انواع هیپرلیپوپروتئینمی و درمان آن

هیپرلیپوپروتئینمی یا هیپرلیپیدمی به وجود لیپوپروتئین بیش از حد در خون اشاره دارد؛ انواع – علائم – علت – تشخیص و درمان آن را بخوانید.

 

هیپرلیپوپروتئینمی (Hyperlipoproteinemia) به وضعیتی اطلاق می شود که در آن خون دارای لیپوپروتئین بیش از حد است. لیپوپروتئین ها دسته هایی از پروتئین و چربی هستند که چربی های خون مانند کلسترول و تری گلیسیرید را انتقال می دهند.

برای عملکرد درست، بدن انسان به مقداری پروتئین و چربی در جریان خون نیاز دارد. با این حال وجود کلسترول بیش از حد روی دیواره رگ ها می تواند باعث افزایش احتمال ایجاد مشکلاتی مانند بیماری قلبی و سکته شود. هیپرلیپوپروتئینمی یک اختلال شایع است که افراد زیادی را تحت تاثیر قرار می دهد.

از آنجایی که سطوح بالای لیپوپروتئین ارتباط نزدیکی با کلسترول و تری گلیسیرید بالا دارد، اصطلاح هیپرلیپوپروتئینمی اغلب تحت عنوان هیپرلیپیدمی (hyperlipidemia) نیز بکار می رود.

این مقاله انواع مختلف هیپرلیپوپروتئینمی، علت ایجاد و نحوه درمان آنها مورد بررسی قرار می گیرد.

 

همچنین بخوانید:

مقدار نرمال کلسترول خون (کلیک)

 

تعریف هیپرلیپوپروتئینمی

هیپرلیپوپروتئینمی به این معنی است که یک فرد دارای سطوح بالایی از لیپوپروتئین ها و چربی های خون به نام لیپید است. این مواد عبارتند از:

• کلسترول: یک ماده مومی شکل و چرب در خون است که وجود آن در مقادیر کم برای سلامتی مهم است. با این حال، مقادیر بیش از حد آن می تواند باعث ایجاد مشکلات سلامتی شود.
• لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL): این نوع لیپوپروتئین کلسترول را به سلول های دیواره رگ ها منتقل می کند.
• تری گلیسیرید: بدن از این نوع چربی خون برای تولید انرژی استفاده می کند. تری گلیسیرید رایج ترین نوع چربی در بدن است.
• لیپوپروتئین با چگالی بسیار کم (VLDL): این یک لیپوپروتئین است که عمدتا تری گلیسیرید را حمل می کند.

سطوح بالای چربی خون، مانند تری گلیسیرید و کلسترول، می تواند منجر به تجمع پلاک در دیواره شریان ها کمک کند. این تجمع پلاک تحت عنوان تصلب شرایین شناخته می شود.

به نوبه خود، این شرایط می تواند منجر به افزایش خطر انسداد عروق خونی و ایجاد حمله قلبی یا سکته شود. داشتن سطوح بالای چربی در خون یک اختلال شایع است.

 

همچنین بخوانید:

کلسترول LDL بالا: علت، علائم و درمان (کلیک)

 

علت

هیپرلیپوپروتئینمی می تواند به دلایل اولیه یا ثانویه ایجاد شود.

هیپرلیپوپروتئینمی اولیه

علت هیپرلیپیدمی اولیه ژنتیکی است، به این معنی که معمولا والدین آنها را از طریق ژن ها به کودک خود منتقل می کنند. چندین اختلال ژنتیکی تاثیر گذار بر نحوه تجزیه لیپوپروتئین ها توسط بدن وجود دارد.

 

هیپرلیپوپروتئینمی ثانویه

این نوع به افزایش لیپیدها و لیپوپروتئین های خون توسط یک بیماری دیگر اشاره دارد. هیپرلیپیدمی ثانویه می تواند به علت شرایط یا دلایل زیر رخ دهد:

• رژیم غذایی حاوی مواد غذایی دارای مقادیر زیاد چربی های اشباع بالا
• داروها، از جمله یک داروی قلبی به نام آمیودارون و گلوکوکورتیکوئیدها (گروهی از داروهای ضد التهابی)
• دیابت درمان نشده
• کم کاری تیروئید

عواملی مانند چاقی می توانند به عنوان عوامل ثانویه ای عمل کنند که باعث تجمع چربی در افرادی که دارای هیپرلیپوپروتئینمی اولیه زمینه ای هستند، عمل کنند.

 

همچنین بخوانید:

کم کاری تیروئید : علت و درمان (کلیک)

 

انواع هیپرلیپوپروتئینمی های اولیه

پنج نوع مختلف هیپرلیپوپروتئینمی ژنتیکی یا ارثی می‌ توانند روی سطوح چربی‌ های مختلف خون و به روش‌ های مختلف تاثیر بگذارند. انواع هیپرلیپوپروتئینمی نخستین بار توسط فردریکسون به صورت زیر طبقه بندی و تعریف شدند:

• نوع I: کودکان می توانند این نوع را از والدین خود به ارث ببرند و معمولا در جوانی بروز می کند. نوع I نحوه تجزیه چربی ها توسط بدن را مختل کرده و منجر به تجمع شدید تری گلیسیرید می شود.
• نوع IIa: همچنین به عنوان هیپرکلسترولمی خانوادگی شناخته می شود، این نوع به علت تغییر ژن رخ می دهد و باعث سطوح بالای کلسترول LDL می شود.
• نوع IIb: تغییر در یک ژن خاص باعث افزایش کلسترول و تری گلیسیرید بالا می شود.
• نوع III: افزایش لیپوپروتئین های با چگالی متوسط (IDL) نوع III را متمایز می کند. این نوع ژنتیکی است و بر نحوه تجزیه لیپیدها توسط بدن تاثیر گذاشته و باعث تجمع آنها می شود.
• نوع IV: این نوع معمولا منجر به افزایش VLDL و تری گلیسیرید اما کلسترول طبیعی می شود.
• نوع V: این نوع شدید است و به افزایش تری گلیسیرید موجود در VLDL اشاره دارد. نوع V اغلب با دیابت ارتباط دارد و به دلیل کاهش متابولیسم لیپوپروتئین، مانند نوع I، رخ نمی دهد.

همچنین بخوانید:

کلسترول VLDL چیست؟ (کلیک)

 

علائم هیپرلیپیدمی

بسیاری از افراد مبتلا به هیپرلیپیدمی هیچ علائمی ندارند و در ابتدا هنگامی که پزشکان در حال بررسی مشکل قلبی آنها هستند، متوجه چربی بالای خون می شوند. با این حال، انواع مختلف هیپرلیپیدمی می توانند باعث ایجاد علائم متفاوتی شوند. به این ترتیب پزشکان می توانند تا نوع آن را شناسایی کرده و متناسب با آن یک برنامه درمانی تشکیل دهند.

برای نمونه، هیپرلیپیدمی نوع III می تواند باعث ایجاد علائم زیر شود:

• رسوبات زرد، پوسته ای و چربی روی پوست به نام گزانتوم، به ویژه در کف دست ها
• گرفتگی در پاها
• بزرگ شدن طحال یا کبد
• التهاب پانکراس یا پانکراتیت

سابقه خانوادگی بیماری های مرتبط نیز می تواند به پزشکان در شناسایی انواع هیپرلیپوپروتئینمی کمک کند. برای نمونه انواع III، IV و V هیپرلیپوپروتئینمی با دیابت ارتباط دارند.

 

همچنین بخوانید:

دیابت نوع 1 و 2 : علائم و علت ها (کلیک)

 

تشخیص هیپرلیپوپروتئینمی

تشخیص هیپرلیپوپروتئینمی شامل آزمایش خون برای کلسترول کل، تری گلیسیرید و محتوای لیپوپروتئین آن است. آزمایشی که موارد این را اندازه گیری می کند پروفایل لیپیدی ناشتا نام دارد. بین 9 تا 12 ساعت قبل از آزمایش، فقط می توان آب نوشید.

پزشکان می توانند آزمایش‌ های دیگری را برای رد علت هیپرلیپیدمی ثانویه، مانند موارد زیر، توصیه کنند:

• یک آزمایش برای کنترل قند خون در طول زمان، یک آزمایش A1C، برای بررسی دیابت
• آزمایش هورمون محرک تیروئید (TSH) برای رد کم کاری تیروئید
• عملکرد کبد، زیرا برخی از داروهای هیپرلیپیدمی، مشکلات کبدی را به عنوان یک عارضه جانبی ذکر می کنند
• آزمایش هایی برای بررسی پروتئین در ادرار، که همچنین با بیماری قلبی عروقی (CVD) ارتباط دارد (طبق یک مطالعه در سال 2016)

 

همچنین بخوانید:

سیستم قلبی عروقی چیست؟ (کلیک)

 

درمان هیپرلیپوپروتئینمی

پزشکان با ارزیابی خطر بالای بیماری قلبی عروقی، اثرات هیپرلیپوپروتئینمی مانند کلسترول بالا و تری گلیسیرید بالا را درمان می کنند. داروهای درمانی می توانند شامل داروهای کاهنده چربی به نام استاتین، مانند موارد زیر باشند:

• پراواستاتین
• لوواستاتین
• سیمواستاتین
• روزوواستاتین
• آتورواستاتین

 

همچنین بخوانید:

استاتین ها: موارد مصرف و عوارض جانبی (کلیک)

 

این داروها در آزمایشات بالینی خطر CVD را 20% تا 30 % کاهش داده اند.

با توجه به دستورالعمل های درمان هیپرلیپوپروتئینمی انجمن قلب آمریکا (AHA)، تنظیم سبک زندگی نیز می تواند در مدیریت سطوح چربی موثر باشند. از جمله این موارد تاثیر گذار عبارتند از:

• داشتن یک رژیم غذایی سالم و حاوی مقادیر چربی اشباع شده کم
• حفظ شاخص توده بدنی متوسط (BMI)
• اجتناب یا ترک استعمال دخانیات
• داشتن فعالیت بدنی منظم

 

همچنین بخوانید:

فرمول شاخص توده بدنی (BMI) (کلیک)

 

خلاصه

هیپرلیپوپروتئینمی چربی خون و خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و سکته مغزی را افزایش می دهد. هیپرلیپیدمی می تواند به علت مشکلات سلامتی یا ژنتیک رخ دهد. انواع مختلف هیپرلیپوپروتئینمی بسته به لیپوپروتئین یا لیپیدی که تولید می کنند، متفاوت هستند.

پزشکان با استفاده از آزمایش خون و ادرار می توانند نوع هیپرلیپوپروتئینمی را تشخیص داده و وجود سایر بیماری ها را رد کنند. تشخیص آن به درمان، که معمولا شامل مصرف استاتین ها و ایجاد تغییرات سالم در شیوه زندگی است، کمک می کند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.