آیا مصرف مکمل های ویتامین تاریخ گذشته، بی خطر است؟

عمر محصول (Shelf Life) به قدرت اثربخشی آن مربوط است!

اگر به تازگی متوجه شده اید مکمل ویتامینی که روزانه مصرف می کنید ماهها قبل منقضی شده است، نیازی به وحشت نیست!

تاریخ انقضای ذکر شده روی ویتامین ها براساس قدرت آنها است نه ایمنی.

تا زمانی که هیچ کپکی روی ویتامین ها رشد نکرده، نگران نباشید. هر چند ممکن است همان مزایایی که از قرص های تاریخ دار دریافت می کنید، از قرص های منقضی شده یا تاریخ گذشته به دست نیاورید، اما به احتمال بسیار زیاد سلامتی خود را نیز در معرض خطر قرار نداده اید.

 

اطلاعات این مقاله از به روزترین مقالات علمی سال 2020 برگرفته شده است.

مطالب جمع آوری شده، صرفا جهت بالا بردن اطلاعات عمومی افراد می باشد.

 

 

بررسی اجمالی

براساس سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به عنوان مرجع، درج تاریخ های انقضا در مکمل های غذایی، از جمله ویتامین ها و مواد معدنی الزامی نیست.

تولیدکنندگان ممکن است با اختیار خود، بر روی محصولات تاریخ درج کنند و در این صورت، عناوین درج شده شامل عباراتی همچون “تاریخ انقضاء”، “بهترین تاریخ مصرف” و … می باشد.

در هر صورت، اگر تولیدکننده تصمیم به درج تاریخ بر روی محصولات کند، سازمان غذا و داروی آمریکا تولید کننده را ملزم به ارائه داده های معتبر که نشان می دهد تاریخ های درج شده اشتباه یا گمراه کننده نیست، می کند.

به عبارت دیگر، تولیدکنندگان باید داده ها و اطلاعات تحقیقات داخلی که قدرت و اثربخشی مکمل را در تاریخ مورد نظر تائید می کند، داشته باشند.

ایمنی

مصرف ویتامین های منقضی شده بی خطر است، هر چند ممکن است چندان موثر نباشند.

در صورتیکه محصول مورد نظر تحت شرایط صحیح نگهداری شود، در طول مدت زمان ماندگاری و تاریخ انقضای خود، باید حاوی 100% ترکیبات بکار رفته در فرمولاسیون خود که در برچسب تغذیه ای محصول ذکر شده است، باشد.

پس از اتمام تاریخ انقضا، مقادیر تشکیل دهنده مکمل غذایی می توانند به تدریج کاهش یابند.

دلیلی برای نگرانی از آسیب های احتمالی یا عوارض جانبی ناشی از مصرف مکمل های تاریخ گذشته وجود ندارد، اما این بیان بدین معنی است که ممکن است دوز مورد نیاز خود را دریافت نکنید.

در نتیجه بهتر است مکمل های تاریخ گذشته را کنار گذاشته و محصول جدید دارای تاریخ تهیه نمایید.

احتیاط: در صورتیکه در ویتامین های منقضی شده رشد کپک قابل مشاهده، دیده شده و یا بویی عجیب به استشمام برسد، این علامت یک هشدار قرمز است. مصرف این ویتامین ها به دلیل آلودگی میکروبیولوژیکی خطرناک است. مصرف آنها را متوقف کنید و آنها را به طور صحیح دور بریزید.

بارداری

در دوران بارداری بسیار مهم است که مکمل های ویتامینی تاریخ گذشته را دور بریزید.

مکمل های ویتامینی مصرفی پیش از تولد حاوی اسید فولیک هستند که به جهت پیشگیری از نقص لوله عصبی در جنین در حال رشد (NTDs) ضروری است.

در صورتیکه از مکمل های تغذیه ای قبل از تولد منقضی شده استفاده می کنید، در معرض خطر عدم دریافت مقادیر مناسب اسید فولیک هستید.

بنابراین، پیشنهاد می شود در اسرع وقت یک مکمل ویتامینی جدید تهیه و جایگزین نمایید.

همچنین بخوانید: نیازهای تغذیه ای دوران بارداریی

انقضا

مدت زمانی که یک مکمل ویتامینی منقضی می شود (تاریخ انقضا در مکمل های ویتامینی) به عوامل مختلفی بستگی دارد. برخی از این عوامل به تولید و برخی دیگر به عادات خودتان مربوط می شوند:

* شکل ویتامین: ویتامین های پاستیلی و همچنین ویتامین های با فرم مایع (شربت)، سریعتر از قرص ها، کپسول ها و مکمل های با پوسته ژلاتینی منقضی می شوند.

* نوع ظرف یا بسته بندی محصول: برخی ویتامین ها بواسطه تاثیرات مخرب اشعه ماوراء بنفش خورشید بر آنها، در ظروف مات، نسبت به شفاف، ماندگاری بالاتری دارند.

* درپوش ظرف: نوع درب محصول – پیچی یا فلیپ تاپ – در ماندگاری مکمل موثر است. در صورتیکه درپوش های فلیپ تاپ (درپوش های پلاستیکی) هنگام بسته شدن، مهر و موم مناسبی نداشته باشد، ویتامین ها در معرض رطوبت بیشتری قرار می گیرند که باعث می شود سریعتر تجزیه و تخریب گردند.

* نگهداری: در صورتیکه ویتامین های خود را در محیطی با رطوبت بالا همانند قفسه دارویی داخل حمام نگهداری می کنید، ممکن است سریعتر خراب شوند. به همین ترتیب، از قرار دادن آنها مقابل پنجره ای که در معرض نور زیاد آفتاب است، خودداری کنید. یک قفسه خنک و تاریک، بهترین مکان برای ذخیره سازی اکثر محصولات است.

* آلودگی:  اگر روزانه همراه با غذای کودک خود، مکمل ویتامین می گذارید، از تمیز بودن ظرف مکمل اطمینان حاصل کنید. آلودگی موجود در بطری یا ظرف مکمل می تواند بر ماندگاری تاثیر بگذارد.

ویتامین های اختصاصی

مدت زمان ماندگاری ویتامین های مصرفی شما، به نوع آن نیز بستگی دارد.

بعنوان مثال، برخی تحقیقات نشان داده اند که ویتامین های زیر می توانند با سرعت بیشتری تجزیه شوند:

– ویتامین C: این ویتامین بویژه مستعد تجزیه شدن است، فرآیندی که بواسطه آن، ویتامین شروع به جذب مقادیری از رطوبت نسبی موجود در هوای خانه می کند.

ویتامین C با جذب رطوبت، قدرت خود را از دست می دهد. در صورتیکه محصول به درستی بسته بندی نشده باشد، یا درب محصول در محیط مرطوب بارها باز و بسته شود، ویتامین ها سریعتر تجزیه خواهند شد.

– ویتامین B1: ویتامین B1 یا تیامین یکی از ویتامین های ناپایدار گروه B است که تحت تاثیر رطوبت هوا تجزیه می شود. بهترین راه حل، دور نگه داشتن آن از محیط های مرطوب است.

– ویتامین K: این ویتامین در ترکیب با مولتی ویتامین حاوی مواد معدنی، می تواند با سرعت بیشتری ارزش خود را از دست دهد.

مدت زمان ماندگاری مولتی ویتامین ها، بر پایه آن ویتامینیست که سریعتر از سایر ترکیبات بکار رفته، قدرت و اثربخشی خود را از دست می دهند.

 

سیاست شرکت ها

از آنجا که الزامی توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تعیین نشده است، هر شرکت در رابطه با شرایط و نحوه درج تاریخ های انقضا روی مکمل های ویتامین، خود تصمیم گیری می کند.

(شایان ذکر است که کلیه مکمل های موجود در داروخانه های سراسر ایران دارای تاریخ انقضا می باشند.)

در زمان انتشار این مقاله، سیاست های برخی از رایج ترین شرکت های امریکایی تولید کننده مکمل ها عبارتند از:

– Centrum: کلیه محصولات کمپانی سنتروم، دارای تاریخ انقضا براساس کوتاه ترین زمان ماندگاری مواد تشکیل دهنده محصول، می باشند. میزان کلیه ترکیبات تشکیل دهنده مکمل باید تا آخرین روز از ماه انقضا، به همان مقدار ذکر شده در برچسب تغذیه ای آن، باشد.

– NOW Foods: تمام مکمل های این شرکت دارای تاریخ انقضای چاپ شده روی بسته بندی هستند. در صورتیکه مراحل نگهداری محصولات بصورت صحیح رعایت شوند، محصولات تا تاریخ انقضا قدرت و اثربخشی کامل خود را حفظ خواهند کرد.

– Swanson Vitamins: محصولات این شرکت دارای تاریخ تولید و یا بهترین تاریخ مصرف هستند، در صورتیکه محصولات دارای تاریخ تولید باشند، توصیه می شود كه بیشتر محصولات در طی 2 تا 3 سال پس از این تاریخ مصرف شوند. مایعات و پروبیوتیک ها باید ظرف مدت 1 سال مصرف شوند.

– Nature Made: ویتامین ها و سایر مکمل های غذایی این شرکت دارای تاریخ انقضا هستند و قدرت ترکیبات آنها در طی این تاریخ، تضمین شده است. نحوه تعیین تاریخ براساس نوع محصول متفاوت بوده و یک بازه زمانی مشخص برای همه مکمل های ویتامین وجود ندارد.

– Priority One Nutritional Supplements: از آنجا که این شرکت اعلام کرده است که در تلاش جهت تائید تاریخ های انقضا بواسطه آزمایش پایداری است، در حال حاضر، محصولات آن شامل تاریخ انقضا نیستند. البته این شرکت براساس تاریخچه اطلاعات مکمل ها، مدت ماندگاری دو سال از زمان خرید را توصیه می کند.

دسترسی

زمانی را به بررسی مکمل های ویتامین مصرفی خود اختصاص دهید، در صورتیکه تاریخ مصرف مکملی منقضی شده است، آن را به طور صحیح دور بریزید.

آژانس حفاظت از محیط زیست (EPA) اقدامات زیر را جهت دور انداختن ویتامین های منقضی شده یا مکمل های دیگر توصیه می کند:

– قرص ها را از ظرف اصلی خارج کنید.

– ویتامین ها را در یک ظرف یا کیسه یکبار مصرف همراه با تفاله قهوه آسیاب شده، خاک گربه یا یک ماده نامطلوب دیگر قرار دهید. هنگامی که اینها با یکدیگر مخلوط می شوند، کودکان کنجکاو یا حیوانات اهلی یا خیابانی به احتمال کمتری آنها را در زباله پیدا خواهند کرد.

– درب ظرف یا کیسه مربوطه را کامل و محکم ببندید.

– کل ظرف/کیسه را در سطل زباله بیندازید.

براساس اعلام EPA، انهدام ویتامین های منقضی شده در توالت به هیچ وجه پیشنهاد نمی گردد. این مواد ممکن است از طریق تصفیه خانه های فاضلاب عبور کرده و در نهایت وارد دریاچه ها، رودخانه ها یا منابع دیگر آب آشامیدنی شوند.