آیا دگزامتازون در درمان کووید 19 موثر است؟

اکنون بیش از شش ماه از شیوع بیماری کووید 19 (ناشی از کروناویروس) می گذرد و بیش از ۱۰ میلیون مورد ابتلا به آن در دنیا ثبت شده است. در حالیکه جهان در انتظار یک واکسن و بازگشت شرایط به حالت عادیست، دانشمندان به تاثیر مثبت دارویی به نام دگزامتازون در بهبود درمان این بیماری پی برده اند.

این تاثیر مثبت دگزامتازون توسط یک تیم تحقیقاتی از دانشگاه آکسفورد یافت شده است که طبق داده های ارائه شده توسط آنان، این داروی ارزان قیمت می تواند در درمان نوع شدید از ابتلا به کووید ۱۹ موثر واقع شود.

دگزامتازون از اوایل دهه ۶۰ میلادی در دسترس بوده است. این دارو از انواع کورتیکو استروئید به شمار می آید که به دلیل خاصیت ضد التهابی‌اش در دوزهای پایین تجویز می شود. از این دارو به صورت گسترده جهت درمان آسم شدید، آلرژی و مفصل های ملتهب و دردناک استفاده می شود. علاوه بر این، دگزامتازون در درمان بیماری های خودایمنی مثل لوپوس منتشر (یا لوپوس اریتماتوس سیستمیک) و آرتریت روماتوئید هم موثر خواهد بود.

در واقع این اثر مثبت دگزامتازون بر روی التهاب و سیستم ایمنی انسان هاست که باعث شده در مقابله با نوع شدید کووید ۱۹ (کروناویروس) هم به کار گرفته شود.

اطلاعات این مقاله برگرفته از آخرین مقالات علمی روز سایت های معتبر (June 2020) می باشد.

در نظر داشته باشید، با تکمیل مطالعات، احتمال دارد نتایج جدیدتری بدست بیایند، بنابراین اطلاعات مربوط به این بیماری به مرور زمان بروز می شوند.

در صورت دارا بودن مشکلات سلامتی، به پزشک متخصص مربوطه مراجعه نمایید.

جهت دریافت هر گونه اطلاعات و مشاوره درباره ویروس کرونا فقط با شماره ۱۹۰ تماس بگیرید.

اویرو در خصوص مسائل پزشکی، انتخاب مکمل ها و لزوم مصرف آنها به غیر از مقاله ی درج شده هیچگونه مشاوره ای ارائه نمی دهد.

مکانیسم اثر

بیشتر افرادی که به کووید 19 ( کروناویروس) مبتلا هستند هیچ علامتی ندارند، یا تنها از علائم خفیفی همانند سرفه خشک، تب خفیف و از دست رفتن حس بویایی و چشایی رنج می برند. اما تعدادی از مبتلایان به عوارض شدیدتر این بیماری دچار می شوند و به دستگاه های تنفس مصنوعی نیاز دارند تا اکسیژن کافی به بدنشان برسد. دگزامتازون بر روی روند بهبودی این دسته از افراد تاثیر می گذارد.

در نوع شدید کووید 19، سیستم ایمنی بدن واکنش بیش از حدی نسبت به این ویروس نشان می دهد و به تمامی سلول هایی که حاوی آن هستند حمله می کند. این پدیده طوفان سیتوکین نام دارد و طی آن یک سری مواد شیمیایی به نام سیتوکین توسط سلول های سیستم ایمنی آزاد می شوند و در قسمت هایی از بدن التهاب شدید ایجاد می کنند.

دگزامتازون با عملکرد خود بر روی سیستم ایمنی بدن جهت تضعیف آن و کاهش طوفان سیتوکین، کاربرد دارد.

در واقع می توان گفت که این دارو از التهابات شدید ریه و قلب، که دلیل اصلی مشکلات تنفسی بیماران نوع شدید کووید 19 است، جلوگیری خواهد کرد.

تا به امروز، داروی دگزامتازون در بزرگترین آزمایش دارویی مربوط به کووید 19، «ارزیابی تصادفی درمان کووید 19» یا «آزمایش ریکاوری» مورد ارزیابی قرار گرفته است. به عنوان بخشی از این آزمایش، محققان به ۲ هزار نفر از بیماران کووید 19 دگزامتازون دادند و شرایط آن ها را با ۴ هزار بیمار دیگر که دگزامتازون دریافت نکرده بود، بررسی کردند.

نتیجه این آزمایش که تاکنون در مجلات علمی معتبر انتشار نیافته است، نشان می دهد که آن دسته از بیمارانی که به تنفس مصنوعی نیاز پیدا کرده اند بیشترین نفع را از مصرف دگزامتازون برده و خطر مرگ در این افراد تا ۳۰ درصد کاهش پیدا نمود. علاوه بر این خطر مرگ در بیمارانی که فقط به اکسیژن نیاز داشتند (با مصرف این دارو) تا ۲۰ درصد کاهش یافت.

این بدان معنیست که از بین هر ۸ بیماری که به تنفس مصنوعی نیاز دارند جان یک نفر نجات داده می شود و از بین هر ۲۰ تا ۲۵ بیماری که فقط به اکسیژن نیاز دارند نیز جان یک نفر نجات داده خواهد شد.

همانند هر داروی دیگر، دگزامتازون نیز عوارض جانبی خودش را دارد. عوارض جانبی شامل: اضطراب، اختلالات خواب، افزایش وزن و احتباس آب در بدن. این عوارض برای بیمارانی که در بخش مراقب های ویژه بستری هستند ناچیز به شمار می آید و به آسانی قابل رسیدگی است؛ بنابراین فواید دریافت دگزامتازون در کووید 19 حاد، بیشتر از مضرات آن است.

لازم به ذکر است که این دارو برای افرادی که علایم خفیف دارند و توانایی تنفس عادی‌شان مختل نشده است تاثیر نخواهد داشت و به هیچ وجه نباید خودسرانه از آن استفاده کرد.

اولین درمان واقعی

شایان ذکر است که نتایج اثرگذاری دگزامتازون بر بیماران کووید ۱۹ از طریق یک آزمایش بالینی با پارامترهای تصادفی مشاهده شده است که این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.

زیرا تاثیر داروهای قبلی که به عنوان «درمان ویروس کرونا» معرفی می شدند از طریق این نوع دقیق مطالعه و تحقیق گسترده تایید نشده بودند. داروهایی همانند هیدروکسی کلروکین (دارویی برای درمان انواع خاصی از بیماری مالاریا) که توسط یک محقق فرانسوی به نام دیدیه رائولت و حتی رئیس جمهور ایالات متحده به عنوان درمان احتمالی این ویروس معرفی شد.

تحقیقات نشان داده است که داروی هیدروکسی کلروکین خطر مرگ را در بیماران کووید 19 افزایش می دهد. پس علی رغم تبلیغ و حتی مصرف این دارو توسط شخص دونالد ترامپ، استفاده از آن به هیچ وجه پیشنهاد نمی شود.

در واقع همان محققان دانشگاه آکسفورد که تاثیر دگزامتازون در درمان کووید 19 را کشف کردند، مطالعه هیدروکسی کلروکین را به دلیل عدم تاثیرگذاری متوقف کردند و سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) نیز به تازگی استفاده از آن را برای بیماران کووید 19 ممنوع کرده است.

یک درمان ارزان

دگزامتازون یک داروی ارزان است که به طور معمول درمان با دگزامتازون ۷ تا ۱۰ روز ادامه می یابد و در نتیجه امکان نجات جان یک انسان وجود دارد. گفته می شود اگر این دارو کمی زودتر در بریتانیا به کار گرفته می شد، امکان جلوگیری از مرگ ۵۰۰۰ بیمار وجود داشت.

یک نکته مهم دیگر در مورد این دارو در دسترس بودن آن و وجود ذخایر کافی آن در سرتاسر جهان است. این یعنی بیمارانی که در کشورهای فقیر زندگی می کنند هم به آسانی به این دارو دسترسی خواهند داشت. این در حالیست که داروهای جدید معمولا ذخایر محدودی دارند و گران قیمت هم هستند.

این مطالعه مهم که توسط محققان دانشگاه آکسفورد انجام شده است نشان داد که یک داروی عادی که از ۶۰ سال پیش برای درمان استفاده می شده است، می تواند در مبارزه با کووید ۱۹ موثر باشد. بدون شک در آینده چیزهای بیشتری در مورد این بیماری کشف خواهد، اما تا آن زمان باید گفت که کشف تاثیر دگزامتازون اولین قدم در مسیر یافتن درمانی برای ویروس کووید ۱۹ محسوب می شود.