سرگیجه عبارت است از احساس بر هم خوردن تعادل یا احساس سبک شدن سر؛ ممکن است احساس کنید دارید غش می کنید یا محیط اطراف شما در حال حرکت کردن یا چرخیدن دور سر شماست.

سرگیجه گاهی اوقات با حالت تهوع یا استفراغ همراه می شود، سرگیجه به خودی خود یک مشکل پزشکی محسوب نمی شود. اما می تواند نشانه ای از یک مشکل پیش زمینه ای باشد.

برخی دلایل احتمالی سرگیجه عبارتند از:

سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم – BPPV
هیپوگلیسمی – افت قند خون
هیپوتنشن – افت فشار خون
مصرف برخی داروهای خاص
مشکلات گوش داخلی
مشکلات گردش خون
شرایط سلامتی خاص، مثل آنمی، میگرن یا اضطراب
سکته
دریازدگی
آسیب دیدگی سر
برخی بیماری ها، مثل سرماخوردگی

درمان سرگیجه معمولا وابسته به درمان یکی از شرایط فوق می باشد.

چند درمان برای سرگیجه

برخی مواد مغذی و غذاهای خاص وجود دارند، که ممکن است بتوانند به تسکین علائم سرگیجه کمک کنند. از جمله:

آب

دهیدراسیون (کم آبی) یکی از دلایل اصلی سرگیجه است. اگر احساس تشنگی و خستگی می کنید و وقتی دچار سرگیجه می شوید، ادرار شما کم می شود، شاید بهتر باشد بیشتر آب بخورید و بدن خود را هیدراته نگه دارید.

زنجبیل

زنجبیل می تواند به تسکین علائم سرگیجه و بیماری های حرکتی کمک کند. علاوه بر این زنجبیل احتمالا در درمان حالت تهوع خانم های باردار نیز موثر است.

شما می توانید زنجبیل را در اشکال مختلفی مصرف کنید. مثلا زنجبیل تازه یا خرد شده را به غذای خود اضافه کنید، یا چای زنجبیل بنوشید یا حتی می توانید مکمل های حاوی زنجبیل را امتحان کنید.

ویتامین C

به گفته ی انجمن بیماران مِنییر، مصرف ویتامین C می تواند سرگیجه را در افراد مبتلا به این بیماری کمتر کند. چند نمونه از بهترین منابع غذایی سرشار از ویتامین C عبارتند از:

پرتقال
گریپ فروت
توت فرنگی
فلفل دلمه ای

ویتامین E

ویتامین E می تواند به متعادل شدن خاصیت ارتجاعی رگ های خونی کمک کند. این مسئله می تواند از مشکلات گردش خون جلوگیری نماید. ویتامین E را می توان در غذاهای زیر یافت کرد:

جوانه گندم
دانه
آجیل و خشکبار
کیوی
اسفناج

ویتامین D

ویتامین D در تسریع علائم ناشی از حملات سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم – BPPV موثر است.

آهن

اگر پزشک احتمال بدهد که شما کم خونی دارید، ممکن است شما را ترغیب به مصرف آهن بیشتر نماید. آهن را می توان در غذاهای زیر به وفور یافت کرد:

گوشت قرمز
مرغ
لوبیا
سبزیجات با برگ تیره

داروهای موثر در درمان سرگیجه

تمرکز اصلی داروهای موثر در درمان سرگیجه، اغلب درمان مشکلات پیش زمینه ای است.

به عنوان مثال، چنانچه میگرن همراه با سرگیجه یا ورتیگو داشته باشید، اغلب پزشک برای شما داروهای پیشگیری کننده از میگرن تجویز خواهد کرد. داروهای ضد اضطرابی هم ممکن است برای کاهش شدت حملات اضطرابی که باعث سرگیجه می شوند، تجویز شوند.

برخی از داروهای دیگری که برای درمان سرگیجه تجویز می شوند، عبارتند از:

قرص های مدر – ادرار آور که ممکن است برای درمان شرایطی مانند بیماری مِنییر که باعث تجمع مایعات داخل گوش داخلی می شود، تجویز شوند.
آنتی هیستامین ها و آنتی کولینرژیک ها هر دو از داروهایی هستند که می بایست توسط پزشک تجویز شوند و تمرکز اصلی آنها، به جای درمان مشکلات پیش زمینه ای، بطور کامل فقط روی درمان سرگیجه است.
آنتی هیستامین های بدون نیاز به نسخه هم یکی دیگر از گزینه های درمان هستند، هر چند تاثیر آنها در درمان سرگیجه بسیار ناچیز است.

ورزش و تغییرات سبک زندگی

موقعی که احساس سرگیجه می کنید، هر چه سریعتر در اسرع وقت دراز بکشید، این ترفند به شما کمک بسیاری می کند. اگر مبتلا به ورتیگو از نوع حاد هستید، وقت دراز کشیدن، چشم های خود را ببندید. اگر بیش از اندازه احساس گرگرفتگی می کنید، آب خنک بخورید و به محلی بروید که تهویه مطبوع داشته باشد.

روش مانور ایپلی

مانور ایپلی، که می توانید در خانه انجامش دهید، یک ورزش است که می تواند به درمان سرگیجه کمک کند، بخصوص سرگیجه ناشی از BPPV. این ورزش به منظور خارج کردن کریستال ها از مجاری گوش و کاهش سرگیجه طراحی شده است. مانور ایپلی را می بایست همانند کلیپ زیر انجام دهید، توضیحات بعد از ویدئو درج شده اند.

روی یک تخت بنشینید و سر خود را تا نیمه به سمت راست بچرخانید.
در حالیکه سر خود را بصورت چرخیده نگه داشته اید، روی کمر خود دراز بکشید. در این حالت می توانید برای راحتی بیشتر یک بالش زیر شانه ها قرار دهید.
این وضعیت را به مدت 30 ثانیه نگه دارید.
بدون آنکه سر خود را بالا ببرید، سرتان را تا نیمه سمت چپ بچرخانید، 30 ثانیه دیگر صبر کنید.
سپس در حالیکه در این وضعیت هستید، روی شانه خود بچرخید. به مدت 30 ثانیه صبر کنید.
زانوها را مستقیم بالا بیاورید تا کمر و پاها یک زاویه قائم تشکیل دهند. در همین وضعیت به آرامی بلند شده و بنشینید.
سر را صاف کنید و پس از یک استراحت کوتاه، روند بالا را برای سمت چپ هم تکرار کنید.

خودآگاهی

اگر مستعد سرگیجه هستید، به پزشک خود اطلاع بدهید. اطلاعاتی که شما در اختیار پزشک قرار می دهید، روی روند درمان شما تاثیر می گذارند.

هر چقدر بیشتر مراقب عدم تعادل یا احتمال زمین خوردن خود باشید، می توانید بیشتر از خودتان مراقبت کنید و بدین ترتیب از آسیب دیدگی جلوگیری خواهید کرد. اگر بتوانید محرک های سرگیجه خود را تعیین کنید، به عبارتی بدانید چه چیزهایی باعث می شوند سرگیجه بگیرید، در نتیجه از آنها دور می مانید.

طب سوزنی

ممکن است طب سوزنی در درمان سرگیجه موثر باشد. طب سوزنی عبارت است از فرو کردن سوزن های ریز و نازک به نواحی خاصی از پوست.

یک مطالعه کوچک نشان داده است، طب سوزنی علائم سرگیجه را کاهش می دهد.

فیزیوتراپی

یک نوع خاص فیزیوتراپی وجود دارد که در درمان سرگیجه موثر است. فیزیوتراپی می تواند تعادل را هم بهبود بخشد.

جلوگیری از سرگیجه

پیروی کردن از اصول یک سبک زندگی سالم، می تواند به جلوگیری و درمان سرگیجه کمک کند.

سعی کنید میزان استرس را در زندگی خود کاهش دهید. به مقدار کافی آب بنوشید. به مقدار کافی بخوابید.

همچینن می بایست از مصرف نمک، الکل، کافئین و تنباکو پرهیز کنید. مصرف مکرر این خوراکی ها منجر به تشدید علائم خواهند شد.

دلایل سرگیجه

دلایل مختلفی برای سرگیجه وجود دارند. البته بعضی از آنها نسبت به بقیه کم خطرتر هستند.

سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم – BPPV – یکی از اصلی ترین دلایل ورتیگو (سرگیجه) است. این وضعیت در اثر تغییرات خاصی در موضع گیری سر رخ می دهد. BPPV می تواند باعث سرگیجه های خفیف تا شدید شود و معمولا هم با حرکت سر شروع می شود.

BPPV اغلب نهان زاد (ایدیوپاتیک) است، یعنی وابسته به بیماری است که علت آن مشخص نیست. البته می تواند در اثر ضربه به سر هم ایجاد شده باشد. گفته می شود بین BPPV و میگرن ارتباط تنگاتنگی وجود دارد.

هیپوگلیسیمی یا افت قند خون هم یکی دیگر از شایع ترین دلایل سرگیجه می باشد. هیپوتنشن یا افت فشار خون هم می تواند باعث ایجاد خستگی و سرگیجه شود.

برخی داروهای خاص هم در ایجاد سرگیجه نقش دارند. مثلا، داروهای فشار خون ممکن است باعث افت بیش از حد فشار خون و در نهایت هم منجر به سرگیجه شوند. همچنین سرگیجه یکی از عوارض جانبی رایج داروهای آرام بخش هم محسوب می شود. داروهای ضد تشنج و ضد افسردگی هم می توانند منجر به سرگیجه شوند.

اگر فکر می کنید سرگیجه شما در اثر مصرف دارو ایجاد شده است، حتما پزشک خود را مطلع کنید.

دیگر دلایل رایجی که می توانند باعث سرگیجه شوند عبارتند از:

مشکلات گوش داخلی مانند عفونتها یا تجمع مایعات که می توانند روی تعادل تأثیر بگذارند.
مشکلات گردش خون، از جمله گردش خون ضعیف که مانع رسیدن خون کافی به مغز یا گوش داخلی می شود.
کمبود آب بدن (دهیدراسیون)
گرمازدگی یا گرمای بیش از حد
آسیب دیدگی سر یا گردن
سکته

گاهی اوقات سرگیجه یک مسئله اورژانسی است. اگر همراه با سرگیجه دچار تاری دید یا دوبینی، ضعف یا بی حسی بدن، لکنت زبان یا سر درد خیلی شدید، شدید حتما با 115 تماس بگیرید.

شرایطی که ممکن است همراه با آنها سرگیجه هم ظاهر شود.

گاهی اوقات برخی شرایط وجود دارند که همراه با آنها سرگیجه هم ظاهر می شود؛ از جمله:

کم خونی یا پائین بودن آهن خون
اختلالات اضطرابی که می توانند باعث سرگیجه در طول حملات شوند.
اختلالات عصبی، مانند مولتیپل اسکلروزیس یا پارکینسون که باعث از بین رفتن تعادل می شوند.
میگرن مزمن