درماتیت آتوپیک چیست؟ در مورد رایج ترین شکل اگزما بیشتر بدانید

درماتیت آتوپیک که اگزما نیز نامیده می شود، یک ناراحتی پوستی رایج میان کودکان است. این ناراحتی پوستی معمولا با نام های زیر نیز شناخته می شود:

* اگزما (رایج ترین نام)

* درماتیت

* اگزمای آتوپیک

* درماتیت آتوپیک

به منظور جلوگیری از سردرگمی خوانندگان محترم این مقاله، تا انتهای این مطلب فقط از نام علمی این بیماری یعنی – درماتیت آتوپیک – استفاده شده است.

کودکان اغلب طی نخستین سال زندگی خود علائم درماتیت آتوپیک را نشان خواهند داد. اگر کودکی طی این مدت مبتلا به درماتیت آتوپیک شود، پوسته های خشک و فلس مانندی روی پوست او ظاهر می شود. این پوسته ها اغلب روی کف سر، پیشانی و صورت ظاهر می شوند. شایع ترین محل ظاهر شدن این پوسته ها، گونه ها هستند.

در هر حال، مهم نیست این پوسته ها کجا ظاهر می شوند، درماتیت آتوپیک معمولا با خارش همراه است. نوزادان ممکن است پوست خود را روی زمین یا فرش بکشند تا خارش آنها تسکین یابد.

در کودکان، صرف نظر از سن آنها، احتمال دارد خارش بسیار شدید باشد به حدی که خواب آنها را مختل کند. در چنین شرایطی خاراندن پوست ممکن است منجر به عفونت پوست شود.

از آنجائیکه درماتیت آتوپیک می تواند یک ناراحتی دراز مدت باشد، مهم است که مراقبت از چنین پوست هایی را بیاموزید. درمان و مراقبت های مناسب از پوست تا حد بسیار زیادی ناراحتی های پوست را کاهش می دهد.

علائم و نشانه های درماتیت آتوپیک

علائم درماتیت آتوپیک در نوزادان، کودکان و بزرگسالان متفاوت است. در ادامه نشانه ها (آنچه دیده می شود) و علائم (آنچه احساس می شود) درماتیت آتوپیک در هر یک از این گروه های سنی به تشریح بررسی شده است.

نوزادان

درماتیت آتوپیک می تواند خیلی زود شروع شود. بطوریکه علائم این ناراحتی پوستی در برخی نوزادان در سنین 2 یا 3 ماهگی ظاهر می شوند. علائم و نشانه های درماتیت آتوپیک نوزادان اغلب موارد زیر را شامل می شوند:

ظاهر شدن راش های پوستی ناگهانی که:

پوست را زبر، پوسته پوسته و خشک کرده و با خارش همراه هستند.

روی کف سر، صورت بخصوص گونه ها دیده می شوند. (البته ممکن است راش های درماتیت آتوپیک در سایر نواحی بدن نیز ظاهر شوند.)

ممکن است تاول ایجاد کنند، سپس تاول ها بترکند و مایعاتی از آنها تراوش کند.

باعث ایجاد خارش متناوب می شوند.

نوزاد به منظور کاهش خارش پوست، نواحی درگیر را روی سطح تخت، پتو و… می مالد.

نوزاد نمی تواند به راحتی و همانند دیگر نوزادان بخوابد.

ممکن است در اثر مالش و خاراندن پوست، عفونت ایجاد شود.

والدین اغلب نگران هستند علائم درماتیت آتوپیک در نواحی پوشک ایجاد شود. اما باید گفت چنین اتفاقی به ندرت پیش می آید، چراکه محیط ناحیه ی پوشک، برای رشد و گسترش علائم درماتیت آتوپیک بیش از حد مرطوب است.

کودکان

اگر شروع درماتیت آتوپیک در سنین 2 سالگی تا بلوغ باشد، کودک اغلب نشانه ها و علائم زیر را بروز می دهد:

بثورات پوستی در چین آرنج یا زانو (از دیگر نواحی رایج برای ظاهر شدن راش های درماتیت آتوپیک می توان به گردن، مچ دست، مچ پا و/یا چین باسن و پاها اشاره کرد)

خارش و پوسته ریزی در نواحی که راش ایجاد شده است.

به مرور زمان، پوست ناحیه ی درگیر درماتیت آتوپیک ممکن است:

* ناهموار شود.

* روشن تر (یا تیره تر) شود.

* ضخیم تر، چرمی شود. (به منظور محافظت از خود در برابر خاراندن)

* ضایعات ایجاد شده روی نواحی ضخیم پوست گسترش یابد.

* خارش پوست (نواحی ضخیم) مداوم شود.

بزرگسالان

ابتلا به درماتیت آتوپیک در بزرگسالان به ندرت پیش می آید. اکثر مردم (حدودا 90%) تا پیش از 5 سالگی مبتلا به درماتیت آتوپیک می شوند. حدود نیمی از افرادی که در طول دوران کودکی مبتلا به درماتیت آتوپیک شده اند، احتمالا علائم و نشانه های خفیف بیماری آنها در بزرگسالی نیز ادامه دارد. زمانیکه یک بزرگسال مبتلا به درماتیت آتوپیک است، اغلب نشانه های بیماری او با دوران کودکی فرق می کند. برای بزرگسالان، درماتیت آتوپیک اغلب:

در نواحی چین خوردگی آرنج یا زانوها و تای گردن ایجاد می شود.

بخش عظیم تری از پوست بدن را درگیر می کند.

در نواحی گردن و صورت مشهودتر است.

در نواحی اطراف چشم شدیدتر است.

باعث خشکی شدید پوست می شود.

باعث خارش بی وقفه ی پوست می شود.

باعث پوسته ریزی می شود – پوسته ریزی ناشی از درماتیت آتوپیک در بزرگسالان بیشتر از کودکان و نوزادان است.

اگر فردی سالها مبتلا به درماتیت آتوپیک باشد، بخش هایی از پوست ممکن است ضخیم تر و تیره تر (یا روشن تر) از سایر نواحی پوست شوند. پوست ضخیم شده می تواند همواره خارش داشته باشد.

بزرگسالانی که در کودکی مبتلا به درماتیت آتوپیک بوده اند و دیگر مبتلا به این ناراحتی پوستی نیستند، احتمال دارد دچار شرایط زیر شوند:

خشکی شدید پوست

تحریک شدن آسان پوست

اگزمای دست

مشکلات چشم (اگزمای پلک، آب مروارید)

علل درماتیت آتوپیک

چه کسانی مبتلا به درماتیت آتوپیک می شوند؟

بین 10% تا 20% کودکان در سراسر دنیا مبتلا به درماتیت آتوپیک هستند و حدودا 1% تا 3% بزرگسالان نیز مبتلا به درماتیت آتوپیک هستند. افراد با هر رنگ پوستی ممکن است مبتلا به درماتیت آتوپیک شوند.

اکثریت مردم (حدودا 90%) تا پیش از 5 سالگی متوجه ابتلا به درماتیت آتوپیک می شوند. احتمال شروع ابتلا به این ناراحتی پوستی در بزرگسالی نادر است.

درماتیت آتوپیک، امروزه به نسبت 30 سال پیش رایج تر شده است. متخصصان پوست درباره علت آن هنوز مطمئن نیستند. آنچه مسلم است بعضی کودکان در خصوص ابتلا به درماتیت آتوپیک از ریسک بالاتری برخوردار هستند. برخی از عواملی که ریسک ابتلای کودکان به درماتیت آتوپیک را بالا می برد عبارتند از:

ابتلای یکی از اعضای خانواده به درماتیت آتوپیک، آسم، یا رینیت آلرژیک (تب یونجه):

آیا پدر یا مادر نوزاد درماتیت آتوپیک داشته اند؟ آیا یکی از والدین سابقه ی آسم یا آلرژی (حتی فصلی) دارد؟

سابقه ی خانوادگی ابتلا به چنین بیماری هایی نیرومندترین فاکتور خطر برای نوزاد است. چنانچه یکی از والدین مبتلا به درماتیت آتوپیک یا آلرژی بوده باشند، کودک بیشتر در خطر ابتلا به درماتیت آتوپیک قرار می گیرد. بعضی کودکان به هر سه ی این بیماری ها مبتلا می شوند. آسم و آلرژی فصلی معمولا تا پیش از 30 سالگی ظاهر می شوند. افراد اغلب تا آخر عمر آسم و آلرژی فصلی را همراه خود دارند.

محل زندگی کودک:

زندگی در کشورهای پیشرفته، شهرها (بخصوص شهرهای آلوده) و آب و هوای سرد ریسک ابتلا به درماتیت آتوپیک را در کودکان بالا می برد.

جنسیت: خانم ها کمی بیشتر از آقایان مستعد ابتلا به درماتیت آتوپیک هستند.

سن مادر هنگام تولد نوزاد: نوزادانی که مادران آنها در سنین بالاتر از میانگین سنین بارداری، زایمان کرده اند، بیشتر مستعد ابتلا به درماتیت آتوپیک هستند.

طبقه اجتماعی: درماتیت آتوپیک در طبقات بالاتر اجتماعی بیشتر دیده می شود.

چه مسائلی باعث ابتلا به درماتیت آتوپیک می شوند؟

محققان هنوز هم در حال مطالعه درباره ی علل درماتیت آتوپیک هستند. طی این مطالعات محققان متوجه شده اند، درماتیت آتوپیک:

مسری نیست: نیازی نیست نگران سرایت این بیماری باشید.

ارث در ابتلا به این ناراحتی پوستی موثر است: معمولا یکی از اعضای خانواده ی افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک، مبتلا به درماتیت آتوپیک، آسم یا آلرژی فصلی بوده است. بدین معنا که ژن ها در ابتلا به این بیماری نقش مهمی ایفا می کنند.

کودکانی که یکی از اعضای خانواده ی آنها درماتیت آتوپیک، آسم یا آلرژی داشته اند، بیشتر مستعد ابتلا به درماتیت آتوپیک هستند.

تقریبا نیمی از افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک حاد (بطوریکه بیماری منطقه ی عظیمی از پوست را درگیر کرده است یا بسیار مشکل ساز شده است.) مبتلا به آسم می شوند و حدود دو سوم (66%) آنها آلرژی فصلی را نیز تجربه خواهند کرد.

آیا رژیم غذایی می تواند باعث درماتیت آتوپیک شود؟

عادت هایی غذایی نمی توانند باعث ابتلا به درماتیت آتوپیک شوند. اما برخی مطالعات نشان داده اند آلرژی های غذایی می توانند درماتیت آتوپیک را تشدید کنند. کودکانی که مبتلا به درماتیت آتوپیک هستند اغلب به شیر و لبنیات مثل ماست و پنیر، آجیل و صدف نیز آلرژی دارند.

قبل از تغییر رژیم غذایی کودک خود، حتما نخست با متخصص کودکان مشورت کنید. کودکان برای رشد و نمو طبیعی نیازمند مواد غذایی خاصی هستند.

تحقیقات درباره ی علل این بیماری پیچیده هنوز هم ادامه دارد. محققان معتقدند عواملی وجود دارند که با علل ایجاد درماتیت آتوپیک تداخل دارند. این عوامل به ژن ها، محل زندگی و نحوه عملکرد سیستم ایمنی بدن مربوط می شوند.

درمان درماتیت آتوپیک

متخصصان پوست چطور ابتلا به درماتیت آتوپیک را تشخیص می دهند؟

متخصص، فرآیند تشخیص درماتیت آتوپیک را با بررسی پوست نوزاد آغاز می کند. متخصص پوست به دنبال راش های پوستی می گردد. همچنین ممکن است سوالاتی از والدین بپرسد. برای پزشک مهم است که بداند آیا کودک خارش پوست هم دارد یا خیر. همچنین متخصص می خواهد بداند که آیا هیچ یک از اقوام خونی کودک سابقه ی ابتلا به درماتیت آتوپیک، آسم یا آلرژی فصلی داشته اند یا خیر.

گاهی اوقات پزشک دستور نمونه برداری از پوست را تجویز می کند. این آزمایش پزشکی به منظور یافتن انواع آلرژی انجام می گیرد. این آزمایش عبارت است از قرار دادن مقدار بسیار کمی از آلرژن ها روی پوست کودک (منظور از آلرژن هر ماده ای است که باعث آلرژی در برخی افراد می شود.) متخصص واکنش های پوستی را بررسی می کند. این بررسی ها معمولا طی چند ساعت اول، 24 ساعت و 72 ساعت بعد از انجام آزمایش تکرار می شوند. براساس مطالعات برخی آلرژن های خاص می توانند علائم درماتیت آتوپیک را تشدید کنند.

متخصصان چطور درماتیت آتوپیک را درمان می کنند؟

درمان نمی تواند درماتیت آتوپیک را معالجه کند، اما می تواند علائم آن را کنترل کند. درمان مهم است چراکه می تواند:

از تشدید درماتیت آتوپیک جلوگیری کند.

پوست را تسکین دهد و درد و خارش ناشی از آن را بهبود دهد.

احساس استرس را کم کند.

از عفونت جلوگیری کند.

از ضخیم شدن پوست پیشگیری کند. ضخامت پوست اغلب باعث خارش مداوم می شود حتی زمانی که درماتیت آتوپیک در فاز اشتعال نیست.

برنامه ی درمان اغلب شامل دارو، مراقبت های پوستی و تغییر سبک زندگی است. مراقبت از پوست و تغییر سبک زندگی می تواند به پیشگیری از اشتعال درماتیت آتوپیک کمک کند. بسیاری از بیماران توصیه هایی در خصوص منع مصرف برخی ترکیبات و خوراکی دریافت می کنند. رعایت تمامی این موارد ممکن است آزاردهنده باشد، اما رعایت تمامی آنها قطعا تغییرات قابل ملاحظه ای ایجاد خواهد کرد. متخصص پوست براساس نیاز بیمار، یک برنامه درمانی متناسب طراحی می کند و در صورت نیاز دارو و دیگر درمان های کمکی برای کنترل نشانه های زیر نیز تجویز می شوند:

کنترل خارش

کاهش التهابات پوستی (قرمزی و تورم)

از بین بردن عفونت

برداشتن ضایعات پوسته شده و ضخیم

جلوگیری از ایجاد ضایعات جدید

جمع بندی

مطالعات نشان داده اند زمانی که یک نوزاد یا کودک مبتلا به درماتیت آتوپیک می شود، به مرور زمان بهتر خواهد شد. در برخی کودکان، شرایط بیماری تا سن 2 سالگی کاملا برطرف می شود.

نزدیک نیمی از کودکانی که درماتیت آتوپیک می گیرند، در بزرگسالی نیز علائم این بیماری را دارند. اما خبر خوب آن است که درماتیت آتوپیک اغلب به مرور زمان و با افزایش سن خفیف تر می شود.

هیچ راهی وجود ندارد که بطور قطع بتوان گفت درماتیت آتوپیک از بین می رود یا مادام العمر است. این مسئله اهمیت درمان را بیشتر می کند. درمان می تواند مانع تشدید درماتیت آتوپیک شود. بعلاوه درمان به بهبود ناراحتی های ناشی از بیماری نیز کمک می کند.