پروپرانولول (Propranolol)

پروپرانولول (به انگلیسی Propranolol) یک داروی بتابلاکر است که از آن برای درمان فشار خون بالا، ضربان نامنظم قلب، لرزش (ترمور) و برخی شرایط دیگر پزشکی (منوط بر تجویز پزشک) استفاده می شود. مصرف این دارو پس از حمله ی قلبی شانس زنده ماندن را بالا می برد. پروپرانولول در جلوگیری از سردردهای میگرنی و درد قفسه سینه (آنژین) نیز موثر است. کاهش فشار خون بالا، به جلوگیری از سکته، حمله قلبی و مشکلات کلیوی کمک می کند. جلوگیری از درد گرفتن قفسه سینه، می تواند توانایی فرد در ورزش کردن را بهبود بخشد.

کار اصلی پروپرانولول، انسداد عملکرد برخی مواد شیمیایی طبیعی خاص (مانند اپی نفرین) در بدن است که قلب و رگ های خونی، تحت تاثیر آنها قرار دارند؛ چنین اثری باعث کاهش ضربان قلب، کاهش فشار خون و کاهش فشارِ روی قلب می شود.

 

مطالب جمع آوری شده در این مقاله، صرفا جهت بالا بردن اطلاعات عمومی افراد بخصوص مصرف کنندگان پروپرانولول می باشد.

تهیه ی تمام داروها صرفا از طریق مراجعه حضوری به داروخانه ها امکان پذیر است.

اویرو هیچگونه مسئولیتی در قبال مصرف خودسرانه این دارو نداشته و به غیر از مقاله درج شده در خصوص این دارو هیچگونه مشاوره ای ارائه نمی گردد.

 

 

*** هشدار:

از مصرف خودسرانه ی این دارو، بدون مشورت با پزشک، جدا خودداری کنید.

قطع ناگهانی مصرف پروپرانولول ممکن است باعث تشدید وضعیت بیمار شود، بخصوص اگر فرد مبتلا به درد قفسه سینه (آنژین) یا بیماری های قلبی (مثل بیماری عروق کرونر، بیماری ایسکمیک قلبی، فشار خون بالا) باشد. اگر بنابر تصمیم پزشک، دیگر نیازی به ادامه مصرف پروپرانولول نباشد، دوز مصرفی دارو می بایست به تدریج، طبق یک برنامه منظم کاهش یابد.

در طول قطع تدریجی مصرف این دارو، توصیه می شود موقتا فعالیت های فیزیکی (بدنی) محدود شوند تا بدین ترتیب بتوان فشار روی قلب را کاهش داد. چنانچه متوجه هر یک از این علائم شُدید، فورا برای مراقبت های حرفه ای پزشکی به اورژانس مراجعه نمائید: تشدید درد قفسه سینه، فشار/تنگی قفسه سینه، درد قفسه سینه که به سمت فک/گردن/بازو پیشروی می کند، تعریق بی دلیل، تنگی نفس، ضربان قلب سریع/نامنظم.

 

روش مصرف پروپرانولول

پروپرانولول می بایست مطابق دستورالعمل پزشک (معمولا 2 تا 4 بار در روز) بصورت خوراکی مصرف شود. بهتر است دارو را قبل از وعده های غذایی اصلی میل کنید. (چنانچه طبق دستور پزشک 4 مرتبه در روز پروپرانولول مصرف می کنید، می توانید یک نوبت را پیش از خواب میل کنید).

دوز تجویز شده بستگی به وضعیت پزشکی شما و میزان پاسخ به درمان دارد.

برای بهره مندی از حداکثر اثرات درمانی، می بایست دارو را بطور منظم مصرف کنید. برای اینکه زمان مصرف دارو را به خاطر بسپارید، بهتر است هر روز دارو را سر ساعت معینی میل کنید. ادامه ی مصرف دارو، حتی زمانی که احساس می کنید خوب شده اید، ضروری است.

مصرف این دارو به جلوگیری از درد قفسه سینه یا میگرن کمک می کند. از این دارو نمی بایست برای درمان درد قفسه سینه یا میگرن (زمانی که ایجاد شده اند) استفاده نمود. برای تسکین حملات ناگهانی، مطابق دستور پزشک از داروهای اختصاصی دیگر استفاده کنید. (مثلا نیتروگلیسیرین زیر زبانی برای درد قفسه سینه، سوماتریپتان برای میگرن)؛ برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

اگر برای کاهش کلسترول خون، دارو مصرف می کنید، پروپرانولول را می بایست حداقل 1 ساعت قبل یا 4 ساعت بعد از آن میل کنید.

در صورت مصرف پروپرانولول برای درمان فشار خون بالا، ممکن است 1 تا 2 هفته زمان ببرد تا اثرات کامل درمان ظاهر شوند.

چنانچه وضعیت بیماری شما تشدید شُد، پزشک را مطلع نمایید.

 

عوارض جانبی احتمالی

ممکن است تا زمانی که بدن هنوز به دارو عادت نکرده است، پروپرانولول باعث ایجاد سرگیجه، سبکی سر یا خستگی شود. عوارض جانبی محتمل و قابل انتظار پروپرانولول عبارتند از حالت تهوع، استفراغ، معده درد، تغییرات بینایی، مشکلات خواب؛ در صورت تشدید یا استمرار هر یک از این علائم، فورا پزشک یا داروساز را مطلع کنید.

این دارو ممکن است جریان خون را به سمت دست و پا کاهش دهد، بدین ترتیب احتمالا باعث سرد شدن آنها می شود. سیگار کشیدن می تواند این عارضه را تشدید کند. لذا توصیه می شود در طول مصرف پروپرانولول، لباس گرم بپوشید و از مصرف دخانیات پرهیز کنید.

به خاطر داشته باشید پزشک مزایای این دارو را برای شما بیشتر از عوارض جانبی احتمالی آن دانسته است. بعلاوه بسیاری از افرادی که از پروپرانولول استفاده می کنند، هرگز متوجه هیچگونه عارضه جانبی جدی نخواهند شد.

عوارض جانبی بعید اما خطرناک پروپرانولول عبارتند از: 

کبود شدن انگشتان/شست پا، تغییرات روحی/روانی (مثلا افسردگی)، خواب رفتن/سوزن شدن بازوها/پاها، علائم جدید یا بدتر شدن علائم نارسایی قلبی (مثلا تنفس کم عمق و کوتاه، تورم مچ پا، خستگی بی دلیل، افزایش وزن ناگهانی/بی دلیل)، ضربان قلب خیلی آهسته، کم شدن توان جنسی، افزایش تشنگی/ادرار.

در صورت مشاهده ی هر یک از علائم فوق فورا پزشک را مطلع کنید.

عوارض جانبی نادر اما خیلی خطرناک پروپرانولول عبارتند از:

خونریزی/کبود شدن آسان، علائم عفونت (مثلا تب، گلودرد مقاوم)، التهاب/درد مفصلی.

در صورت مشاهده ی هر یک از علائم فوق فورا پزشک را مطلع کنید.

واکنش آلرژیک خیلی شَدید به این دارو به ندرت گزارش شده است. با این حال اگر متوجه نشانه های واکنش های آلرژیک دارو شُدید، فورا به اورژانس مراجعه کنید؛ رایج ترین علائم واکنش های آلرژیک دارویی عبارتند از راش، خارش/تورم (بخصوص در صورت، زبان، گلو)، سرگیجه شَدید، تنگی نفس.

این لیست تمام عوارش جانبی پروپرانولول را شامل نمی شود. اگر متوجه هر نشانه ای شُدید که در لیست بالا درج نشده است، مسئله را با پزشک یا داروساز در میان بگذارید.

 

اقدامات احتیاطی

پیش از شروع مصرف پروپرانولول، چنانچه به این دارو، متوپرولول، یا دیگر بتابلاکر ها حساسیت دارید، پزشک را مطلع نمائید؛ به خاطر داشته باشید، ممکن است پروپرانولول حاوی ترکیبات غیر فعالی باشد که می توانند در برخی افراد منجر به واکنش آلرژیک شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

قبل از شروع مصرف این دارو، سابقه ی پرونده ی پزشکی خود را در اختیار پزشک قرار دهید، بخصوص موارد زیر را حتما به ایشان اطلاع دهید:

مشکلات تنفسی (مثلا آسم، برونشیت، امفیسما)، نارسایی قلبی، مشکلات ریتمیک خاص قلبی (برادیکاردی سینوسی، سندروم ولف پارکینسون وایت، بلوک درجه دو یا سه دهلیزی بطنی)، پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم)، مشکلات کلیوی، مشکلات کبدی، مشکلات گردش خون (مثلا بیماری رینود)، ابتلا به انواع خاصی از تومور، اختلالات روحی/روانی (مثلا افسردگی)، بیماری های عصبی/عضلانی (میاستنی گراویس)، واکنش آلرژیک شَدید

قبل از انجام هرگونه جراحی، کادر درمانی را در جریان داروهای مصرفی خود قرار دهید.

اگر دیابت دارید، لازم است بدانید این دارو می تواند سبب مخفی شدن ضربان قلب سریع/کوبشی که معمولا هنگام اُفت قند خون رخ می دهد، شود. (گرچه دیگر علائم اُفت قند خون، مثلا سرگیجه و تعریق، با مصرف پروپرانولول تحت تاثیر قرار نمی گیرد). پروپرانولول ممکن است سبب دشواری کنترل قند خون شود. لذا مطابق دستور پزشک، قند خون خود را مرتبا کنترل کنید و نتایج بدست آمده را به اطلاع پزشک برسانید. همچنین اگر متوجه علائم بالا رفتن قند خون مثلا افزایش تشنگی/ادرار شُدید فورا پزشک را مطلع نمائید.

این دارو می تواند باعث سرگیجه شود. الکل یا ماریجوانا می توانند سرگیجه را بدتر کنند. لذا در طول مصرف این دارو، تا زمانی که از هوشیاری خود مطمئن نشده اید، از رانندگی کردن، کار با ماشین آلات یا هر کار دیگری که نیاز به هوشیاری دارد، پرهیز کنید. مصرف نوشیدنی های الکلی را محدود کنید. اگر ماریجوانا مصرف می کنید، پزشک را مطلع نمایید.

به منظور کاهش خطر سرگیجه یا سبک سری، از حالت نشسته یا خوابیده آرام بلند شوید.

 

مصرف در دوران بارداری یا شیردهی

در طول دوران بارداری، این دارو می بایست فقط در صورتی مصرف شود که لزوم استفاده از آن به وضوح اثبات شده باشد. نوزادانی که مادران آنها در طول دوران بارداری پروپرانولول مصرف کرده اند، ممکن است هنگام تولد دچار وزن کم، پائین بودن سطح قند خون، یا ضربان قلب/تنفس آهسته باشند. در خصوص خطرات و مزایای مصرف این دارو در طول دوران بارداری با پزشک مشورت کنید.

این دارو می تواند وارد شیر مادر شود. در خصوص مصرف دارو در طول دوران شیردهی با پزشک مشورت کنید.

تداخلات دارویی

تداخل دو دارو ممکن است نحوه ی عملکرد یک یا هر دو دارو را تغییر دهد و یا ریسک عوارض جانبی خطرناک را بالا ببرد. این بخش تمام تداخلات دارویی احتمالی پروپرانولول را شامل نمی شود. لذا لیستی از تمام محصولات مصرفی خود (اعم از داروهای نسخه ای/غیرنسخه ای و فرآورده های گیاهی) تهیه کرده و در اختیار پزشک قرار دهید. هرگز بدون مشورت با پزشک اقدام به شروع، توقف و یا تغییر دوز مصرفی هیچ دارویی نکنید.

برخی از فرآورده هایی که ممکن است با پروپرانولول تداخل ایجاد کنند عبارتند از: آلفا بلاکرها (مثل پرازوسین)، آلومینیوم هیدروکساید، آنتی کولینرژیک ها (مثل آتروپین، اسکوپلامین)، کلرپرومازین، دیگر داروهایی که برای درمان فشار خون بالا مصرف می شوند (مثل کلونیدین، هیدرالازین، متیل دوپا)، اپی نفرین، فینگولیمود، هالوپریدول، داروهای قلبی دیگر (مثل دیگوکسین، دیزوپیرامید، پروپافنون، کوئنیدین)، مفلوکوئین، ریزاتریپتان، تئوفیلین، تیوریدازین، هورمون های تیروئیدی (مثل لووتیروکسین) و وارفارین.

داروهایی که روی آنزیم های کبدی اثر می گذارند، مثل سایمتیدین، برخی داروهای ضدافسردگی SSRI مثل فلوکستین، پاروکستین، فلووکسامین، مهار کننده های پروتئاز HIV مثل ریتوناویر، ریفامایسین ها از جمله ریفابوتین می توانند سبب تسریع دفع پروپرانولول از بدن شوند.

برخی فرآورده ها، ترکیباتی دارند که ممکن است ضربان قلب یا فشار خون را بالا ببرند. لذا لازم است داروساز را در جریان داروهای مصرفی خود قرار دهید و از ایشان بخواهید در مورد ایمن ترین راه مصرف آنها شما را راهنمایی کند. (بخصوص در مورد داروهای ضدسرفه و سرماخوردگی، کمک لاغری، یا NSAID هایی مثل ایبوپروفن/ناپروکسن)

این دارو ممکن است باعث اختلال در برخی از تست های آزمایشگاهی شود و نتایج کاذب ایجاد کند. مطمئن شوید مسئولین آزمایشگاه در جریان مصرف این دارو توسط شما قرار دارند.

 

*** یادداشت:

از به اشتراک گذاشتن داروهای مصرفی خود با دیگران جدا خودداری کنید.

تغییر سبک زندگی، مثلا دنبال کردن برنامه هایی که در کاهش استرس موثر هستند، ورزش کردن و تغییر رژیم غذایی احتمالا در افزایش اثربخشی دارو نقش دارند. در مورد سبک زندگی که می تواند برای شما بهتر باشد، از پزشک راهنمایی بگیرید.

لازم است، در طول مصرف این دارو ضربان قلب و فشار خون خود را بطور مرتب بررسی کنید. نتایج را با پزشک در میان بگذارید.

 

فراموش کردن نوبت مصرف

چنانچه یک نوبت از مصرف این دارو را فراموش کردید، به محض به خاطر آوردن آن را استفاده کنید. اگر زمان نوبت بعدی مصرف دارو نزدیک است، نیازی به مصرف دوز فراموش شده نیست. دوز بعدی دارو را مطابق معمول مصرف کنید. هرگز به منظور جبران میزان مصرف دارو را دو برابر نکنید.

 

اصول حفظ و نگهداری

در دمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. از نگهداری دارو داخل حمام خودداری کنید. همانند تمام داروهای دیگر دور از دید و دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری شود.

 

مطالب جمع آوری شده در این مقاله، صرفا جهت بالا بردن اطلاعات عمومی افراد بخصوص مصرف کنندگان پروپرانولول می باشد.

تهیه ی تمام داروها صرفا از طریق مراجعه حضوری به داروخانه ها امکان پذیر است.

اویرو هیچگونه مسئولیتی در قبال مصرف خودسرانه این دارو نداشته و به غیر از مقاله درج شده در خصوص این دارو هیچگونه مشاوره ای ارائه نمی گردد.