رایج ترین عفونت های چشمی

عفونت های چشمی می توانند باعث ایجاد علائم آزار دهنده ای از جمله قرمزی، درد، خارش و دوبینی شوند. از آنجائیکه میکروب های مختلف، بخش های متفاوتی از چشم را تحت تاثیر قرار می دهند، عفونت های چشمی هم متفاوت هستند و هر کدام به درمان منحصر به خود احتیاج دارند.

خیلی از عفونت های چشمی خود به خود بهبود می یابند، اما بعضی از آنها خطرناک هستند و می توانند منجر به کوری دائمی شوند.

در صورت مشاهده تغییرات ظاهری چشم یا اختلالات بینایی، مراجعه به چشم پزشک ضروری است. چنین نشانه هایی می توانند بیانگر ابتلا به عفونت های چشمی باشند و همانطور که در ابتدا گفته شد بعضی از عفونت های چشمی منجر به نابینایی دائم خواهند شد.

در این مقاله نگاهی اجمالی به انواع عفونت های چشمی و راه های درمان هر یک از آنها شده است.

 

اطلاعات این مقاله برگرفته از آخرین مقالات علمی روز سایت های معتبر (2020) می باشد.

لازم به ذکر است تصاویر انتخاب شده، موارد حاد ابتلا هستند و به منظور درک بهتر علائم انتخاب شده اند.

در صورت دارا بودن مشکلات سلامت، به پزشک متخصص مربوطه مراجعه نمایید.

اویرو در خصوص مسائل پزشکی و سلامت به غیر از مقاله ی درج شده هیچگونه مشاوره ای ارائه نمی دهد.

 

1. کنژنکتیویت (Conjunctivitis)

کنژنکتیویت که اغلب به نام”چشم صورتی” شناخته می شود، شایع ترین نوع عفونت چشمی است.

ملتحمه (conjunctiva) یک لایه نازک و شفاف است که سفیدی چشم ها و لبه پلک ها را می پوشاند. التهاب ملتحمه (conjunctiva) را کنژنکتیویت (Conjunctivitis) گویند؛ التهاب ملتحمه می تواند یک یا هر دو چشم را درگیر کند.

انواع التهابات ملتحمه عبارتند از:

• التهاب ملتحمه ویروسی (Viral): شایع ترین نوع التهاب ملتحمه است که در بزرگسالان بیشتر از کودکان دیده می شود.
• التهاب ملتحمه باکتریایی (Bacterial): این نوع التهاب ملتحمه که منجر به قرمز شدن چشم می شود اغلب در کودکان دیده می شود.
• التهاب ملتحمه گونوکوکال (Gonococcal): این نوع التهاب ملتحمه در نوزادان، و نوجوانانی که از نظر جنسی فعال هستند، شایع تر است.
• التهاب ملتحمه کلامیدیال (Chlamydial): این نوع التهاب ملتحمه معمولا به دنبال عفونت های دستگاه تناسلی رخ می دهد.
• التهاب ملتحمه آلرژیک (Allergic): این نوع التهاب ملتحمه زمانی رخ می دهد که آلرژن هایی مثل گرده گل ها، گرد و خاک یا پِت دندرها وارد چشم شده باشند.

التهاب ملتحمه، ممکن است در صورت ورود اجسام خارجی یا مواد شیمیایی به داخل چشم هم ایجاد گردد. در اینصورت ممکن است فرد دچار آبریزش یا ترشح از چشم شود.

صرفنظر از عامل ایجاد کننده، کنژنکتیویت می تواند باعث ظاهر شدن علائم زیر شود:

• قی کردن چشم
• چسبیدن پلک ها به یکدیگر (بخصوص هنگام بیدار شدن از خواب)
• قرمز یا صورتی به نظر رسیدن نواحی سفید چشم
• خارش یک یا هر دو چشم
• احساس وجود شن ریزه داخل چشم
• ترشح بیش از حد اشک از چشم

راه های تشخیص و درمان

التهاب ملتحمه، به راحتی با بررسی علائم و معاینه توسط چشم پزشک تشخیص داده می شود. مراقبت های موثر در درمان چشم صورتی، براساس نوع آن، عبارتند از:

• التهاب ملتحمه ویروسی: به منظور تسکین علائم می توانید از کمپرس سرد، آنتی هیستامین های موضعی یا اشک مصنوعی استفاده کنید. اگر علت چشم صورتی، ویروس هایی مثل هرپس سیملکس یا زوستر باشند، احتمال دارد پزشک برای شما داروی آنتی ویروس تجویز کند.
• التهاب ملتحمه باکتریایی: می توانید از قطره های استریل چشمی آنتی بیوتیک استفاده کنید. التهابات ملتحمه باکتریایی خفیف، خود به خود بعد از 2 هفته برطرف می شوند. اگر علائم بعد از 5 روز بهبود نیابند، می بایست به متخصص مراجعه شود.
• التهاب ملتحمه گونوکوکال: می بایست از محلول نمکی و آنتی بیوتیک استفاده شود.
• التهاب ملتحمه کلامیدیال: لازم است از آنتی بیوتیک های خوراکی استفاده شود.
• التهاب ملتحمه آلرژیک: علاوه بر دوری از عوامل آلرژی زا، ممکن است لازم شود چشم ها با قطره شست و شوی حاوی نرمال سالین، شست و شو داده شوند و در موارد شدیدتر می بایست واکسن/داروهای ضد آلرژی هم استفاده گردد.

فرد مبتلا می بایست به منظور جلوگیری از انتقال عفونت به دیگران، از دست زدن به چشم ها خودداری کرده و دست های خود را مکررا با آب و صابون بشوید. اگر کودک شما دچار علائم التهاب ملتحمه شده است، حتما برای معاینه به متخصص اطفال یا چشم پزشک مراجعه نمایید.

2. کراتیت (Keratitis) یا التهاب قرنیه

التهاب یا عفونت قرنیه را کراتیت گویند. قرنیه یک لایه ی نازک و شفاف است که در جلوی کره ی چشم قرار دارد و زلالیه، عنبیه و مردمک را می پوشاند.

براساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) مهمترین عاملی که منجر به کراتیت می شود، استفاده و مراقبت نادرست از لنز تماسی است. استفاده ی طولانی مدت از لنز، درست تمیز نکردن یا عدم نگهداری صحیح از لنزها احتمال ورود میکروب به داخل قرنیه را افزایش می دهد. کراتیت اگر به موقع درمان نشود می تواند منجر به زخم قرنیه و کوری دائم گردد.

انواع مختلف کراتیت عبارتند از:

• کراتیت هرپس (Herpes keratitis): این وضعیت زمانی رخ می دهد که ویروس هرپس سیمپلکس قرنیه را آلود کند.
• کراتیت باکتریال (Bacterial keratitis): مراقبت نادرست از لنزهای تماسی منجر به کراتیت باکتریال می شود، گرچه عواملی مثل آسیب دیدگی چشم، سیستم ایمنی ضعیف و برخی بیماری های چشمی هم می توانند باعث این نوع کراتیت بشوند.
• کراتیت انگلی (Parasitic keratitis): این نوع کراتیت که کراتیت آمبئیک هم نامیده می شود، یک نوع نادر است که عامل ایجاد آن یک آمبیای کوچک به نام آکانتاموبا (Acanthamoeba) می باشد.
• کراتیت قارچی (Fungal keratitis): چندین نوع قارچ هستند که می توانند وارد قرنیه شده و باعث کراتیت قارچی بشوند. اگر شخص دارای سیستم ایمنی ضعیف باشد، یا به آسیب دیدگی/بیماری های چشمی مبتلا باشد، یا لنز تماسی استفاده کند، احتمال ابتلا به این نوع کراتیت در او بیشتر است.

علائم کراتیت عبارتند از:

• قرمزی و تحریک چشم
• درد چشم
• احساس وجود جسمی خارجی مانند شن در چشم
• حساسیت چشم نسبت به نور
• تاری دید
• قی کردن چشم

راه های تشخیص و درمان

ممکن است لازم شود پزشک برای تشخیص نوع کراتیت فرد، با استفاده از یک نور مخصوص داخل چشم او را نگاه کند یا برای بررسی دقیق تر نمونه برداری انجام دهد.

برای درمان کراتیت قرص/قطره آنتی بیوتیک، آنتی ویروس یا ضد قارچ تجویز می گردد.

3. اندوفتالمیتیس (Endophthalmitis) 

عفونت مایعات یا بافت داخل چشم را اندوفتالمیتیس گویند. این وضعیت نیاز به رسیدگی فوری توسط پزشک دارد، در غیر اینصورت ممکن است منجر به نابینایی شود.

براساس تحقیقاتی که در سال 2018 انجام شده است، شایع ترین علت این بیماری جراحی آب مروارید می باشد. دو نوعِ رایج اندوفتالمیتیس عبارتند از:

• اندوفتالمیتیس اگزوژن (Exogenous endophthalmitis): این نوع که رایج تر است اغلب بعد از آسیب دیدگی، جراحی یا تزریق داخل چشم ایجاد می شود. با به خطر افتادن سطح محافظ چشم، باکتری ها یا قارچ ها راحت تر وارد چشم خواهند شد.
• اندوفتالمیتیس اندوژن (Endogenous endophthalmitis): این نوع اندوفتالمیتیس در اثر عفونت در قسمت های دیگر بدن ایجاد می شود. مثلا عفونت ادراری یا عفونت خون، اگر به چشم سرایت کنند منجر به اندوفتالمیتیس اندوژن می شوند.

علائم اندوفتالمیتیس عبارتند از:

• درد چشم
• قرمزی
• تغییرات بینایی
• حساسیت چشم نسبت به نور

راه های تشخیص و درمان

طبق اعلام انجمن متخصصان شبکیه آمریکا، در بیشتر موارد، مبتلایان به اندوفتالمیتیس نیازمند تزریق داروی ضد قارچ یا آنتی بیوتیک و احتمالا عمل جراحی اورژانسی هستند.

4. سلولیت (Cellulitis) یا عفونت بافت

سلولیت (سلیولیتیس) یک نوع عفونت قارچی/باکتریایی است که می تواند پوست و چشم ها را درگیر کند.

دو نوع سلولیت وجود دارند که ممکن است چشم را درگیر کنند:

• سلولیت پره سپتال (Preseptal cellulitis): این نوع سلولیت پلک ها را درگیر می کند.
• سلولیت اوربیتال (Orbital cellulitis): این نوع سلولیت تخم چشم ها را درگیر کرده و باعث متورم شدن چشم یا پلک ها می شود.

علائم سلولیت چشم عبارتند از:

• برجستگی و برآمده شدن چشم
• قرمز شدن پلک ها
• متورم شدن اطراف چشم
• تغییرات بینایی، مثلا دوبینی یا تاری دید
• مشکل در حرکت دادن چشم
• تب
• خستگی

راه های تشخیص و درمان

پزشک می تواند سلولیت چشم را از طریق آزمایش خون یا اسکن های مخصوص شناسایی کند. همچنین ممکن است لازم شود نمونه کوچکی از سلول های چشم یا بینی برای آزمایش برداشته شوند.

سلولیت نیاز به درمان آنتی بیوتیکی دارد. گاهی اوقات فرد نیاز به آنتی بیوتیک های قوی بیمارستانی دارد. در موارد شدیدتر، لازم است جراحی انجام شود.

5. گل مژه (Stye)

گل مژه نوعی عفونت پلک است که معمولا یکی از فولیکول های مژه یا یکی از غدد چربی پلک را درگیر می کند.

اگر کسی با دست شسته نشده یا بعد از لمس بینی، به چشم های خود دست بزند، ممکن است باکتری های منتقل شده باعث ایجاد گل مژه شوند. گل مژه می تواند روی خط مژه یا دقیقا روی لبه ی پلک ظاهر شود.

علائم گل مژه عبارتند از:

• ظاهر شدن توده ای دردناک و متورم
• ایجاد برجستگی که شبیه جوش است
• درد یا خارش پلک بخصوص حوالی خط مژه

راه های تشخیص و درمان

در اکثر مواقع گل مژه خود به خود با مراقبت های خانگی برطرف خواهد شد.

شخص مبتلا می تواند برای تسکین علائم، چهار مرتبه در روز، هر بار به مدت 15 دقیقه، کمپرس آب گرم استفاده کند. همچنین می تواند برآمدگی های ایجاد شده را به آرامی ماساژ دهد.

6. بلفاریت (Blepharitis) یا التهاب پلک

التهاب پلک را بلفاریت گویند. عفونت های باکتریایی، انواع آلرژی ها، انسداد غدد چربی پلک ها و بیماری های خاص پوستی از علل رایج این ناراحتی هستند. بلفاریت به دو نوع اصلی تقسیم بندی می شود:

• بلفاریت قدامی (Anterior blepharitis): این نوع بلفاریت مژه ها را درگیر می کند. علت آن می تواند باکتری یا شوره باشد.
• بلفاریت خلفی (Posterior blepharitis): این نوع بلفاریت قسمت داخلی پلک را درگیر می کند. یکی از عوامل موثر در ایجاد این نوع بلفاریت، مشکلات غدد چربی پلک هاست. به عنوان عوامل موثر دیگر می توان آکنه، روزاسه و درماتیت سبورئیک را نام برد.

علائم بلفاریت عبارتند از:

• قرمزی و تورم پلک ها
• خارش داخل پلک
• آبریزش چشم
• سوزش چشم ها
• احساس وجود زخم یا جسم خارجی داخل چشم ها
• چرب به نظر رسیدن پلک ها
• پوسته پوسته شدن اطراف چشم
• به هم چسبیدن مژه ها
• حساسیت نسبت به نور

 

راه های تشخیص و درمان

بلفاریت به سادگی با معاینه توسط چشم پزشک و بررسی علائم تشخیص داده می شود.

علائم بلفاریت با مراقبت های خانگی از بین خواهند رفت. شست و شوی منظم پلک ها و مژه ها، با شامپوی مخصوص چشم یا شامپو بچه اقدامی موثر است.

اگر کسی شوره یا روزاسه داشته باشد، می بایست برای درمان آنها از پزشک کمک بگیرد. البته در موارد اینچنینی، درمان فقط برای کنترل علائم موثر است.

در موارد شدید، برای درمان بلفاریت، استفاده از آنتی بیوتیک یا استروئید الزامی است.

7. یوئیت (Uveitis)

التهاب بافت یوه چشم را یوئیت گویند. (یوه بافت میانی، عنبیه، جسم مژگانی و مشیمیه را شامل می شود). پزشکان یوئیت را با شرایط پیش زمینه ای مثل بیماری های زیر مرتبط می دانند:

• عفونت تبخال زوستر
• پسوریازیس
• آرتریت روماتوئید – التهابی که مفاصل را درگیر می کند.
• سیفلیس
• ایدز
• اسپوندیلیت آنکیلوزان – التهابی که ستون فقرات را درگیر می کند.
• مولتیپل اسکلروزیس – یک بیماری خود ایمنی که سبب حمله بدن به اعصاب خود می شود.
• سل – یک بیماری باکتریایی که ریه ها را درگیر می کند.
• کولیت اولسراتیو – یک وضعیت التهابی که دستگاه گوارش را درگیر می کند.

علائم یوئیت عبارتند از:

• قرمزی یک یا هر دو چشم
• حساسیت نسبت به نور
• تاری دید
• مگس پران – ظاهر شدن ناگهانی ذراتی ریز در میدان دید

راه های تشخیص و درمان

یوئیت چشم از طریق معاینه چشم، بررسی پرونده پزشکی، انجام آزمایش خون، تصویر برداری/MRI قابل تشخیص است.

علاج احتمالا با تجویز استروئید بصورت قرص، قطره یا تزریق حاصل می شود.

چه زمانی مراجعه به پزشک ضروری است؟

بعضی عفونت های چشمی مثل گل مژه یا بلفاریت، به راحتی با مراقبت های خانگی درمان می شوند. اما بعضی عفونت های دیگر، مثل اندوفتالمیتیس، جدی هستند و در صورت عدم رسیدگی می توانند منجر به نابینایی دائم شوند.

اگر کسی دچار علائم عفونت های چشمی شود، می بایست با پزشک تماس بگیرد. علائم شدیدی مثل درد مفرط یا از دست دادن ناگهانی بینایی، نیازمند مراقبت های فوری پزشکی هستند.

اگر علائم گل مژه، بلفاریت یا التهاب ملتحمه با درمان های خانگی بهبود نیابند، فرد می بایست به پزشک مراجعه کند.

جمع بندی

عفونت چشم انواع مختلفی دارد. بیشتر آنها نگران کننده نیستند. اما بعضی از آنها یک وضعیت اورژانسی محسوب می شوند و لازم است به منظور جلوگیری از نابینا شدن مراقبت های اورژانسی فوری دریافت گردد.

اگر کسی دچار علائم آزار دهنده ای شود که ظاهر چشم یا بینایی او را تحت تاثیر قرار داده، می بایست فورا به پزشک مراجعه کند.