اگر هر بار در دوران نزدیک به قاعدگی اعصاب شما بی دلیل به هم می ریزد، نگران نباشید! این مسئله تا حدودی طبیعی است.

با وجود اینکه بعضی افراد، قبل از پریود شدن، از کرامپ های عضلانی یا نفخ شکم شکایت دارند، اما اصلی ترین و اذیت کننده ترین نشانه بارز PMS، افسردگی، اضطراب و تشویش است. اضطراب اشکال مختلفی دارد و مهمترین نشانه های آن عبارتند از:

نگرانی بیش از حد
عصبی شدن
تنش

مجموعه ی علائم جسمانی و روانی را که در مرحله لوتئالِ چرخه قاعدگی ظاهر می شوند، سندروم قبل از قاعدگی (Premenstrual syndrome به اختصار PMS) گویند. مرحله لوتئال، از بعد تخمک گذاری شروع می شود و با پریود شدن هم تمام می شود. این دوره حدودا 2 هفته به طول می انجامد.

در طول این دوره بسیاری از افراد تغییرات خلقی خفیف تا متوسطی را تجربه می کنند. علائم شدیدتر، نشان دهنده ی یک اختلال جدی تر به نام اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی (premenstrual dysphoric disorder به اختصار – PMDD) می باشند.

اگر دوست دارید علت تشویش و اضطراب قبل از قاعدگی را بدانید و راه های کنترل و کاهش آن را یاد بگیرید، تا آخر این مقاله با اویرو همراه بمانید.

چرا این اتفاق می افتد؟

درست است که در قرن 21 هستیم، اما هنوز هم، متخصصان درک زیادی از سندروم قبل از قاعدگی ندارند.

اکثر آنها معتقدند، اضطراب و دیگر علائم PMS، همگی در پاسخ به تغییر سطح هورمون استروژن و پروژسترون پدید می آیند. سطح این دو هورمون زنانه، در طول دوران لوتئال، بطور چشمگیری نوسان دارد.

اصولا بدن پس از تخمک گذاری، با افزایش تولید هورمون، برای بارداری آماده می شود. چنانچه لقاح رخ ندهد، سطح هورمون ها کاهش یافته و بدین ترتیب شما پریود می شوید.

این نوسانات هورمونی می توانند نوروترنسمیترهای مغز را تحت تاثیر قرار دهند – نوروترنسمیترهای سروتونین و دوپامین، انتقال دهنده های عصبی هستند که وظیفه ی آنها تنظیمات خلق و خو است.

با فرض تحت تاثیر قرار گرفتن نوروترنسمیترهای سروتونین و دوپامین، تا حدودی می توان بروز علائم روانشناختی مثل اضطراب، پریشانی، افسردگی و تغییرات خلقی را که در اثر PMS ظاهر می شوند توجیه نمود.

مشخص نیست که چرا PMS بعضی افراد را سخت تر از دیگران درگیر می کند. اما این احتمال وجود دارد که بعضی ها نسبت به نوسانات هورمونی حساس تر از بقیه باشند که این مسئله هم احتمالا مربوط به ژنتیک آنهاست.

اضطراب پیش از قاعدگی گاهی اوقات نشانه مشکلات دیگری است!

همانطور که در ابتدای مقاله ذکر شد، افسردگی و پریشانی قبل از قاعدگی تا حدودی طبیعی است اما پریشانی و اضطراب در این دوران، اگر خیلی شدید باشد احتمال دارد نشانه ی اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی (premenstrual dysphoric disorder به اختصار PMDD) یا نشانه ی بد شدن قبل از قاعدگی (premenstrual exacerbation به اختصار PME) باشد.

اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی – premenstrual dysphoric disorder به اختصار PMDD

PMDD یک نوع اختلال خلقی است که تا 5% افراد را در دوران قاعدگی درگیر می کند. معمولا علائم PMDD انقدر شدید هستند که روند زندگی عادی فرد را مختل می شود. رایج ترین علائم PMDD عبارتند از:

احساس تحریک پذیری یا عصبانیتی که اغلب روی روابط فرد تاثیر می گذارند.
احساس ناراحتی، ناامیدی، یاس و درماندگی
احساس تنش یا اضطراب
نوسانات شدید خلقی/گریه های مکرر
کاهش علاقه نسبت به فعالیت های روزمره یا روابط
مشکل در تمرکز کردن یا فکر کردن
خستگی یا کمبود انرژی
هوس خوراکی/پرخور شدن
مشکل در خوابیدن
احساس از کنترل خارج شدن
علائم جسمانی شامل کرامپ (گرفتگی)، نفخ، حساسیت پستان ها، سردرد، درد مفاصل یا عضلات

PMDD به شدت روی اختلالات روانی که از قبل وجود داشته اند، تاثیر می گذارد. اگر سابقه ی اضطراب یا افسردگی دارید، احتمالا در خطر بیشتری قرار می گیرید.

بد شدن قبل از قاعدگی – premenstrual exacerbation به اختصار PME

PME با PMDD ارتباط نزدیکی دارند. PME زمانی رخ می دهد که یک وضعیت از پیش موجود، مثل اختلال اضطراب عمومی، در طول دوره لوتئال شدت یابد. دیگر شرایط از پیش موجودی که می توانند قبل از اینکه پریود شوید تشدید شوند، عبارتند از:

افسردگی
اختلالات اضطرابی
میگرن
تشنج
اختلال مصرف مواد/اعتیاد
اختلالات اشتها
روانگسیختگی

اصلی ترین تفاوت بین PMDD و PME این است که کسانی که دچار PME می شوند، در کل طول ماه هم علائم را دارند، فقط در هفته های نزدیک به قاعدگی، این علائم تشدید می شوند.

آیا می توان کاری کرد؟

برای کاهش تشویش و اضطراب قبل از قاعدگی و دیگر علائم PMS چند راهکار وجود دارد که بیشتر آنها تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی را شامل می شوند.

وحشت نکنید – این راهکارها خیلی دشوار نیستند. در واقع، شما گام اول را برداشته اید: آموزش و یادگیری!

همین که الان می دانید تشویش شما به چرخه قاعدگی تان مرتبط است، باعث می شود با علائم خود بهتر مقابله کنید.

برخی راهکارهایی که می توانند در کنترل اضطراب و تشویش قبل از قاعدگی موثر باشند، عبارتند از:

ورزش های هوازی: تحقیقات نشان داده اند، شدت علائم PMS در کسانی که در طول ماه بطور منظم ورزش می کنند، کمتر است. کسانی که ورزش می کنند علاوه بر اینکه دچار تغییرات رفتاری کمتری می شوند، درد کمتری را هم تجربه می کنند.

تکنیک های ریلکسیشن: کمک گرفتن از تکنیک های ریلکسیشن، مثل یوگا، مدیتیشن و ماساژ درمانی، می تواند به کنترل تشویش و اضطراب قبل از قاعدگی کمک کند.

خواب کافی: اگر سبک زندگی پرمشغله شما، باعث اختلال در عادات خوابیدن شما شده است، الان وقت تغییر کردن شماست. به اندازه کافی خوابیدن بسیار مهم است. سعی کنید هر روز، سر یک ساعت معین بخوابید و بیدار شوید. حتی روزهای تعطیل و آخر هفته ها!

رژیم غذایی: کربوهیدرات بخورید!!! پیروی کردن از یک رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات های پیچیده – مثلا سبزیجات نشاسته ای و غلات سبوس دار – می تواند در کاهش بدخلقی و استرس در طول قاعدگی موثر باشد. بد نیست در طول دوران قاعدگی غذاهای سرشار از کلسیم بیشتری هم مصرف کنید. از جمله شیر و ماست.

ویتامین ها: مطالعات نشان داده اند که هم کلسیم و هم ویتامین B6 در کاهش علائم فیزیکی و روانی ناشی از PMS موثر هستند.

مواد خاصی وجود دارند که می توانند سبب تحریک و تقویت علائم PMS شوند
از یک یا دو هفته قبل از پریود، بهتر است مصرف خوراکی های زیر را محدود کنید:
الکل
کافئین
غذاهای چرب
نمک

راهی برای پیشگیری وجود دارد؟

نکاتی که در بخش قبل در مورد آنها صحبت شد، می توانند به مدیریت علائم فعال PMS کمک کرده و شانس اینکه شما آنها را تجربه کنید را کاهش می دهند. کار بیشتری نیست که بتوانید در مورد PMS انجام دهید.

آیا می بایست به پزشک مراجعه کرد؟

اگر سبک زندگی خود را تغییر داده اید، اما همچنان علائم PMS شما بهبود نیافته اند یا فکر می کنید ممکن است مبتلا به PMDD یا PME باشید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

بهتر است پیش از مراجعه به پزشک، یک دفترچه تهیه کرده و روزهای قاعدگی خود را همراه با علائمی که در آن روزها دارید یادداشت کرده و هنگام مراجعه به پزشک آنها را در اختیار پزشک قرار دهید.

اگر مبتلا به PME یا PMDD هستید، خط اول درمان، برای هر دوی این شرایط، داروهای ضد افسردگی هستند که در دسته مهار کننده های بازجذب سروتونین – SSRI قرار می گیرند. این داروها سطح سروتونین مغز را افزایش می دهند، این مسئله در کاهش پریشانی و افسردگی موثر است.

جمع بندی

اضطراب و پریشانی به مقدار کم، طی یک تا دو هفته قبل از قاعدگی طبیعی است. اما اگر علائم شما به حدی هستند که روی زندگی روزمره تان تاثیر منفی گذاشته اند، کارهایی وجود دارند که می توانید برای تسکین علائم امتحانشان کنید.

با ایجاد تغییرات کوچک در سبک زندگی خود شروع کنید. اگر اینکار موثر واقع نشد، با یک متخصص زنان مشورت نمائید.