اثر استرس بر بدن

اثر استرس بر بدن همواره مسئله ای مورد توجه بوده است. با شناختن علائم جسمانی ناشی از استرس و راه های غلبه بر استرس می توانید سلامت خود را بهبود ببخشید.

استرس بخش طبیعی وجود همه انسان هاست. اما به شرطی که یک احساس مقطعی باشد، نه یک احساس دائم و همیشگی!

استرس اگر تبدیل به یک احساس مداوم شود، می تواند باعث ایجاد عوارضی مثل برهم خوردن الگوی غذایی، اشکال در خوابیدن، مشکلات قلبی و ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن گردد.

اطلاعات این مقاله از به روزترین مقالات علمی سال 2020 برگرفته شده است.

اثر استرس بر بدن چیست؟

استرس می تواند منجر به پدیدار شدن شرایط و بیماری های مختلفی بشود.

وقتی کسی دچار استرس می شود تولید هورمون های گلوکوکورتیکوئید، از جمله کورتیزول (هورمون استرس) در بدن او بالا می رود.

اگرچه در حالت عادی، هورمون های گلوکوکورتیکوئید به تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب کمک می کنند، اما استرس مزمن باعث می شود یک نوع ناسازگاری بین سیستم ایمنی و محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال ایجاد گردد.

این مسئله با ایجاد یک تداخل بین غدد آدرنال، غدد هیپوفیز و هیپوتالاموس، احتمال پدید آمدن یکسری شرایط جسمی و ذهنی را افزایش می دهد، از جمله:

• خستگی
• دیابت
• چاقی
• افسردگی
• شرایط مربوط به سیستم ایمنی

هورمون های استرس می توانند با کاهش فعالیت سلول هایی که نسبت به ویروس ها و باکتری ها و دیگر شرایط التهابی واکنش نشان می دهند، ارزش سیستم ایمنی بدن را کم کنند.

در ادامه بطور مفصل تر با اثر استرس بر بدن و علائم جسمانی ناشی از استرس آشنا خواهید شد.

اثر استرس روی قلب و عروق

پزشکان استرس زیاد را با شرایطی مثل پرفشاری خون و بیماری های قلب مرتبط می دانند.

استرس می تواند باعث افزایش ضربان قلب و بالا رفتن نیاز به اکسیژن شود.

متخصصان بهداشت شرایط ویژه ای را در اثر استرس شناسایی کرده اند که کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو (Takutsobo cardiomyopathy) نام دارد و قلب را تحت تاثیر قرار می دهد.

• کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو چیست؟

کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو که با نام ” کاردیومیوپاتی استرس” یا “سندروم قلب شکسته” هم شناخته می شود یک شرایط موقتی است که علائمی شبیه به سکته قلبی ایجاد می کند.

در کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو علائمی که باعث ایجاد مشکلات عملکردی قلب شده اند ناشی از اثر استرس بر بدن هستند.

سندروم قلب شکسته باعث می شود بخشی از قلب موقتا بزرگ شود و در پمپاژ با مشکل مواجه شود. با این وجود، باقی بخش های قلب در تلاشند عملکرد عادی خود را ادامه دهند.

به گفته انجمن قلب آمریکا (AHA) سندروم قلب شکسته قابل درمان است و بیشتر افراد طی چند روز تا چند هفته بهبودی کامل خود را باز می یابند. البته این وضعیت می تواند منجر به نارسایی شدید و موقت عضلات، شوک و در موارد نادر منجر به مرگ هم شود.

اثر استرس روی گوارش

استرس می تواند روی اشتها و عملکرد طبیعی دستگاه گوارش تاثیر بگذارد. استرس می تواند موارد زیر را تحت تاثیر قرار دهد:

• نفوذ پذیری روده
• ترشح اسید معده
• التهاب دستگاه گوارش
• فرآیند جذب روده

در ادامه اثر استرس روی بخش های مختلف دستگاه گوارش بررسی شده است:

• روده ها

به گفته انجمن روانشناسی آمریکا (APA)، استرس می تواند سرعت حرکت مواد غذایی را تغییر داده و در نتیجه باعث اسهال یا یبوست شود.

استرس می تواند روی هضم و جذب مواد غذایی تاثیر بگذارد. بعلاوه یکی از مهمترین فاکتورهای موثر در سندروم روده تحریک پذیر (IBD) محسوب می شود.

به همین دلیل است که پزشکان گاهی اوقات برای کنترل و مدیریت علائم IBD، داروهایی برای درمان استرس، از جمله داروهای ضد افسردگی تجویز می کنند.

• مری

استرس ممکن است فرد را به سمت مصرف الکل و مواد سوق دهد که باعث رفلاکس اسید و سوزش معده می شوند.

استرس می تواند بلع را هم تحت تاثیر قرار دهد که به نوبه خود باعث افزایش حجم هوای بلعیده شده و در نتیجه نفخ مکرر می شود.

• معده

کسی که به استرس مزمن مبتلاست، ممکن است دچار حالت تهوع و استفراغ هم بشود.

لازم به ذکر است با وجود اینکه استرس مستقیما منجر به زخم معده نمی شود، اما می تواند باعث تشدید ناراحتی های ناشی از آن بشود.

علاوه بر موارد ذکر شده استرس می تواند روی تولید اسید معده و دیگر عملکردهای دستگاه گوارش فوقانی تاثیر منفی داشته باشد.

اثر استرس روی تنفس

استرس می تواند با تحریک واکنش های التهابی، سبب تنگ تر شدن راه های هوایی گردد. این مسئله با ظاهر شدن/تشدید تنگی نفس و خس خس سینه همراه است.

استرس می تواند شرایط خاص تنفسی، از جمله آسم و آلرژی را تشدید و تحریک کند. بنابراین کسانی که مشکلات تنفسی دارند از جمله مبتلایان به بیماری های انسدادی مزمن ریه، ممکن است در اثر استرس دچار حملات پانیک و مشکلات نفسی شوند.

اثر استرس روی درد

وقتی کسی تحت استرس است، عضلات او منقبض می شوند. استرس مداوم باعث می شود عضلات فرصت کافی برای استراحت نداشته باشند و همین مسئله باعث درد عضلانی خواهد شد.

علاوه بر این به نظر می رسد رابطه معناداری بین استرس و اختلال مفصل گیجگاهی فکی وجود دارد.

طبق یک مطالعه در سال 2017، استرس روی سیستم عصبی مرکزی و چگونگی پردازش درد در مغز تاثیر می گذارد.

استرس می تواند باعث سردردهای تنشی مزمن هم بشود. طبق مطالعات، استرس یکی از رایج ترین محرک های سردرد است و می تواند سردرد را تشدید کند.

محققان افزایش سطح استرس را با تجربه حس درد بیشتر مرتبط می دانند. به عنوان مثال کسانی که سطح استرس بالاتری دارند، بیشتر از دیگران کمر درد را گزارش کرده اند.

اثر استرس روی پوست

استرس مکرر می تواند منجر به ناراحتی های پوستی گوناگون شود. افراد تحت استرس، موارد زیر را گزارش کرده اند:

• شوره سر
• راش های دردناک یا خشک
• خارش پوست
• بثورات پوستی خارش دار
• آکنه
• زگیل

اثر استرس روی دستگاه تناسلی

استرس می تواند دستگاه تناسلی را هم تحت تاثیر قرار دهد. در ادامه علائم جسمانی ناشی از استرس روی دستگاه تناسلی زنان و مردان به تشریح بررسی شده است.

•  در زنان

استرس می تواند منجر به سندروم تخمدان پلی کیستیک و اشتعال ویروس هرپس سیمپلکس در نواحی تناسلی زنان شود. همچنین از جهات مختلف روی جنبه های گوناگون زنانگی از جمله موارد زیر تاثیر می گذارد:

• میل جنسی: استرس، افسردگی و خستگی می توانند باعث کاهش میل جنسی زنان شوند.
• تولید مثل: استرس علاوه بر اینکه علائم پیش از قاعدگی را تشدید می کند، می تواند ریسک نامنظم شدن چرخه های قاعدگی را بالا ببرد.
• یائسگی: استرس می تواند تاثیرات جسمانی یائسگی را بدتر کند.
• باروری: استرس می تواند توانایی بارداری زنان را تحت تاثیر قرار دهد.

• در مردان

استرس در مردان روی موارد زیر تاثیر می گذارد:

• تمایلات جنسی: استرس می تواند تولید تستسترون را تحت تاثیر قرار داده و میل جنسی را کم کند. این مسئله می تواند منجر به اختلالات نعوظ هم بشود.
• تولید مثل: استرس می تواند روی تولید اسپرم تاثیر بگذارد.
• عفونت: از آنجائیکه استرس می تواند سیستم دفاعی را تحت تاثیر قرار دهد، غدد پروستات، بیضه ها و مجاری ادرار بیش از پیش در معرض عفونت قرار می گیرند.

تاثیرات ذهنی/روانی استرس

استرس تاثیرات بسزایی روی سلامت ذهن افراد دارد.

کسانی که در سنین پائین استرس های مکرر دارند، در معرض خطر ابتلا به افسردگی ماژور، اختلال دوقطبی یا اختلال استرس بعد از سانحه هستند.

استرس روی حافظه و توانایی یادگیری شناختی فرد هم تاثیر دارد.

درست است که استرس خفیف به بهبود عملکرد شناختی فرد کمک می کند. اما استرس شدید می تواند تاثیرات منفی روی حافظه و عقیده داشته باشد.

راه های غلبه بر استرس

استرس را می توان با کمک برخی راه های خانگی، بدون مراجعه به پزشک کنترل نمود. برخی گزینه های پیش رو عبارتند از:

• فعالیت بدنی منظم داشته باشید: هر روز به مدت حداقل نیم ساعت ورزش کنید. سعی کنید بیشتر روزهای هفته اینکار را انجام دهید. برخی از ورزش های موثر در این زمینه عبارتند از قدم زدن، دوچرخه سواری و رقص.
• به اندازه کافی بخوابید: خوب خوابیدن در طول شب، به فرد کمک می کند روز بعد سرحال باشد و کمتر احساس استرس کند. کسانی که در خوابیدن مشکل دارند، می بایست مصرف الکل، کافئین و سیگار را محدود کرده، در اتاق خنک بخوابند و قبل از خواب وسیله های الکترونیکی را از خود دور کنند.
• به جای درمان های پزشکی به سراغ تکنیک های جایگزین بروید: یوگا، طب سوزنی یا ماساژ از جمله تکنیک های موثر در کاهش سطح استرس افراد محسوب می شوند.
• اولویت بندی کنید: اگر به جای تمرکز روی کارهایی که باید انجام بدهید، به کارهایی فکر کنید که انجام داده اید، خود به خود سطح استرس شما کمتر خواهد شد.
• ارتباطات اجتماعی خود را تقویت کنید: صحبت با کسانی که دوستشان دارید به کاهش استرس شما کمک می کند. اگر حس می کنید دچار استرس هستید، از حرف زدن با دیگران نترسید.

با همه این وجود گاهی اوقات ممکن است فرد برای کنترل استرس خود نیاز به آموختن تکنیک های دیگری باشد که فقط با مراجعه به پزشک می توان آنها را آموخت.

چه زمانی مراجعه به پزشک ضروری است؟

اگر کسی با وجود انجام تمام راه های غلبه بر استرس باز هم احساس کند استرس او کم نشده است، شاید لازم باشد از پزشک کمک بگیرد.

ممکن است پزشک برای کاهش سطح استرس و اضطراب، فرد را به یک روان درمانگر ارجاع دهد؛ روان درمانگر توصیه هایی در خصوص تغییرات سبک زندگی به او آموزش می دهد و در صورت نیاز دارو تجویز می شود.

گاهی اوقات استرس، فرد را به سمت خودآزاری یا خودکشی سوق می دهد. در صورت مشاهده چنین مواردی با اورژانس اجتماعی تماس بگیرید.

خلاصه

استرس می تواند تاثیرات چشمگیری روی بدن فرد بگذارد و منجر به افزایش درد و مریضی شود.

بعضی راه های غلبه بر استرس به کاهش علائم جسمانی ناشی از استرس کمک می کنند، با این حال بعضی افراد به درمان های حرفه ای تری نیاز دارند.

دریافت کمک در مواقع ضروری می تواند سلامت عمومی فرد را بهبود بخشد.