وقتی پروتئین می خوریم چه اتفاقی در بدنمان می افتد؟

مصرف پروتئین خواص زیادی برای بدن دارد، آنها ماکرو مغذی هایی برگرفته از آمینو اسید ها هستند. انواع مختلف پروتئین حیوانی و گیاهی وجود دارد.

 

پروتئین در بین ماکرو مغذی‌ها (درشت مغذی)، حکم مهره طلایی را دارد. قطعا کربوهیدرات و چربی هم به اندازه خودشان مهم هستند. اما استفاده از عبارت «مهره طلایی» برای پروتئین به هیچ وجه اغراق آمیز نیست.

اما آیا می‎دانید چرا بدن به پروتئین نیاز دارد و بعد از خوردن پروتئین دقیقا چه اتفاقی در بدن می‌افتد؟ در این مطلب قصد داریم پاسخ این پرسش جالب را با هم پیدا کنیم.

در ادامه این مقاله به بررسی خواص و نقش انواع پروتئین در بدن پرداخته ایم.

 

همچنین بخوانید:

فواید پودر پروتئین و انتخاب بهترین مکمل (کلیک)

 

پروتئین دقیقا چیست؟

همانطور که قبلا گفتیم، پروتئین یکی از سه ماکرو مغذی (درشت مغذی به معنای مواد مغذی مورد نیاز بدن در مقادیر قابل ملاحظه) است.

برخلاف کربوهیدرات و چربی، پروتئین منبع انرژی مهمی برای بدن محسوب نمی‌شود. هرچند یقینا با مصرف آن، مقداری انرژی به بدن می‌رسد (چهار کالری به ازای هر گرم).

اما پروتئین اغلب بدلیل خواص نقش اصلی خود در رشد و نمو، به عنوان بلوک ساختمانی برای بدن شناخته می شود.

تقریبا تمام مواد غذایی حیوانی (گوشت گاو، مرغ، ماهی، تخم‌ مرغ و لبنیات) حاوی مقدار قابل توجهی پروتئین هستند. به همین خاطر وقتی درباره مصرف پروتئین در رژیم غذایی و مواد مغذی صحبت می‌کنیم، این موارد به ذهن می‌آیند.

پروتئین در بسیاری از غذاهای گیاهی نیز وجود دارد. انواع لوبیا، نخودفرنگی، مغزها و دانه‌های خوراکی هم حاوی پروتئین هستند. اما طبق اعلام سازمان غذا و داروی امریکا (FDA)، درصد پروتئین آنها نسبت به مواد غذایی حیوانی کمتر است.

 

انواع مختلف پروتئین کدامند؟

پروتئین‌ها از اجزای کوچکی به نام آمینو اسید (اسیدهای آمینه) ساخته می‌شوند.

انواع آمینو اسید ترکیبات آلی، حاوی ساختارهایی تشکیل شده از عناصری همچون نیتروژن، اکسیژن، هیدروژن و کربن هستند.

صدها یا هزاران آمینو اسید بهم متصل می‌شوند تا زنجیرهای فوق العاده طولانی بسازند که توالی این زنجیرها عملکرد خاص پروتئین را تعیین می کند.

 

همچنین بخوانید:

آیا پودر پروتئین برای کودکان مفید است؟ (کلیک)

 

در کل، 20 آمینو اسید مختلف وجود دارد که می‌توان آنها را به دو گروه اصلی تقسیم کرد:

9 آمینو اسید در دسته اسید آمینه های ضروری قرار می‌گیرند؛ یعنی بدن قادر به تولید آنها نیست و بنابراین باید آنها را از طریق مواد غذایی دریافت کنیم.

11 آمینو اسید دیگر در گروه اسیدهای آمینه غیر ضروری‌ قرار می گیرند. زیرا بدن می‌تواند آنها را از آمینو اسیدهای ضروری یا روند طبیعی تجزیه پروتئین‌ها تولید کند.

بسیاری از این آمینو اسیدهای غیرضروری در گروه آمینو اسیدهای مشروط هم قرار می‌گیرند؛ یعنی در شرایط نادر و خاص – وقتی بدن قادر به تولید این آمینو اسیدها یا تجزیه درست ترکیبات

پروتئینی نیست- تبدیل به اسید آمینه ضروری می‌شوند.

 

پروتئین کامل و پروتئین ناقص:

وقتی پروتئین حاوی تمامی 9 آمینو اسید ضروری باشد، بر اساس اعلام FDA « پروتئین کامل» نامیده می شود.

تمام مواد غذایی حیوانی و همچنین سویا، پروتئین کامل هستند.

وقتی یک نوع پروتئین یک یا چند اسید آمینه ضروری را نداشته و یا خیلی کم داشته باشد، به عنوان پروتئین ناقص شناخته می‎شود.

اکثر غذاهای گیاهی در دسته پروتئین‌های ناقص قرار دارند.

خبر خوب برای گیاهخواران، افراد وگان و به صورت کلی دوستداران محصولات غذایی گیاهی، این است که می‌توانید آمینو اسیدهای ضروری مورد نیازتان را با مصرف طیف گسترده ای از پروتئین‌های ناقص تامین کنید.

 

همچنین بخوانید:

همه چیز درباره رژیم گیاهخواری (Vegetarian Diet) (کلیک)

 

بر اساس اعلام FDA، پروتئین‌های ناقص اغلب فاقد فقط یک یا دو اسید آمینه ضروری هستند، بنابراین اگر اسید آمینه ای در محصول غذایی گیاهی موجود نباشد با مصرف پروتئین موجود در غذای گیاهی دیگر می توان آن را جبران نمود.

در واقع مصرف پروتئین های گیاهی متنوع می‌تواند آمینواسیدهای ضروری بدن را تامین کند.

بعنوان مثال غلات و دانه‌های خوراکی حاوی مقادیر بسیار پایین اسید آمینه لیزین هستند، در حالیکه در حبوبات و آجیل میزان متیونین بسیار پایین است.

هنگامی که حبوبات را با برنج و یا تست گندم خود را با کره بادام زمینی می خورید، در واقع به همان میزان که از خوردن مرغ اسید آمینه بدست آورده اید، اسید آمینه های لازم را دریافت خواهید کرد.

در حالیکه قبلا افراد به خوردن وعده های غذایی بصورت ترکیبی تشویق می شدند، اما اکنون بر اساس اعلام کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده، می دانیم که این مساله ضروری نیست. تا زمانی که شما در طول روز طیف متنوعی از پروتئین‌های ناقص را مصرف کنید نیازتان تامین خواهد شد.

 

همچنین بخوانید:

معرفی 20 غذای لذیذ و سرشار از پروتئین (کلیک)

 

 

خواص پروتئین برای بدن

وقتی می‌گوییم پروتئین بمانند بلوک ساختمانی بدن است، به هیچ وجه اغراق نیست. این ماده جزء اصلی و لاینفک سلول‌های بدن از جمله ماهیچه‌ هاست.

به گفته دکتر کالین توکسبوری یکی از اعضای آکادمی تغذیه و رژیم غذایی پنسیلوانیا «اگر مصرف پروتئین به میزان کافی نباشد، بدن ما دیگر نمی‌تواند به درستی خودش را بازسازی کند و شروع به از دست دادن توده عضلانی و کاهش حجم ماهیچه ها خواهیم کرد.»

پروتئین علاوه بر رشد ماهیچه‌ها، برای رشد و بازسازی تقریبا تمامی سلول ها و بافت های بدن – از پوست، مو و ناخن گرفته تا استخوان، اندام ها و مایعات بدن- ضروری است.

به همین دلیل مصرف پروتئین کافی در دوره های رشد همانند کودکی و بزرگسالی از اهمیت بالایی برخوردار است.

علاوه بر این، مصرف پروتئین در عملکردهای اساسی بدن از جمله لخته شدن خون، پاسخ سیستم ایمنی بدن، بینایی، تعادل مایعات و تولید آنزیم‌ها و هورمون‌های مختلف نقش اساسی دارد.

از آنجا که پروتئین، کالری دارد، بنابراین می‌تواند انرژی مورد نیاز بدن را جهت ذخیره یا استفاده، فراهم کند. (البته قطعا این مساله هدف و کاربرد اصلی آن نیست).

 

هنگامی که پروتئین می خوریم، چه اتفاقی در بدن می افتد؟

اینطور نیست که یک تکه مرغ بخورید و پروتئین مستقیم به عضله دو سر ما برود.

پروتئین موجود در رژیم غذایی در بدن تجزیه می‌شود و مجدداً به شکل انواع پروتئین هایی که در بدن وجود دارد، تجمع می یابد.

فرقی نمی‌کند چه نوع پروتئینی بخورید – گیاهی یا حیوانی، کامل یا ناقص-  اولین هدف بدن تجزیه آن پروتئین به تمام آمینو اسیدهای تشکیل‌دهنده آن است.

تجزیه پروتئین، نسبت به کربوهیدرات، به زمان و انرژی بیشتری نیاز دارد؛ اما تجزیه آن نسبت به چربی ساده تر است.

به گفته دکتر Tewksbury، این فرایند در دهان آغاز می‌شود، چون پروتئین ها بویژه پروتئین های حیوانی معمولا به جویدن بیشتر نیاز دارند. این فرایند مکانیکی، اولین قدم فرایند هضم است.

سپس، تکه‌های پروتئین به معده می رسند تا با مایع معده که حاوی اسیدها و آنزیم‌های لازم برای تجزیه غذاست، ترکیب شوند.

در مرحله بعد، این ترکیب مسیرش را به سمت روده کوچک ادامه می‌دهد؛ جایی که به جهت کمک به تجزیه پروتئین با آنزیم ها و اسیدهای تخصصی تری (عمدتا از طریق لوزالمعده) ترکیب می شوند.

در اینجا پروتئین کاملا به آمینو اسیدهای سازنده خودش تجزیه می‌شود و این اجزای کوچک می‌توانند کارشان را شروع کنند.

 

همچنین بخوانید:

از کجا بفهمید بدنتان به کدام ویتامین یا ماده معدنی نیاز دارد (کلیک)

 

بدن چطور از پروتئین استفاده می‌کند؟

این آمینو اسیدها به کبد فرستاده می‌شوند؛ جایی که در آنجا با هم ترکیب می شوند تا به شکل پروتئین‌هایی که بدن به آنها نیاز دارد درآیند.

بدن به طور مداوم در حال بازسازی و جایگزین سلول ها و بافت هاست و به همین خاطر همواره به انواع مختلف پروتئین نیاز دارد.

بعنوان مثال، برخی از پروتئین‌ها در بدن آنتی بادی هایی می‌سازند که به از بین بردن ویروس ها و باکتری ها توسط سیستم ایمنی کمک زیادی می‌کند.

انواع دیگر پروتئین‌ها هم به ترکیب دی ان‌ ای (DNA)، واکنش های شیمیایی یا انتقال مولکول ها کمک می‌کنند.

اینکه بدن انسان برای رشد و ترمیم بافت به چه میزان پروتئین نیاز دارد، به عواملی همچون جنسیت، سن، ترکیب بدنی، سلامتی و میزان فعالیت بستگی دارد.

اما اکثر ما بیشتر از میزان مورد نیاز برای پاسخ به این نیازها، پروتئین دریافت می‌کنیم. مشکل اینجاست که وقتی بافت ها تمام پروتئین مورد نیازشان را دریافت کردند، دیگر استفاده ای برای پروتئین مازاد وجود ندارد.

 

پس وقتی پروتئین مصرفی ما بیشتر از نیاز بافت‌های بدن باشد، بقیه پروتئین ها چه می‌شوند؟

متاسفانه بدن مخزنی برای ذخیره پروتئین اضافی – همانند مخزن کربوهیدرات‌ها، جایی که می تواند موارد اضافی را در صورت نیاز و جهت دسترسی سریع نگهداری و استفاده کند- ندارد.

بدن ما به هیچ وجه قادر به ذخیره پروتئین نیست و به همین دلیل است که مصرف پروتئین بصورت روزانه لازم و واجب است.

از آنجا که بدن نمی تواند پروتئین اضافی را ذخیره و استفاده کند، مازاد آن را تجزیه و در بافت‌های چربی جای می‌دهد.

برای انجام این کار، کبد نیتروژن را از آمینو اسیدها خارج کرده  و آن را از طریق ادرار و به شکل ماده‌ای به نام اوره دفع می‌کند.

آنچه باقی می‌ماند، ماده‌ای به نام آلفا کتو اسیدها هستند که در اکثر موارد بواسطه یک فرایند شیمیایی به تری گلیسیرید تبدیل می‌شوند تا در بافت های چربی ذخیره شوند. البته این ذخیره چربی بعدا و وقتی که بدن نیاز به انرژی زیاد داشته باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وقتی بدن در حالت روزه‌داری باشد یا نتواند از ماکرو مغذی‌های مصرفی، کالری مورد نیازش را تامین کند، این آلفا کتو اسیدها به گلوکوز تبدیل می‌شوند و به عنوان منبع انرژی فوری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

البته این روند رایج تامین انرژی در بدن نیست چون معمولا بدن کربوهیدرات‌ها را به عنوان منبع اولیه انرژی ترجیح می‌دهد.

اگر هم کربوهیدرات در دسترس نباشد، چربی خوراکی انتخاب دوم بدن ما برای تامین سوخت مورد نیازش است.

در واقع بدن ما می‌تواند از پروتئین به عنوان منبع انرژی استفاده کند اما این حالت ایده‌آل نیست.

در حالت ایده‌آل، بدن ترجیح می‌دهد از پروتئین فقط برای ساخت و بازسازی بافت‌ها استفاده کند.

 

جمع بندی

انواع پروتئین ها خواص و فواید زیادی برای بدن دارند. مصرف پروتئین جهت رشد و ترمیم بافت ها و سلول های بدن ضروری است.

فرایندی که از ابتدا تا انتها با هم مرور کردیم، تنها مدل ساده سازی شده اتفاقی است که با خوردن پروتئین در بدن رخ می‌دهد. گوارش و متابولسیم، فرایندهای پیچیده‌ای هستند که مرتبا در سطح سلولی رخ می‌دهد. اما وقتی به مشکلاتی مثل انواع سکته نگاه می‌کنیم، متوجه خواهیم شد زندگیمان به همین فرایندهای پیچیده بدن و پروتئین‌ها بستگی دارد.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.