چرا بعضی خانم ها در طول دوران یائسگی دچار اضافه وزن می شوند؟

اطلاعات این مقاله برگرفته از آخرین مقالات علمی روز سایت های معتبر می باشد.

در صورت دارا بودن مشکلات سلامتی، به پزشک متخصص مربوطه مراجعه نمایید.

اویرو در خصوص مسائل پزشکی، سلامت و تغذیه به غیر از مقاله درج شده، مشاوره دیگری ارائه نمی دهد.

بالا رفتن وزن، در طول دوران یائسگی، اتفاق بسیار رایجی است. عوامل زیادی هستند که در این مسئله دخالت دارند، از جمله:

• هورمون ها
• افزایش سن
• سبک زندگی
• ژنتیک

البته لازم به ذکر است که یائسگی در هر کس منحصر به خود اوست و در هر خانمی با دیگری متفاوت است – یعنی لزوما قرار نیست همه ی خانم ها در دوران یائسگی، دچار اضافه وزن شوند. در این مقاله به بررسی دقیق تر این مسئله پرداخته شده است؛ چرا بعضی خانم ها در طول دوران یائسگی دچار اضافه وزن می شوند؟ اما پیش از اینکه به سراغ پاسخ این پرسش برویم، نخست لازم است با چرخه ی زندگی هورمونی زنان بیشتر آشنا شوید. 

 

چرخه زندگی هورمونی زنان

بطور کلی زندگی هورمونی خانم ها را می توان به چند دوره تقسیم کرد:

• قبل از اولین قاعدگی – premenarche
• قبل یائسگی –  premenopause | سنین باروری – reproductive
• دوران نزدیک به یائسگی – perimenopause
• یائسگی – menopause
• بعد از یائسگی – postmenopause

در ادامه توضیحات بیشتری در مورد هر یک از این مراحل ارائه گردیده است.

1- دوران قبل از یائسگی

دوره قبل از یائسگی یا دوره تولید مثل، به دوره ای از زندگی یک خانم اشاره دارد که در طول آن قادر به بارور شدن است. این دوره احتمالا با شروع اولین قاعدگی آغاز شده و با آخرین قاعدگی پایان می یابد و تقریبا بین 30 تا 40 سال به طول خواهد انجامید.

2- دوران نزدیک به یائسگی – perimenopause

Perimenopause از نظر لغوی به دورانی اشاره دارد که نزدیک به یائسگی است؛ در طول این دوران، سطح استروژن متغیر/نامنظم است و سطح پروژسترون کاهش می یابد.

این دوره ممکن است در هر سنی شروع شود. اما رایج ترین بازه ی سنی شروع این دوره بین 35 تا 50 سالگی است. دوران نزدیک به یائسگی معمولا در دهه 40 سالگی شروع شده و حدود 4 تا 11 سال به طول می انجامد. رایج ترین علائمی که در دوران Perimenopause ظاهر می شوند، عبارتند از:

• گرگرفتگی یا عدم تحمل گرما
• اختلالات خواب
• تغییرات سیکل های قاعدگی
• سردرد
• تغییرات خلقی، مثلا تحریک پذیری
• افسردگی
• اضطراب
• افزایش وزن

3- دوران یائسگی – menopause

یائسگی رسما زمانی قبول می شود که یک خانم، به مدت 12 ماه هیچ قاعدگی نداشته است! میانگین سن یائسگی 51 سالگی است. (بدیهی است قبل از شروع یائسگی، خانم ها دوران Perimenopause را تجربه می کنند.)

بسیاری از خانم ها، در دوران Perimenopause، بدترین علائم را تجربه می کنند، اما بسیاری دیگر یک تا دو سال بعد از یائسه شدن، متوجه تشدید علائم می شوند.

4- دوران بعد از یائسگی – postmenopause

بلافاصله پس از اینکه یک خانم 12 ماه بدون قاعدگی داشته باشد، دوران بعد از یائسگی شروع می شود. غالبا به جای واژه ی postmenopause (بعد از یائسگی) واژه ی menopause (یائسگی) هم بکار می رود. اما، برخی تغییرات هورمونال و فیزیکی وجود دارند که در دوران بعد از یائسگی، ادامه خواهند داشت.

 

 

تغییرات هورمونی در دوران یائسگی چطور باعث چاق شدن می شوند؟

در طول دوران نزدیک به یائسگی (perimenopause)، سطح هورمون پروژسترون به آرامی و بطور پیوسته کاهش می یابد. از سویی دیگر، در این دوران سطح هورمون استروژن هر روز و حتی هر دقیقه در حال نوسان است.

در اوایل دوره، تخمدان ها اغلب مقدار بسیار زیادی استروژن تولید می کنند. اما بعدها، زمانی که قاعدگی نامنظم تر می شود، تخمدان ها استروژن بسیار کمی تولید می کنند که در طول دوران بعد از یائسگی، این مقدار باز هم کمتر می شود.

پائین آمدن سطح استروژن، در دوران یائسگی باعث می شود چربی در ناحیه شکم و به صورت چربی احشایی ذخیره شود؛ این نوع چربی روی مقاومت انسولینی، دیابت نوع 2، بیماری های قلبی و دیگر مشکلات سلامتی هم اثر می گذارد. 

تغییرات وزن در طول دوران نزدیک به یائسگی

گفته می شود خانم ها در طول دوران نزدیک به یائسگی، حدود 2 تا 5 پوند (1 تا 2 کیلوگرم) وزن اضافه می کنند. البته ممکن است بعضی ها وزن بیشتری هم اضافه کنند. این مسئله در خانم هایی که از قبل اضافه وزن داشته اند یا چاق بوده اند، بیشتر دیده می شود.

علاوه بر تغییرات هورمونی در این دوران، افزایش سن نیز در افزایش وزن دوران یائسگی دخیل است.

محققان طی یک دوره 3 ساله، به بررسی تغییرات هورمونی و وزن، در خانم هایی که در سنین 42 تا 50 سالگی بودند، پرداختند. هیچ تغییری در میزان میانگین افزایش وزن، در خانم هایی که وارد یائسگی شدند و خانم هایی که قاعدگی آنها ادامه داشت، دیده نشد.

در یک مطالعه ی بزرگ دیگر که روی خانم های میانسال و با هدف بررسی آنها در دوران نزدیک به یائسگی انجام گرفت، نشان داده شد در طول این دوران خانم ها توده عضلانی خود را از دست داده و چربی شکمی پیدا می کنند.

یکی از عواملی که روی افزایش وزن در دوران نزدیک به یائسگی تاثیر می گذارد، افزایش اشتها و بالا رفتن میزان کالری دریافتی است که به عنوان پاسخی نسبت به تغییرات هورمونی رخ می دهد.

یک مطالعه نشان داده سطح هورمون گرسنگی – گرلین، در خانم هایی که در دوران نزدیک به یائسگی هستند، نسبت به خانم های دیگر بالاتر است.

سطح پائین استروژن در اواخر دوران یائسگی (پیش از دوران بعد از یائسگی) می تواند عملکرد لپتین و نوروپپتید Y را مختل نماید. این دو هورمون، هورمون هایی هستند که مسئول کنترل حس سیری و اشتها می باشند. بنابراین خانم هایی که در اوخر دوران پیش از یائسگی هستند و سطح استروژن آنها پائین است، احتمالا تمایل به مصرف غذای بیشتر و دریافت کالری بالاتری دارند.

تاثیرات هورمون پروژسترون روی وزن، در طول دوران یائسگی به اندازه کافی مورد مطالعه قرار نگرفته است. با این وجود عده زیادی از محققان معتقدند، استروژن و پروژسترون کم، در کنار یگدیگر، خطر ابتلا به چاقی را بالا می برند.

تغییرات وزن در طول دوران یائسگی و بعد از آن

تغییرات هورمونی و افزایش وزن ممکن است حتی پس از خارج شدن از دوران نزدیک به یائسگی و وارد شدن به یائسگی ادامه داشته باشند. پیش بینی شده، بعضی خانم ها در دوران یائسگی دچار افزایش وزن می شوند.

خانم ها، در دوران بعد از یائسگی، نسبت به زمانی که جوان تر بودند، کم فعالیت تر می شوند. این مسئله انرژی مصرفی را کاهش داده و منجر به از دست رفتن توده عضلانی می شود.

خانم ها در دوران بعد از یائسگی، غالبا سطح قند خون ناشتا و مقاومت انسولینی بیشتری دارند و همین مسئله باعث افزایش وزن آنها شده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را نیز بالا می برد.

به خاطر داشته باشید، نتایج حاصل شده، در مورد همه ی خانم ها صدق نمی کنند و براساس ویژگی شخصی افراد احتمالا تغییراتی وجود دارد.

 

چطور می توان از افزایش وزن در دوران یائسگی جلوگیری کرد؟

کارهایی هست که می توانید برای جلوگیری از افزایش وزن در طول دوران یائسگی انجام دهید:

• مصرف کربوهیدرات را کم کنید: به منظور جلوگیری از افزایش چربی دور شکم که مشکلات متابولیکی فراوانی به دنبال خواهد داشت، مصرف کربوهیدرات ها را متوقف کنید.
• فیبر را به برنامه غذایی خود اضافه کنید: پیروی از یک برنامه غذایی پر فیبر، می تواند میزان حساسیت انسولینی را بهبود بخشد. (یعنی از ایجاد مقاومت انسولینی جلوگیری می کند.)
• ورزش کنید: به منظور بهبود ترکیب بدن، افزایش قدرت و ساخت و حفظ توده عضلانی، در ورزش های قدرتی شرکت کنید.
• استراحت کنید: سعی کنید به اندازه کافی بخوابید تا هورمون ها و اشتهای شما بهتر مدیریت شوند.

برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به مقاله ۵ راه ساده برای آب کردن چربی شکم مراجعه کنید.

با رعایت گام های بالا، حتی ممکن است در این دوران موفق به کاهش وزن هم بشوید.

جمع بندی

یائسگی، چه از نظر جسمی، چه از نظر عاطفی می تواند مسئله ای چالش برانگیز باشد.

اما با رعایت یک رژیم غذایی درست، ورزش کردن و استراحت می توانید مانع افزایش وزن خود شده و ریسک ابتلا به بیماری ها را نیز پائین بیاورید.

اگرچه ممکن است مدتی طول بکشد تا بدن، خود را با فرآیندهایی که در حال رخ دادن هستند، سازگار کند، اما نهایتِ سعی خود را بکنید تا با این تغییرات طبیعی که با افزایش سن اتفاق می افتند کنار بیایید.