخمدان تبدیل به یک وضعیت اورژانسی شود. پارگی کیست می تواند باعث درد شدید، غیر قابل تحمل و خونریزی زیاد شود. خانم هایی که دچار پارگی کیست می شوند ممکن است سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ و درد لگن را نیز تجربه کنند. در چنین شرایطی، می بایست فورا به بیمارستان مراجعه کرد.

 

جمع بندی

کیست تخمدان میان خانم ها وضعیتی شایع و معمولا بی خطر است. این کیست ها اغلب خود به خود و به مرور زمان از بین می روند. حتی در مواردی که کیست مقاوم است، درمان ها بی خطر و قابل اطمینانی وجود دارند که به راحتی مانع پیشروی کیست و آسیب دیدگی های جدی می شوند.

درمان های خانگی، به از بین رفتن کیست کمکی نمی کنند اما می توانند درد و ناراحتی ناشی از کیست را تسکین دهند. شما به عنوان یک خانم می بایست نسبت به هر تغییر و نشانه ای هوشیار باشید و هرگز دردهای لگن را نادیده نگیرید.

با تشخیص به موقع، در صورت لزوم مصرف دارو و مراقبت های خانگی می توان دوره ی درمان کیست را راحت تر پشت سر گذاشت.