هر آنچه باید در مورد اورتورکسیا بدانید

اختلال وسواسی اورتورکسیا/ ارتورکسیا عبارت است از افکار و رفتار وسواسی در مورد خوردن غذاهای بهداشتی و سالم.

گرچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5) ارتورکسیا را به عنوان یک اختلال خوردن، بصورت جداگانه همانند آنورکسیا نروزا یا بی‌ اشتهایی عصبی (anorexia nervosa) دسته‌بندی نمی‌کند، برخی معتقدند که این مشکل زیرگروهی از اختلال اجتناب محدودیت غذا ( اختلال مصرف غذای اجتنابی – محدودکننده : ARFID) می باشد.

فرد مبتلا به اورتورکسیا ممکن است از یک رژیم غذایی دقیق شامل غذاهای تمیز و خالص مانند میوه و سبزیجات ارگانیک پیروی کند. وسواس در مورد خوردن غذای سالم می‌تواند برای فرد، کاملا درگیر کننده باشد.

این قوانین سخت برای خوردن غذای سالم، منجر به انزوای اجتماعی، سوء تغذیه و پریشانی ذهنی می گردد.

در ادامه مقاله، اطلاعات بیشتری در خصوص اختلال اورتورکسیا شامل: اورتورکسیا چیست؟ علائم هشدار دهنده آن کدام است، گزینه های درمانی و نحوه مقابله با آن ارائه می گردد.

 

اورتورکسیا چیست؟

اورتورکسیا نرووزا (Orthorexia nervosa)، که مردم اغلب آن را تغذیه درست می نامند، یک اختلال وسواسی خطرناک برای داشتن غذای سالم است. ویژگی بارز آن، اجتناب شدید از غذاهایی است که به نظر فرد، ناخالص یا ناسالم است.

در حال حاضر، پزشکان، ارتورکسیا را به عنوان یک اختلال خاص تشخیص نمی‌دهند اما برخی آن را نوعی ARFID (اختلال مصرف غذای اجتنابی – محدودکننده) می‌دانند. برخی دیگر معتقدند که این مشکل، شباهت‌هایی با بی‌اشتهایی عصبی دارد.

با این حال، اگرچه ممکن است ارتورکسیا منجر به بی‌اشتهایی شود، اما تفاوت‌های ظریفی بین این دو وجود دارد.

فرد مبتلا به بی‌اشتهایی یا آنورکسیا به طور معمول بر روی مقدار کالری موجود در مواد غذایی تمرکز می‌کند، در حالیکه فردی که دارای اورتورکسیا می باشد بر روی کیفیت یا خلوص غذاها تمرکز دارد.

اورتورکسیا باعث می‌شود که افراد، غذاهایی که به خودشان اجازه خوردن می‌دهند را به شدت محدود کنند.

نمونه‌هایی از غذاها و ترکیبات محدود کننده شامل:

– غذاهای غیر ارگانیک

– غذاهای حاوی رنگ‌های مصنوعی‌، طعم‌دهنده‌ها یا مواد نگهدارنده

– همه انواع شکرهای تصفیه شده

– هر نوع غذای فرآوری شده یا بسته‌بندی شده

– غذاهای پر کربوهیدرات

– گوشت و سایر محصولات حیوانی

– غذایی که هر کسی غیر از خودشان تهیه کرده است.

تحقیقات در مورد ارتورکسیا محدود است و از آنجا که این بیماری یک تشخیص مستقل نیست، برای محققان، دشوار است تعیین کنند که چه تعدادی از افراد متاثر از آن می باشند.

داده‌های یک مطالعه کوچک دانشجویان کالج در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که شیوع ارتورکسیا به طور کلی کمتر از 1% است، اگرچه ممکن است شیوع این اختلال وسواسی در میان متخصصان مراقبت‌های بهداشتی و هنرمندان، بالاتر باشد. با این حال، تحقیقات دیگر در دانشجویان در اروپا نشان داده است که ۱۷٪ از افراد ممکن است در معرض خطر ارتورکسیا باشند.

ذکر این نکته حائز اهمیت است که بسیاری از افراد به دلایل دیگر از گروه‌های خاص غذایی پرهیز می‌کنند.

به عنوان مثال، گیاهخواران و افراد وگان‌ به دلایل اخلاقی از مصرف محصولات حیوانی اجتناب نموده و افراد مبتلا به بیماری سلیاک یا عدم تحمل گلوتن از غذاهای حاوی گلوتن جهت جلوگیری از بروز مشکلات سلامتی خودداری می کنند. همچنین افراد با اعتقادات خاص مذهبی ممکن است از خوردن غذاهای خاص مانند گوشت خوک یا گوشت گاو خودداری نمایند.

تفاوت بین محدودیت‌های منظم رژیم غذایی و اورتورکسیا در این است که دومی، تأثیر روانی بر روی سلامت دارد زیرا فرد در مورد عادات غذایی خود افکار مزاحم دارد.

علائم و نشانه‌ها

فرد مبتلا به ارتورکسیا تمایل دارد تا غذاهایی همانند گوشت قرمز یا غذاهای فرآوری شده را از رژیم غذایی حذف کند تا رژیم غذایی سالم‌تری داشته باشد.

ممکن است فرد با حذف نمودن گروه‌های اصلی مواد غذایی، رژیم خود را محدود کند.

افراد مبتلا در نهایت تعداد محدودی از غذاها را می‌خورند که فکر می‌کنند خالص و سالم است.

غذا خوردن سالم به زودی به تمرکز اصلی زندگی شخص تبدیل می‌شود.

علائم و نشانه‌های اورتورکسیا شامل موارد زیر است:

– بیش از 3 ساعت در روز صرف تحقیق، دستیابی و تهیه انواع خاصی از غذاها می شود که این وقت گذاشتن مرتبط با شغل نیست.

– اجتناب از رستوران‌ها یا اجتماعات به خاطر غذای ارائه شده.

– داشتن افکار قضاوت‌کننده در مورد دیگران که غذای بهداشتی و سالم نمی‌خورند.

– مذمت و سرزنش کردن در رابطه با خوردن غذای ناسالم

– تجربه احساس گناه بعد از خوردن غذاهای محدود شده

– دارا بودن این احساس که پیروی از محدودیت‌های غذایی، نشانه ارزش دادن به خود است.

– داشتن افکار وسواسی در مورد مواد غذایی؛ که سبب اختلال در خواب، کار یا مدرسه می گردد.

– داشتن مشکلات در روابط، به این دلیل که غذا منبع اصلی خوشبختی معنا می‌شود.

– استفاده از پاکسازی‌های مکرر یا روزه گرفتن به جهت «سم زدایی» بدن

– تجربه نمودن سوء تغذیه و کاهش وزن

علل

علت دقیق ارتورکسیا مشخص نیست. تمرکز گسترده بر روی روندهای غذایی سالم در رسانه‌های اجتماعی می‌تواند در پیشرفت ارتورکسیا در برخی افراد نقش داشته باشد.

بسیاری از عوامل دیگر نیز سبب افزایش احتمال ابتلا به ارتورکسیا یا اختلالِ خوردن فرد می گردد.

این عوامل شامل:

– عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز

– علاقه کم به خوردن غذا یا ناخنک زدن

– عزت نفس پایین

– کمال گرایی

– مشکل در کنترل احساسات

– رفتار تکانشی

– روابط آشفته

– تصویر بدنی تغییریافته

– اختلالات خلقی

تشخیص

همانگونه که پیشتر عنوان گردید، متخصصان، اورتورکسیا نرووزا را به عنوان یک تشخیص رسمی روانپزشکی، تشخیص نمی‌دهند، اگرچه برخی تصور می‌کنند که زیرمجموعه طبقه بندی ARFID قرار می گیرد.

اورتورکسیا ویژگی‌هایی شبیه به اختلال وسواس-اجباری (OCD)، اضطراب و بی‌اشتهایی دارد. بنابراین ممکن است دیگران آن را زیرمجموعه این اختلالات سلامت روان بدانند.

پزشک، درمانگر یا متخصص تغذیه می‌تواند با مصاحبه با فرد و بررسی علائم و عادات غذایی آنها، اختلالِ خوردن را تشخیص دهد.

پزشک با معاینه روتین جسمی و آزمایش خون، کمبودهای غذایی و سایر عوارض را بررسی می کند.

درمان

درمان اورتورکسیا مشابه درمان سایر اختلالاتِ خوردن است.

درمان اورتورکسیا شامل نوعی از درمان است که هم به اختلال در خوردن غذا و هم به اختلالات اساسی سلامت روانی همانند افسردگی و اضطراب مربوط می‌شود.

انواع درمان‌هایی که پزشک ممکن است توصیه کند شامل موارد زیر است:

رفتار درمانی شناختی (CBT)

CBT به شخص کمک می‌کند تا دریابد که افکار و عقایدشان به طور مستقیم بر احساسات و رفتارهای آنها تأثیر می‌گذارد.

CBT با به چالش کشیدن و تغییر تفکر منفی در مورد غذا و عزت نفس، می‌تواند به افراد مبتلا به اورتورکسیا کمک کند.

رفتار درمانی دیالکتیک (DBT)

DBT درمان رفتاری و شناختی را با نوعی مراقبه یا مدیتیشن ترکیب می‌کند.

ایدهDBT، کمک به افراد است که به جای اجتناب از افکار، احساسات و رفتارهای ناراحت‌کننده خود، با آنها کنار بیایند.

مشاوره تغذیه‌ای

درمان ارتورکسیا باید شامل آموزش در مورد مواد مغذی مختلفی باشد که فرد برای حفظ سلامتی در رژیم غذایی خود نیاز دارد. متخصص تغذیه می‌تواند در این بخش از برنامه درمانی به شخص کمک کند.

دارو

اگر فرد، اختلال سلامت روانی درمان نشده داشته باشد، پزشک ممکن است داروی ضد اضطراب یا ضد افسردگی تجویز کند.

اصلاح کمبودهای تغذیه‌ای

افراد مبتلا به ارتورکسیا ممکن است از نظر ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف مانند ویتامین D، کلسیم، فولات و ویتامین‌های گروه B  کمبود داشته باشند. جایگزینی این مواد و سایر مواد مغذی، بخش مهمی از درمان است.

ممکن است در صورت کمبود وزن یا سوء تغذیه، بیمار بستری شود.

مقابله و پشتیبانی

زندگی با ارتورکسیا می‌تواند چالش برانگیز باشد اما شخص مبتلا می‌تواند جهت مقابله و یافتن پشتیبانی از راهکارهای مختلفی استفاده کند. اولین قدم، گفتگو با یک متخصص پزشکی یا بهداشت روان است.

پیشنهادات دیگر، شامل موارد زیر است:

• اعتماد کردن به دوست یا عضوی از خانواده
• تمرین تکنیک‌های پذیرش خود و مدیریت استرس
• اجتناب از ترندهای رژیم غذایی زودگذر، اینفلوئنسرهای مشهور و توصیه‌های رژیم غذایی از منابع کم اعتبار

با درمان و پشتیبانی مناسب، فرد مبتلا به ارتورکسیا می‌تواند وضعیت احساسی و جسمی خود را تقویت کند.

سخن آخر

اورتورکسیا/ ارتورکسیا، وسواس جهت خوردن صرف غذاهایی است که فرد، آن را بهداشتی و خالص می‌داند. این مشکل ممکن است زمانی شروع شود که تمایل فرد به غذا خوردن سالم، منجر به ایجاد اختلال در غذا خوردن به شکل بسیار محدودکننده و خطرناک گردد.

درمان ارتورکسیا شامل مشاوره تغذیه‌ای، روان درمانی و رفع هرگونه اختلال روانی اساسی است.