رژیم غذایی بیماران هموکروماتوز

با تغذیه مناسب می توان به کاهش علائم و خطر عوارض در بیماران هموکروماتوز کمک کرد؛ رژیم غذایی مفید و سایر گزینه های درمانی آن را بخوانید.

 

هموکروماتوز (Hemochromatosis) باعث جذب بیش از حد آهن از غذاها در بدن می شود.

هموکروماتوز دارای دو نوع اولیه و ثانویه است. نوع اولیه ژنتیکی است، در حالیکه هموکروماتوز ثانویه می تواند ناشی از بیماری هایی مانند بیماری کبد و کم خونی ایجاد شود.

اکثر افراد روزانه حدود 1 میلی گرم آهن را جذب و از دست می دهند. بدن افراد مبتلا به هموکروماتوز قادر است روزانه تا 4 میلی گرم آهن جذب کند.

تجمع بیش از حد آهن در اندام ها می تواند سمی باشد و باعث آسیب شود. با این حال بیماران هموکروماتوز می توانند با تغذیه مناسب و تغییر رژیم غذایی به حفظ سطح آهن سالم کمک کنند.

در این مقاله تغذیه مناسب و غذاهای مفید و مضر برای بیماری هموکروماتوز ارائه می شود.

 

همچنین بخوانید:

راهنمای تغذیه سالم (کلیک)

 

تغذیه

هدف از درمان هموکروماتوز کاهش میزان آهن در بدن به سطح نرمال است.

علاوه بر خوردن غذاهایی که آهن کمی دارند، بیماران مبتلا به هموکروماتوز باید فاکتورهای دیگری از تغذیه را نیز باید در نظر بگیرند. برای نمونه برخی از اجزای رژیم غذایی بر میزان جذب آهن در بدن تاثیر می گذارد.

برای نمونه:

• نوع آهن: جذب آهن هم (Heme) برای بدن راحت تر از آهن غیرهم (Nonheme) است. غذاهای گیاهی فقط حاوی آهن غیرهم هستند، در حالی که گوشت، مرغ، ماهی و غذاهای دریایی حاویهر دو نوع آهن هِم و غیرهِم هستند.
• ویتامین C: این ویتامین جذب آهن غیرهم را افزایش می دهد.
• کلسیم: این ماده معدنی می تواند باعث کاهش جذب آهن شود.
• فیتات ها، تانن ها و پلی فنول ها: این اجزای غذایی جذب آهن غیرهم را محدود می کنند.

علاوه بر تاثیر تغذیه و تغییرات رژیم غذایی، پزشکان می توانند هموکروماتوز را با دارو و فلبوتومی درمانی درمان کنند. در فلبوتومی خون از بدن خارج می شود.

 

همچنین بخوانید:

فواید و منابع کلسیم (کلیک)

 

غذاهای مفید

هیچ دستورالعمل رژیم غذایی رسمی برای افراد مبتلا به هموکروماتوز وجود ندارد، اما غذاهای زیر می توانند برای این وضعیت مفید باشند:

 

میوه ها و سبزیجات

میوه ها و سبزیجات بخش مهمی از هر رژیم غذایی سالم هستند. آنها سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی ضروری برای عملکرد صحیح بدن هستند.

برخی از میوه ها و سبزیجات، از جمله اسفناج، قارچ و زیتون، سرشار از آهن غیرهم هستند. از آنجایی که جذب آهن غیرهم برای بدن سخت تر است، بعید است که آنها تاثیر قابل توجهی روی سطح آهن داشته باشند.

افراد مبتلا به هموکروماتوز دارای سطوح بالاتری از استرس اکسیداتیو آسیب رسان به بدن هستند. بنابراین خوردن غذاهای حاوی آنتی اکسیدان می تواند با اکسیداسیون مقابله کرده و از سلول ها در برابر آسیب محافظت کند.

بسیاری از میوه ها و سبزیجات سرشار از آنتی اکسیدان هایی مانند ویتامین E و سلنیوم هستند.

گیاهان همچنین حاوی فیتوکمیکال ها یا ترکیبات گیاهی هستند که خاصیت محافظتی دارند. نمونه هایی از فیتوکمیکال ها عبارتند از:

• لوتئین در سبزی های با برگ تیره
• لیکوپن موجود در گوجه فرنگی
• آنتوسیانین موجود در چغندر و زغال اخته

 

همچنین بخوانید:

انواع آنتی اکسیدان ها: فواید و منابع حاوی آن ها (کلیک)

 

پروتئین بدون چربی

پروتئین بدون چربی بخشی ضروری از یک رژیم غذایی سالم و متعادل است، اما بسیاری از منابع پروتئین بدون چربی حاوی آهن هستند.

اگرچه نیازی نیست افراد مبتلا به هموکروماتوز به طور کامل از پروتئین حیوانی خودداری کنند، اما بهتر است پروتئین های حیوانی حاوی مقادیر کمتر آهن مانند ماهی و مرغ را به جای پروتئین های حیوانی غنی از آهن مانند گوشت قرمز انتخاب کنند.

 

غلات، لوبیا، آجیل و دانه ها

تمام غلات، حبوبات، دانه ها و مغزها حاوی اسید فیتیک یا فیتات هایی هستند که باعث کاهش جذب آهن می شوند.

خوردن غذاهای سرشار از فیتات، مانند لوبیا، آجیل و غلات کامل، باعث کاهش جذب آهن غیرهم از غذاهای گیاهی می شوند. در نتیجه، ممکن است سطح کل آهن را در بدن کاهش یابد.

 

چای و قهوه

چای و قهوه حاوی تانن، یکی از انواع ترکیبات گیاهی پلی فنول، هستند.

تانن موجود در چای و قهوه می توانند جذب آهن را کاهش دهند. بنابراین مصرف این نوشیدنی ها راه دیگری برای افراد مبتلا به هموکروماتوز برای مدیریت سطح آهن است.

 

همچنین بخوانید:

خواص قهوه سیاه (کلیک)

 

غذاهای غنی از کلسیم

کلسیم می تواند جذب آهن غیرهم و هِم را کاهش دهد. نمونه هایی از غذاهای غنی از کلسیم عبارتند از:

• ماست
• شیر
• پنیر
• توفو
• سبزیجات برگ سبز، مانند بروکلی

همچنین بخوانید:

فواید توفو و مضرات آن (کلیک)

 

تخم مرغ

تحقیقات نشان می دهد که تخم مرغ می تواند به مهار جذب آهن کمک کند.

تخم مرغ حاوی پروتئینی به نام فسویتین است که به آهن متصل شده و از جذب آن جلوگیری می کند.

 

غذاهای اجتنابی

به طور کلی پزشکان به افراد مبتلا به هموکروماتوز توصیه می کنند که از مصرف غذاها و مکمل های غنی شده با آهن خودداری کنند. سایر غذاهایی که این افراد باید اجتناب کنند عبارتند از:

 

گوشت قرمز

بیشتر گوشت های قرمز، از جمله گوشت گاو، گوسفند و گوزن، منبع غنی آهن هِم هستند. گوشت مرغ و خوک مقادیر کمتری آهن هِم دارند.

از آنجایی که جذب آهن هِم برای بدن آسان است، بهتر است افراد مبتلا به هموکروماتوز از مصرف زیاد گوشت قرمز اجتناب کنند.

گوشت قرمز همچنین جذب آهن غیرهم را نیز افزایش می دهد.

با این حال با مصرف گوشت قرمز با غذاهایی که جذب آهن را کاهش می دهند می توان به کنترل سطح آهن کمک کرد.

 

همچنین بخوانید:

رابطه گوشت با سرطان (کلیک)

 

صدف خام

صدف‌ ها مانند صدف‌ دو کفه ای و اویستر گاهی حاوی باکتری ویبریو ولنیفیکوس (Vibrio vulnificus) هستند. این باکتری ها می توانند باعث عفونت جدی به نام ویبریوز شوند.

افراد مبتلا به هموکروماتوز بیشتر مستعد ابتلا به عفونت ویبریوز هستند. بنابراین پختن کامل صدف ها جهت از بین بردن باکتری ها مهم است. دور انداختن صدف‌ های خامی که پوسته شان باز است و پرهیز از خوردن صدف‌ هایی که پس از پختن باز نشده اند نیز خطر ابتلا را کاهش می دهد.

 

همچنین بخوانید:

خواص صدف خوراکی (کلیک)

 

ویتامین سی

ویتامین C باعث افزایش جذب آهن غیرهم می شود. به همین دلیل، افراد مبتلا به هموکروماتوز باید از مصرف مکمل های ویتامین C خودداری کنند.

میزان ویتامین C موجود در میوه ها و سبزیجات به طور کلی بسیار کم است، بنابراین نمی توانند تاثیر قابل توجهی بر جذب آهن داشته باشند. این غذاها همچنین حاوی انواع مواد مغذی دیگری هستند که برای داشتن یک رژیم غذایی سالم مهم هستند.

با این حال خوردن غذاها یا نوشیدنی های سرشار از ویتامین C در کنار غذاهای غنی از آهن می توانند باعث افزایش جذب آهن شوند. به همین دلیل، ترکیب غذاهای غنی از آهن با غذاهای غنی از ویتامین C ممکن است انتخاب مناسبی برای مبتلایان به هموکروماتوز نباشد.

در این وضعیت برای دانستن میزان مجاز روزانه مصرف ویتامین C باید با پزشک صحبت کرد.

 

همچنین بخوانید:

7 اثر اثبات شده ویتامین C (ویتامین سی) بر بدن (کلیک)

 

غذاهای غنی شده

غذاهای غنی شده حاوی ویتامین ها و مواد معدنی اضافه شده برای بهبود تغذیه هستند. بسیاری از محصولات غلات با کلسیم، ویتامین D و آهن غنی شده اند.

افراد مبتلا به هموکروماتوز باید از غذاهای غنی شده با آهن اجتناب کنند.

 

الکل

بدن برای هضم الکل موادی تولید می کند که به کبد آسیب می رسانند.

ترکیب آهن و الکل می تواند باعث افزایش استرس اکسیداتیو شود. این استرس اکسیداتیو اثر هموکروماتوز بر بدن را بدتر می کند. الکل همچنین باعث افزایش ذخایر آهن بدن می شود.

بنابراین فرد مبتلا به هموکروماتوز باید مصرف الکل خود را محدود کند.

 

همچنین بخوانید:

اثرات مصرف الکل بر بدن (کلیک)

آیا تغذیه تاثیر زیادی بر هموکروماتوز دارد؟

تغذیه می تواند بر جذب آهن تاثیر بگذارد، اما اینکه آیا تاثیر زیادی بر هموکروماتوز دارد یا خیر، مشخص نیست. تغییرات رژیم غذایی در بیماران هموکروماتوز می تواند غیر ضروری باشد.

به گفته انجمن آمریکایی مطالعه بیماری‌ های کبد و موسسه ملی دیابت و بیماری‌ های گوارشی و کلیوی، تغییرات رژیم غذایی در مقایسه با درمان‌ های استاندارد هموکروماتوز تنها تاثیر کمی بر سطح آهن بیماران آن دارد. اگرچه تغییرات رژیم غذایی ممکن است به کاهش سطح آهن در مقادیر کم کمک کند، اما تقریبا به اندازه داروها یا فلبوتومی موثر نیستند.

با این حال، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) و موسسه ملی قلب، ریه و خون همچنان اجتناب از مصرف موارد زیر را برای افراد مبتلا به هموکروماتوز توصیه می کند:

• مکمل های آهن
• مکمل های ویتامین C
• صدف خام
• مصرف زیاد الکل

 

سایر گزینه های درمانی هموکروماتوز

درمان های هموکروماتوز عبارتند از:

 

فلبوتومی

در این روش پزشکان با کشیدن حدود 1 لیتر خون در هر بار، آهن اضافی را از بین می برند. برای بررسی سطح آهن باید به طور مرتب آزمایش خون داده شود.

 

کیلات درمانی

در کیلات تراپی، آهن با استفاده از قرص یا تزریق حذف می شود. این درمان ها برای افرادی که به دلیل شرایطی مانند کم خونی یا مشکلات قلبی قادر به خارج کردن خون نیستند، ضروری است.

درمان های کیلاتاسیون نسبت به فلبوتومی در از بین بردن آهن موثرتر هستند.

 

خلاصه

هموکروماتوز باعث جذب بیش از حد آهن از غذاها می شود.

هدف از درمان هموکروماتوز حذف آهن اضافی از خون از طریق فلبوتومی یا درمان کیلاسیون است. اجتناب از مکمل‌ های ویتامین C، صدف‌ های خام و مصرف زیاد الکل نیز می تواند برای این وضعیت مفید باشد.

خوردن غذاهایی که آهن کمتری دارند یا جذب آهن را کاهش می دهند نیز می تواند به حفظ سطح آهن در محدوده طبیعی کمک کند. با این حال، کاهش آهن رژیم غذایی به اندازه سایر درمان ها برای بیماران هموکروماتوز موثر نیست.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.