علت بالا بودن کتون خون

به بالا رفتن سطح کتون در خون به علت وضعیت متابولیکی به نام کتوز، کتونمی گفته می شود؛ علائم – دلایل و درمان بالا بودن کتون خون را بخوانید.

 

کتونمی (Ketonemia) اصطلاحی است که به بالا رفتن غیر عادی اجسام کتون در خون اطلاق می شود. بالا رفتن کتون خون به علت فرآیندی به نام کتوز رخ می دهد که طی آن بدن به جای گلوکز، چربی را برای انرژی می سوزاند.

بالا بودن کتون خون می تواند ناشی از دنبال کردن رژیم کتوژنیک (کتو) رخ دهد. در این رژیم به این دلیل که کربوهیدرات بسیار کمی مصرف می شود، بدن از چربی به عنوان منبع انرژی استفاده می کند.

کتوز همچنین می تواند به علت عدم وجود کافی انسولین کافی در بدن رخ دهد، برای نمونه زمانیکه بدن در تولید انسولین مشکل دارد. بنابراین احتمال ایجاد کتونمی در افراد مبتلا به دیابت نیز وجود دارد.

بالا بودن بسیار زیاد کتون می تواند باعث اسیدی شدن خون و ایجاد علائم مختلفی شود. این وضعیت تحت عنوان کتواسیدوز شناخته می شود.

در این مقاله اطلاعاتی در خصوص کتونمی شامل علائم، علت، نحوه درمان، تشخیص و تفاوت آن با کتونوری بررسی می شود.

 

همچنین بخوانید:

هیپوگلیسمی هیپوکتوتیک چیست (کلیک)

 

کتونمی به چه معناست؟

همانطور که بالاتر گفته شد کتونمی اصطلاحی برای توصیف بالا بودن غیر طبیعی کتون در خون است. این وضعیت می تواند در نتیجه یک فرآیند متابولیک به نام کتوز رخ دهد. در طی کتوز، بدن از چربی به عنوان منبع اصلی انرژی استفاده می کند.

کتوز می تواند منجر به بالا رفتن زیاد کتون شود.

به طور معمول، بدن از گلوکز به عنوان منبع اصلی انرژی خود استفاده می کند. گلوکز از خوردن کربوهیدرات ها به دست می آید.

در صورت عدم وجود میزان کافی گلوکز برای مصرف انرژی، بدن به جای استفاده از آن شروع به استفاده از چربی می کند. وقتی بدن برای تامین انرژی چربی را می سوزاند، کبد کتون تولید می کند.

هنگامی که این کتون ها در غلظت های بالاتر از حد معمول در خون گردش می کنند، پزشکان به آن کتونمی می گویند.

با توجه به اعلام خدمات بهداشت ملی بریتانیا، محدوده معمول کتون خون زیر 0.6 میلی مول در لیتر (mmol/L) است.

 

همچنین بخوانید:

کربوهیدرات ها : انواع، فواید و خطرات (کلیک)

 

کتونمی در مقابل کتونوری

کتونوری به سطوح بالای کتون در ادرار اشاره دارد. زمانی که سطح کتون در خون بالاتر از حد طبیعی باشد، آنها از طریق ادرار دفع می شوند. پزشک می تواند از آزمایش ادرار و خون برای تشخیص اینکه آیا فرد در کتوز است یا خیر استفاده کند.

 

علائم

به غیر از داشتن مقدار بالاتر از حد معمول کتون در خون، ممکن است هیچ علامت خاص دیگری در ارتباط با کتونمی وجود نداشته باشد.

با این حال، کتونمی یکی از علائمی است که نشان می دهد فرد می تواند دچار کتواسیدوز باشد.

 

علائم کتواسیدوز

به طور کلی کتواسیدوز به دلیل سطح بسیار بالای کتون در خون و ادرار رخ می دهد. این وضعیت می تواند ناشی از عوارض دیابت، سوء مصرف الکل یا گرسنگی شود.

کتواسیدوز دیابتی (DKA) شایع ترین نوع کتواسیدوز است.

علائم کتواسیدوز از خفیف تا شدید متغیر و شامل موارد زیر هستند:

• ادرار بیش از حد (پلی اوری)
• تشنگی مفرط (پلی دیپسی)
• تنفسی که بوی میوه می دهد
• نفس نفس زدن یا تنفس عمیق
• کاهش وزن ناخواسته
• درد شکم
• استفراغ
• نارسایی تنفسی
• تغییرات در وضعیت روانی
• بی حالی
• ضعف
• کما

در اکثر موارد کتواسیدوز رفع می شود، اما در برخی موارد می تواند منجر به مرگ افراد نیز شود.

طبق یک مطالعه در سال 2016، DKA به طور کلی دارای نرخ مرگ و میر 2% تا 10% است. به گفته محققان این درصد بر اساس چگونگی تشخیص زودهنگام DKA و درمان آن متفاوت خواهد بود.

 

همچنین بخوانید:

کما چیست: علت و اقدامات لازم (کلیک)

علت بالا بودن کتون خون چیست؟

علت های مختلفی برای بالا بودن کتون خون وجود دارد که در ادامه رایج ترین آنها توضیح داده می شوند:

 

دیابت

افراد مبتلا به دیابت (از جمله نوع 1، نوع 2، یا انواع دیگر، مانند دیابت بارداری) نیز می توانند دارای مقادیر بالای گلوکز و مقادیر کم انسولین در خون خود شوند. گاهی اوقات این وضعیت باعث باعث بالا رفتن کتون خون می شود، زیرا بدن برای تبدیل گلوکز به انرژی به انسولین نیاز دارد.

با این حال اگر سطح کتون خیلی زیاد شود، DKA بروز پیدا می کند.

 

همچنین بخوانید:

فرق دیابت نوع یک و دو (کلیک)

 

رژیم کتوژنیک

برخی از افراد رژیم کتو را برای کاهش وزن یا به دست آوردن سایر مزایای سلامتی احتمالی آن دنبال می کنند. در رژیم کتو باید فرد کربوهیدرات بسیار کم و پروتئین متوسطی مصرف کند.

هدف نهایی این رژیم القای حالتی به نام کتوز تغذیه ای است. کتوز سرعت تولید کتون را افزایش می دهد و بدن به جای اتکا به گلوکز شروع به تجزیه چربی و کتون برای انرژی می کند.

در حالیکه این رژیم باعث بالا رفتن کتون خون می شود، به طور کلی بی خطر در نظر گرفته می شود زیرا افزایش کتون در این وضعیت متوسط است.

 

همچنین بخوانید:

غذاهای مخصوص رژیم کتوژنیک (کلیک)

 

گرسنگی

کتوز خفیف گرسنگی می تواند پس از 12 تا 14 ساعت یا بیشتر، چیزی نخوردن رخ دهد.

غذا نخوردن طولانی مدت می تواند باعث سوزاندن ذخایر چربی برای تولید انرژی و افزایش تولید کتون در بدن شود.

 

سوء مصرف الکل

افراد مبتلا به اختلال مصرف الکل نیز می توانند دچار کتونمی شوند. این وضعیت اغلب پس از یک دوره مصرف شدید الکل اتفاق می افتد. در نتیجه این مصرف زیاد الکل، فرد نمی تواند غذا بخورد. بنابراین گلوکزی برای تولید انرژی توسط بدن، دریافت نمی شود.

ترکیبی از اثرات مصرف زیاد الکل، مانند حالت تهوع، استفراغ و قند خون پایین، می توانند دلیل اصلی کتونمی باشند.

 

همچنین بخوانید:

استفراغ بعد از مصرف الکل (کلیک)

 

نحوه تشخیص کتونمی توسط پزشکان

پزشک می‌ تواند با گرفتن نمونه خون و اندازه‌ گیری میزان کتون‌ آن بررسی کند که آیا فرد مبتلا به کتونمی است یا خیر.

افراد مبتلا به دیابت که قند خون بالا یا احساس ناخوشی دارند، نیاز است تا بطور منظم آزمایش کتون را انجام دهند.

افرادی که تمایل سطح کتون خون خود را در خانه اندازه گیری کنند می توانند از دستگاه کتومتر استفاده کنند. کارکرد این دستگاه مشابه آزمایش قند خون و شامل فرو کردن سوزن در انگشت  و قرار دادن یک قطره خون روی نوار است.

 

درمان بالا بودن کتون خون

کتونمی و کتوز نیازی به درمان ندارند زیرا در این وضعیت سطح کتون در خون به طور معمول خیلی بالا و خطرناک نیست. بسیاری از افراد به عنوان بخشی از اهداف سلامتی، بدن خود را در حالت کتوز قرار می دهند.

با این حال اگر این سطوح به طور خطرناکی بالا رفت و کتواسیدوز ایجاد شد، باید فورا بدنبال درمان بود.

بسته به نوع کتواسیدوز، درمان می تواند متفاوت و بصورت زیر باشد:

 

DKA

درمان های DKA عبارتند از:

• انسولین داخل وریدی (IV) برای اصلاح قند خون بالا
• مکمل های الکترولیت
• مایعات IV

پزشکان باید به دقت فرد را تحت نظر قرار دهند تا اطمینان یابند که سطح گلوکز و الکترولیت در محدوده نرمال است.

 

همچنین بخوانید:

نوشیدنی های الکترولیت و طرز تهیه آنها (کلیک)

 

کتواسیدوز الکلی (AKA) و کتواسیدوز گرسنگی

درمان‌های AKA و کتواسیدوز گرسنگی مشابه و شامل موارد زیر هستند:

• سالین IV
• گلوکز IV
• تیامین خوراکی یا IV
• مکمل های الکترولیت

 

همچنین بخوانید:

تزریق انسولین وریدی یا انسولین درمانی IV (کلیک)

 

خلاصه

کتونمی به بالا بودن سطح کتون خون نسبت به میزان نرمال آن، به علت وضعیت متابولیکی به نام کتوز اشاره دارد. این وضعیت خطرناک نیست و می تواند به علت داشتن رژیم کتو رخ دهد.

با این حال زمانیکه سطح کتون بیش از حد بالا می‌ رود (کتواسیدوز)، علائم شدیدی و به طور بالقوه خطرناکی ایجاد می شوند. کتواسیدوز دیابتی شایع ترین نوع کتواسیدوز است.

پزشک به راحتی با آزمایش خون می تواند کتونمی را تشخیص دهد. افراد همچنین می توانند خون خود را از نظر میزان کتون در خانه با دستگاه کتومتر آزمایش کنند.

کتواسیدوز یک بیماری جدی است. به همین دلیل برای تثبیت فرد و جایگزینی مایعات و الکترولیت های ضروری نیاز به درمان فوری است.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.