ویروس کرونا چه بلایی سر ریه ها می آورد؟

در این مقاله پروفسور جان ویلسون، متخصص ریه و مجاری تنفسی، دامنه ی تاثیرات کووید-19 را توضیح می دهد. این بیماری می تواند بدون هیچ علائمی باشد، اما در برخی افراد هم باعث ایجاد علائم شدید شبیه به ذات الریه می شود. (متنی که در ادامه مطالعه می فرمایید بازگردان خبر منتشر شده در نسخه استرالیایی روزنامه گاردین است).

 

 

آنچه که امروز به نام کووید-19، یا کرونا ویروس می شناسیم، در اواخر سال 2019 آغاز شد، زمانی که چندین گزارش از مواردی دریافت گردید که در آن بیماران دچار علائم ذات الریه شده بودند. اوایل، دلیل این علائم مشخص نبود، اما بعدها معلوم شد علت نوعی ویروس جدید (سندروم حاد تنفسی کرونا ویروس 2، یا سارس کوو-2) است و بیماری که در اثر این ویروس شکل گرفت، کووید-19 نام گرفت. WHO (سازمان جهانی بهداشت) در حال حاضر، شیوع کرونا را به عنوان یک پاندمی (بیماری همه گیر) اعلام کرده است.

بیشتر افراد مبتلا به این بیماری فقط علائم خفیف، شبیه به سرماخوردگی دارند. بنابر اعلام WHO (سازمان جهانی بهداشت)، حدودا 80% افراد مبتلا به کووید-19 بدون هیچ درمان خاصی بهبود می یابند. تقریبا از هر شش نفر، یک نفر به شدت مریض می شود و از نظر تنفسی دچار مشکل می شود. اما کووید-19 چطور ممکن است تبدیل به یک بیماری شدید با علائم ذات الریه شود؟ و در اینصورت چه بلایی سر ریه ها و بقیه ی اعضای بدن می آید؟

برای دریافت پاسخ این سوال روزنامه گاردین، گفت و گویی با پروفسور جان ویلسون (رئیس دانشکده سلطنتی پزشکی استرالیا و متخصص مجاری تنفسی) ترتیب داده است. بنابر گفته ی ایشان، دامنه ی تاثیرات کووید-19 وسیع است. نگران کننده ترین پیامد این بیماری، پنومونی (ذات الریه) است. پروفسور ویلسون معتقد است افراد مبتلا به کووید-19 را می توان در 4 گروه دسته بندی کرد:

خفیف ترین گروه، کسانی هستند که بیماری شان تحت بالینی است، یعنی با وجود ابتلا به ویروس هیچ نوع علائمی ندارند.

گروه بعدی، کسانی هستند که عفونت، بخش فوقانی ریه آنها را درگیر کرده است. این گروه از افراد علائم خفیف تب و سرفه دارند و گاهی اوقات علائم دیگری نظیر سردرد و ورم ملتحمه ها را نیز بروز می دهند. البته حتی افرادی که علائم خفیف دارند هم می توانند ویروس را به دیگران منتقل کنند، گرچه ممکن است بسیاری از آنها از بیماری خود مطلع نباشند.

بخش عظیمی از کسانی را که تست کرونای آنها مثبت است، افرادی تشکیل داده اند که علائم شبه آنفولانزایی دارند که به حدی شدید است که آنها را از زندگی روزمره باز داشته است. این دسته از افراد به احتمال زیاد می بایست در بیمارستان بستری شوند.

و در آخر، گروه چهارم، کسانی هستند که دچار علائم بسیار شدید شبیه به ذات الریه می شوند.

براساس جمع بندی نتایج بدست آمده در ووهان چین، از میان افرادی که تست کرونای آنها مثبت بوده است و نیاز به درمان داشتند، تقریبا 6% آنها بیماری شدید داشتند. به گفته ی سازمان جهانی بهداشت، احتمال بروز بیماری شدید، در افراد مسن با مشکلات پیش زمینه ای مثل فشار خون بالا، مشکلات قلبی و تنفسی یا دیابت، بیشتر است.

 

ذات الریه چگونه بوجود می آید؟

با راه یافتن عفونت به درخت تنفسی، بیماران مبتلا به کووید-19 دچار تب و سرفه می شوند. (به تقسیمات برونش در بافت ریه، درخت تنفسی می گویند. درخت تنفسی شامل مسیر های هوایی است که از طریق آن هوا بین ریه ها و فضای خارج رد و بدل می شود.)

در صورتی که پوشش درخت تنفسی آسیب ببیند، ملتهب می شود. این مسئله به خودی خود، عصب هایی که در دیواره مجاری تنفسی قرار دارند را تحریک می کند. در چنین وضعیتی حتی ذره ای از گرد و غبار هم ممکن است باعث سرفه شود.

چنانچه وضعیت وخیم تر شود، واحدهای تبادل گازی که در انتهای معابر تنفسی قرار گرفته اند نیز آلوده می شوند و اگر آنها آلوده شوند، واکنش خود را با ریختن مواد التهابی در کیسه های هوایی نشان خواهند داد؛ در نهایت اگر مواد التهابی، ریه ها را پر کنند، ریه ها دیگر قادر به جذب اکسیژن و دفع دی اکسید کربن نخواهند بود و همین امر معمولا علت اصلی ذات الریه و مرگ در اثر ابتلا به کروناست.

 

ذات الریه چگونه درمان می شود؟

متاسفانه تا کنون راهی یافت نشده که از طریق آن بتوان جلوی پنومونی ناشی از کووید-19 را گرفت. البته در حال حاضر بیماران تحت درمان های بالینی احتمالی قرار دارند و محققان امیدوارند بتوانند دارویی بیابند که بتواند 100% اثربخش باشد. اما فعلا هیچ درمان مشخصی به غیر از درمان حمایتی، وجود ندارد. در درمان حمایتی، به بیمار بصورت مصنوعی اکسیژن مکانیکی داده می شود، بدین ترتیب سطح اکسیژن تا زمانی که دوباره ریه ها بهبود یابند و عملکرد طبیعی خود را بازیابند، در سطح مطلوب حفظ خواهد شد.

برای کسب اطلاعات بیشتر مراجعه کنید به مقاله: راه های درمان کووید-19

لازم به ذکر است بیماران مبتلا به ذات الریه ویروسی، در ریسک بالای ابتلا به عفونت های ثانویه نیز قرار دارند؛ بنابراین ممکن است لازم باشد در کنار درمان های حمایتی و داروهای ضدویروسی، آنتی بیوتیک نیز مصرف کنند. با این وجود در برخی مواقع این رویه کافی نیست و ذات الریه تسکین نمی یابد و متاسفانه بیمار جان خود را از دست می دهد.

آیا پنومونی کووید-19 با انواع دیگر ذات الریه فرق دارد؟

پنومونی کووید-19 با دیگر انواع پنومونی هایی که منجر به بستری شدن افراد در بیمارستان ها می شود، فرق دارد. بیشتر ذات الریه های شناخته شده منشاء باکتریایی دارند و با آنتی بیوتیک درمان می شوند. اما شواهدی وجود دارند که نشان می دهند، ذات الریه (پنومونی) ناشی از کووید-19 بطور ویژه ای شدیدتر است؛ در ذات الریه ناشی از ویروس کرونا، اغلب کل ریه درگیر می شود.

زمانی که ریه ها دچار عفونت می شوند، بدن در ابتدا سعی می کند ویروس را از بین برده و مانع تکثیر آن شود. اما ممکن است این مکانیسم دفاعی، در برخی افراد از جمله افراد مسن، کسانی که مبتلا به دیابت یا بیماری های مزمن قلبی و ریوی هستند، دچار اختلال باشد.

بطور کلی افراد بالای 65 سال در معرض خطر ابتلا به پنومونی هستند، افراد مبتلا به شرایط خاص پزشکی، مثل دیابت، سرطان یا بیماری های مزمنی که ریه ها، قلب، کلیه و کبد را درگیر می کنند و افراد سیگاری نیز همین وضعیت را دارند.

سن اصلی ترین فاکتور پیش بینی کننده خطر مرگ در اثر پنومونی است. پنومونی همیشه برای افراد مسن جدی بوده است و در حقیقت یکی از اصلی ترین دلایل مرگ در دوران کهنسالی به شمار می آید.

به عنوان حرف آخر، مهم نیست که چقدر سالم و فعال هستید، ریسک ابتلا به ذات الریه با افزایش سن افزایش می یابد. علت این امر آن است که سیستم ایمنی بدن بطور طبیعی با افزایش سن ضعیف می شود و همین مسئله کار بدن را برای مبارزه علیه عفونت ها و بیماری ها سخت می کند.