وقتی صحبت جلوگیری از شیوع بیماری های واگیردار مثل کووید-19 به میان می آید، مسلما هیچ چیز به اندازه ی شست و شوی دست ها موثر نیست.

اما طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) در صورت در دسترس نبودن آب و صابون، بهترین گزینه بعد از آن ضد عفونی کننده الکلی است.

از سویی دیگر با توجه به شیوع سریع ویروس کرونا و بالا رفتن میزان تقاضا، این روزها دسترسی پیدا کردن به ضد عفونی کننده های الکلی کمی دشوار شده است.

اما آیا می دانید که می توانید فقط با استفاده از سه ترکیب، خودتان ضد عفونی کننده دست تهیه کنید؟ اگر دوست دارید این کار را یاد بگیرید تا انتهای این مقاله با اویرو همراه باشید.

توجه داشته باشید این دستورالعمل و دیگر دستورالعمل های ساخت ضد عفونی کننده های خانگی، برای کسانی درج شده اند که علاوه بر امکانات و مواد اولیه ی مورد نیاز، تخصص کافی برای ساخت ضد عفونی کننده هایی موثر و بی خطر را دارند.

در خصوص ساخت ضد عفونی کننده های الکلی، به غیر از مقاله درج شده هیچ مشاوره ی دیگری ارائه نمی شود. ضمنا ترکیبات عنوان شده در این مقاله در فروشگاه اویرو موجود نمی باشند.

برای ساخت یک ضد عفونی کننده دست خانگی چه ترکیباتی نیاز دارید؟

ساخت ضد عفونی کننده دست خانگی بسیار آسان است و فقط به چند ماده نیاز دارد:

ایزوپروپیل الکل (الکل 99 درصد)
ژل آلوئه ورا
یک نوع روغن اساسی، مثلا روغن درخت چای، یا روغن اسطوخودوس – می توانید به جای روغن از آبلیمو استفاده کنید.

نکته اصلی ساخت یک ضد عفونی کننده دست خانگی کارآمد، این است که نسبت الکل به آلوئه ورا، دو به یک باشد. با رعایت این نسبت، غلظت ضد عفونی کننده الکلی که می سازید، 60 درصد خواهد بود. طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، این غلظت، حداقل غلظت الکل مورد نیاز برای از بین بردن میکروب هاست.

روند ساختن ضد عفونی کننده الکلی خانگی به چه ترتیب است؟

دستورالعمل ضد عفونی کننده دست خانگی که در ادامه ملاحظه می کنید، توسط دکتر Jagdish Khubchandani دانشیار علوم بهداشتی در دانشگاه Ball State به اشتراک گذاشته شده است. فرمول توصیه شده توسط ایشان عبارت است از:

دو واحد ایزوپروپیل الکل یا اتانول (الکل 91 تا 99 درصد)
یک واحد ژل آلوئه ورا
چند قطره روغن میخک، اکالیپتوس، نعناع یا هر روغن اساسی دیگری که در خانه دارید.

دکتر Khubchandani چند توصیه هم برای کسانی که می خواهند این فرمولاسیون را داخل خانه بسازند اضافه کرده است:

ضد عفونی کننده دست را در یک مکان تمیز بسازید.
قبل از شروع کار سطحی که قرار است روی آن کار کنید را با محلول رقیق آب وایتکس تمیز کنید و دست ها را به خوبی با آب و صابون بشوئید.
برای مخلوط کردن از یک همزن دستی یا قاشق تمیز استفاده کنید که قبل از استفاده آنها را به خوبی شسته اید.
مطمئن شوید الکلی که از آن برای ساخت ضد عفونی کننده دست استفاده می کنید، از پیش رقیق نشده است.
ترکیبات را به خوبی مخلوط کنید تا کاملا یکدست شوند.
تا قبل از آنکه هنوز ضد عفونی کننده دست آماده مصرف نشده، از دست زدن به آن خودداری کنید.

آیا ضد عفونی کننده های دست خانگی بی خطر هستند؟

دستورالعمل های گوناگونی برای ساخت ضد عفونی کننده های خانگی در دسترس هستند، اما آیا این دستورالعمل ها شما را به سمت یک ترکیب بی خطر رهسپار می کنند؟

نمی توان پاسخ واحدی به این پرسش داد!

این دستورالعمل ها، از جمله همین دستورالعملی که در این مقاله درج شده است، برای استفاده کسانی در نظر گرفته شده اند که علاوه بر دسترسی به ترکیبات درج شده، تخصص کافی ترکیب کردن آنها با هم را نیز دارند. در چنین صورتی احتمالا ضد عفونی کننده ساخته شده بی خطر خواهد بود.

استفاده از ضد عفونی کننده های دست خانگی، فقط در مواقعی مجاز است که یک موقعیت بسیار ضروری پیش آمده و فرد به هیچ وجه قادر به شست و شوی دست های خود نیست.

ترکیب شدن نادرست یا عدم رعایت نسبت های درج شده در فرمولاسیون ممکن است منجر به موارد زیر شود:

عدم کارایی، بدین معنا که ممکن است ضد عفونی کننده دست شما نتواند بطور موثر میکروب ها را از بین ببرد.
تحریکات پوستی، صدمه دیدن یا سوزش پوست
خطر استنشاق مواد شیمیایی خطرناک

کودکان مجاز به استفاده از ضد عفونی کننده های دست خانگی نمی باشند. چراکه کودکان بطور بالقوه در معرض خطر مصرف نادرست محصولات پوستی قرار دارند. مصرف اشتباه یا بیش از حد ضد عفونی کننده های خانگی می تواند منجر به صدمه دیدن یا آسیب دیدگی جدی پوست کودک شود.

روش مصرف ضد عفونی کننده دست

چند نکته در مورد ضد عفونی کننده های دست وجود دارد:

اگر دست های شما چرب یا کثیف هستند، می بایست حتما آنها را با آب و صابون بشوئید و بعد در صورت تمایل ضد عفونی کننده استفاده کنید.
ضد عفونی کننده را روی کف یکی از دست ها اسپری کنید یا بمالید. سپس دست های خود را روی هم بمالید و مطمئن شوید کل سطح دست ها و تمام انگشتانتان پوشش داده شده اند.
مالیدن دست ها را به مدت 30 تا 60 ثانیه یا تا زمان خشک شدن دست ها ادامه دهید. چراکه ضد عفونی کننده ها برای از بین بردن کامل تمام میکروب ها به حداقل 60 ثانیه (گاهی اوقات شاید کمی بیشتر) زمان نیاز دارند.

ضد عفونی کننده های دست قادر به از بین بردن چه نوع میکروب هایی هستند؟

به گفته ی مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، یک ضد عفونی کننده دست استاندارد (حاوی حداقل 60% الکل) می تواند به سرعت تعداد میکروب های دست را کم کند. ضد عفونی کننده دست به از بین بردن طیف وسیعی از پاتوژن های بیماری زا (از جمله کروناویروس جدید) کمک می کند. با همه وجود، باید گفت که حتی بهترین ضد عفونی کننده های دست هم محدودیت هایی دارند و نمی توانند تمام انواع میکروب ها را از بین ببرند. به گفته ی مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، ضد عفونی کننده های دست، شما را از شر مواد شیمیایی مضر خلاص نمی کنند. بعلاوه تاثیری در کشتن میکروب های زیر نیز ندارد:

نوروویروس
کریپتوسپوریدیوم – یک نوع انگل تک یاخته که منجر به بیماری کریپتوسپوریدیوز می شود.
انتروکولیت با غشای کاذب

فراموش نکنید اگر دست شما به وضوح کثیف یا چرب است، ضد عفونی کننده دست، نمی تواند درست اثر کند. این اتفاق ممکن است بعد از غذا خوردن، باغبانی یا ورزش کردن رخ دهد.

اگر دست های شما به نظر لزج یا کثیف هستند، به جای استفاده از ضد عفونی کننده دست، از آب و صابون استفاده کنید.

مقایسه بین شستن دست ها با ضد عفونی کردن دست ها

دانستن اینکه چه زمانی بهتر است دست های خود را بشوئید و چه زمانی بهتر است ضد عفونی کننده دست استفاده کنید، می تواند به شما کمک کند بتوانید از خود و دیگران در برابر ابتلا به ویروس کرونا و دیگر بیماری ها مثل سرماخوردگی و آنفولانزا بهتر محافظت کنید.

با وجود آنکه هر دوی اینها یک هدف مشترک دارند، به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، شست و شوی دست ها با آب و صابون همواره از اولویت بالاتری برخوردار است. ضد عفونی کننده دست فقط در مواقعی می بایست استفاده شود که آب و صابون در دسترس نیست. در هر حال شست و شوی دست ها با آب و صابون در موارد زیر الزامی است:

بعد از دستشویی رفتن
بعد از تخلیه بینی، عطسه یا سرفه
قبل از غذا خوردن
بعد از لمس کردن سطوحی که احتمال دارد آلوده باشند.

مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، دستورالعمل خاصی برای شست و شوی موثر دست ها ارائه داده است که مراحل زیر را شامل می شود:

همیشه از آب تمیز و روان استفاده کنید. (فرقی نمی کند گرم باشد یا سرد)
ابتدا دست های خود را خیس کنید، سپس شیر آب را ببندید و دست های خود را به کف صابون آغشته کنید.
دست های آغشته شده به کف صابون را حداقل به 20 ثانیه بهم بمالید. مطمئن شوید پشت دست ها، بین انگشتان و زیر ناخن ها کاملا آغشته شوند.
شیر آب را باز کنید و دست های خود را آبکشی کنید. برای خشک کردن دست ها می توانید از دستمال کاغذی یا دستگاه خشک کننده دست کمک بگیرید.

حرف آخر

در صورت عدم دسترسی به آب و صابون، استفاده از ضد عفونی کننده دست، یک روش مناسب برای پیشگیری از گسترش میکروب هاست. ضد عفونی کننده های دست الکلی، می توانند به حفظ سلامت شما و کاهش گسترش ویروس کرونا کمک کنند.

اگر جایی زندگی می کنید که تهیه ی ضد عفونی کننده دست برایتان دشوار است و در موقعیت هایی قرار می گیرید که آب و صابون در دسترس نیست، می توانید خودتان با رعایت اصول ویژه ضد عفونی کننده دست تهیه کنید. فقط به چند ماده اولیه نیاز دارید: الکل، ژل آلوئه ورا، و یک روغن اساسی.

با وجود آنکه مصرف ضد عفونی کننده دست می تواند یک روش موثر برای رهایی از میکروب ها باشد، با این حال مقامات بهداشتی توصیه می کنند برای رهایی از شر ویروس های بیماری زا و دیگر میکروب های مزاحم، دست های خود را مکررا بشوئید.