داروهای DMARD که بر دو نوع هستند، درمان هایی رایج برای بیماری آرتریت روماتوئید محسوب می شوند. در ادامه تفاوت بین این داروها، عوارض جانبی و … مورد بررسی قرار می گیرد.

آرتریت روماتوئید:

آرتریت روماتوئید (RA) یا التهاب مفصلی یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی به پوشش مفاصل حمله می‌کند.

داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (یا به اصطلاح DMARD) سنتی و بیولوژیک دو نوع درمان رایج این بیماری هستند.

دانشمندان داروهای DMARD سنتی زیادی برای درمان بیماری‌های دیگر از جمله سرطان ساخته‌ اند.

اخیرا دانشمندان بعد از درک کارایی مولکول ‌های خاص در سیستم ایمنی سالم، موفق به ساخت داروهای DMARD بیولوژیک نیز شده‌اند.

این داروها، برخی از این مولکول‌ ها را شبیه‌ سازی می‌کند.

در ادامه به نحوه عملکرد این دو نوع دارو، تفاوت بین آنها و عوارض جانبی ناشی از آن ها پرداخته می شود.

اطلاعات این مقاله از به روزترین مقالات سال 2020 برگرفته شده است.

همچنین بخوانید:

بررسی ارتباط بین آرتریت روماتوئید و ریزش مو

داروهای DMARD سنتی و بیولوژیک چه فرقی با هم دارند؟

داروهای DMARD سنتی به کنترل نشانه ‎ها و علائم آرتریت روماتوئید کمک می‌کنند.

این داروها همچنین در برخی از مبتلایان به این بیماری، آسیب مفصلی، فرسایش استخوانی و پیشرفت ناهنجاری ‌های شدید مفصلی را محدود می‌کنند.

اگر فردی این داروها را مصرف کند، نیاز کمتری به نوع دیگری از داروهای آرتریت روماتوئید یعنی کورتیکواستروئیدها خواهد داشت.

در سال‌های اخیر، محققان اطلاعات بیشتری درباره نقش مولکول‌ های خاص در عملکرد سیستم ایمنی، التهاب و خود ایمنی کسب کرده اند.

این شناخت به آنها کمک کرده داروهایی بسازند که مولکول ‌های فعال در سیستم ایمنی سالم را شبیه‌ سازی می‌کنند. یکی از این داروها، داروی DMARD بیولوژیک است.

داروهای DMARD بیولوژیک در مقایسه با نوع سنتی، در درمان آرتریت روماتوئید هدفمندتر و موثرتر هستند.

عوارض جانبی داروهای DMARD سنتی و بیولوژیک با هم متفاوت هستند اما گاهی هر دو دارو می‌توانند منجر به عوارض جانبی یکسان شوند.

در ضمن، شکل این داروها نیز با هم متفاوت است. داروی DMARD سنتی معمولا به شکل قرص است و به‌ صورت خوراکی مصرف می‌شود. داروهای بیولوژیک از پروتئین‌ ساخته می‌شوند و از طریق تزریق وریدی دریافت می شوند.

همچنین بخوانید:

رژیم غذایی مناسب آرتریت

کدامیک از داروهای DMARD موثر هستند؟

پزشکان از تعداد رو به ‌رشد داروهای DMARD سنتی و بیولوژیک برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده می‌کنند.

گروه دیگری از داروها به نام مهار کننده‌های ادم کیناز (JAK) نیز می‌توانند این بیماری را درمان کنند.

مهارکننده‌ های (JAK)، مولکول‎ های دهانی کوچکی هستند که مسیرهای سیگنالینگ سلول ‌های ایمنی را مسدود می‌کنند.

داروهای DMARD سنتی

داروهای DMARD سنتی برای آرتریت روماتوئید عبارتند از:

هیدروکسی کلروکین (پلاکونیل و Quineprox)
سولفاسالازین (آزولفیدین و Sulazine)
متوترکسات (اوترکساپ، Rasuvo، روماتروکس، ترکسال)
لفلونوماید (آراوا)
آزاتیوپرین (آزاسان، ایموران)

در گذشته، پزشکان از داروهای DMARD سنتی دیگر برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده می‌کردند (تیومالات سدیم طلا، پنی ‌سیلامین و دستگاهی به نام Prosorba Column) اما امروزه به ‌ندرت مورد استفاده قرار می‌ گیرند.

اگرچه پزشکان پردنیزون کورتیکوستروئید را به عنوان DMARD سنتی در نظر نمی‌گیرند اما برخی مطالعات، خواص اصلاح‌کننده بیماری آن را نشان داده اند. اما به‌ دلیل عوارض جانبی این دارو، پزشکان به ‌ندرت از آن استفاده می‌کنند.

داروهای DMARD بیولوژیک

داروهای DMARD بیولوژیک برای آرتریت روماتوئید عبارتند از:

مهار کننده‌ های فاکتور نکروز تومور TNF: آدالیمومب (هیومیرا)، سرتولیزوماب پگول (سیمزیا)، اتانرسپت (انبرل)، گولیموماب (سیمپونی)، اینفیلیکسیماب (رمیکید).
مهار کننده اینترکولین-۱: آناکینرا (کینرت)
مهار کننده اینترکولین-۶: توسیلیزومب (آکتمرا)، ساریلوماب (کوزارا)
مهار کننده سلول T: آباتاسپت (اورنسیا)
مهار کننده سلول B: ریتوکسیماب (ریتوکسان)

چند داروی بیوژنریک دیگر نیز در بازار وجود دارد و برخی دیگر هم در حال ساخت هستند. داروهای بیوژنریک، بسیار شبیه داروهای بیولوژیک اصلی و دارای برند هستند.

مهار کننده‌های JAK

مهار کننده‌های JAK برای آرتریت روماتوئید عبارتند از:

توفاسیتینیب
باریسیتینیب (اولومیانت)
اوپاداسیتینیب

چرا پزشکان یکی از داروها را به دیگری ترجیح می‌دهند؟

متخصصان بر اساس میزان موثر و ایمن بودن درمان‌ های مختلف، دستورالعمل هایی برای درمان آرتریت روماتوئید تهیه کرده ‌اند. این دستورالعمل ها با گذشت زمان تکمیل می ‌شوند.

برای درمان آرتریت روماتوئید خفیف، پزشکان معمولا داروهای DMARD سنتی مثل هیدروکسی کلروکین یا سولفاسالازین را تجویز می‌کنند.

درمان RA متوسط تا شدید KDC معمولا با متوترکسات شروع می‌شود.

اگر علائم فرد به اندازه کافی به این روش درمانی واکنش نشان ندهد، ممکن است پزشک داروهای دیگری را به برنامه درمان اضافه کند.

برای مثال، ممکن است مهار کننده TNF را تجویز کنند.

اگر علائم فرد همچنان واکنش و پاسخ کافی نداشته باشند، پزشک معمولا داروهای دیگر با مکانیزم عمل متفاوت را تجویز می‎کند.

همچنین اگر برخی داروها برای فرد عوارض جانبی غیر قابل تحمل ایجاد کنند، پزشکان ممکن است داروی دیگری را تجویز کنند.

عوامل دیگری نیز می ‌توانند روی انتخاب درمان تاثیر بگذارند؛ از جمله:

داشتن سابقه عفونت سل (TB)، آزمایش سل مثبت یا عفونت هپاتیت B‌ یا C
سابقه یا زمینه بیماری قلب و عروقی
عملکرد کبد و کلیه
هزینه درمان

عوارض جانبی داروها چه فرقی با هم دارند؟

داروهای DMARD بیولوژیک از بیشتر جنبه‌ ها، نسبت به داروهای سنتی قوی‌ تر هستند.

احتمالا خطر عفونت در حین مصرف داروهای بیولوژیک بیشتر است. این مساله شامل خطر عفونت ‌های فرصت ‎طلب از جمله عفونت ‌های قارچی و سل نیز می‌شود.

علاوه ‌بر این، محققان ارتباط بین مهار کننده‌های TNF و افزایش خطر فعال شدن مجدد سل و هپاتیت B در افراد دارای سابقه این بیماری ‌ها را نشان داده اند.

بعلاوه داروهای بیولوژیک می‌توانند تعادل فرایندهای ایمنی را تغییر دهند. بنابراین گاهی اوقات در افرادی که این داروها را مصرف می کنند مشکلات خود ایمنی دیگری ایجاد می شود.

برای مثال فرد مبتلا به RA که مهار کننده TNF مصرف می‌کند، در معرض ابتلا به پسوریازیس قرار دارد.

پیشرفت لوپوس،بیماری‌ های میلین ‌زدا و لکوانسفالوپاتی چند کانونی پیش ‌رونده نیز در مصرف ‌کنندگان برخی از داروهای بیولوژیک مشاهده شده است.

داروهای DMARD سنتی در مقایسه با نوع بیولوژیک، بیشتر منجر به کاهش تعداد گلبول‌ های سفید و پلاکت ‌ها و همچنین ناهنجاری ‌های کبدی می ‌شوند.

مهار کننده‌های JAK نیز با افزایش خطر لخته شدن خون همراه هستند.

چطور می‌توان این عوارض جانبی را مدیریت کرد؟

پزشکان بر اساس داروهای مصرفی و هر گونه شرایط سلامتی دیگر، بر بروز عوارض جانبی در افراد نظارت می‌کنند.

این نظارت معمولا از طریق آزمایش خونی انجام می‌شود که حاوی موارد زیر است:

شمارش کامل خون
عملکرد کبد
عملکرد کلیه
سطح چربی

پزشک قبل از تجویز بسیاری از داروها، درخصوص وضعیت واکسیناسیون فرد سوال می‌پرسد تا از واکسیناسیون های مناسب اطمینان حاصل کند.

پزشک همچنین بیمار را برای بررسی عفونت ‌هایی مثل سل، هپاتیت B و هپاتیت C مورد آزمایش قرار می‌ دهد.

خطرات بلندمدت آرتریت روماتوئید چیست؟

آرتریت روماتوئید بدون درمان مناسب می‌تواند موارد زیر را در پی داشته باشد:

آسیب مفصلی
کاهش کیفیت زندگی به‌ دلیل درد و التهاب
تاثیرات خارج از مفصل ‌ها از جمله بیماری ریوی، التهاب رگ‌ های خونی و بیماری پوستی به نام ندولوز
افزایش خطر بیماری ‌های قلب و عروق، بیماری‌های ریوی و سرطان

آیا شرایط دیگر روی آرتریت روماتوئید تاثیر می‌گذارند؟

در کنار درمان آرتریت روماتوئید، مدیریت سایر مشکلات جسمی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

برای مثال تشخیص و درمان دیابت، چاقی، فشار خون و چربی بالا برای کاهش التهاب و اثرات آسیب ‌زای این مشکلات ضروری است.

مراقبت از سلامت دندان ‌ها نیز بسیار مهم است. بیماری‌ پریودنتال می‌تواند فعال‌ کننده و محرک التهاب مزمن و RA باشد.

آیا تغییر سبک زندگی و درمان های مکمل موثر هستند؟

متخصصان اقدامات زیر را برای کنترل علائم RA پیشنهاد می‌کنند:

ترک سیگار: مصرف سیگار می ‌تواند محرک و تشدید کننده RA باشد.

رژیم غذایی متعادل: داشتن رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی که غذاهای ضد التهاب زیاد داشته باشد، برای کاهش التهاب و جذب مواد مغذی مورد نیاز ضروری است.

تشخیص و محدود کردن محرک ‌های غذایی: شناخت مواد غذایی تاثیر گذار روی التهاب نیز بسیار مهم است. کاهش مصرف شکر کمک‌ کننده خواهد بود و رژیم بدون گندم و گلوتن (یا کاهش مقدار این مواد) هم می‌تواند موثر باشد.

ورزش منظم: بسیار مهم است که هر فرد فعالیت مناسب خود مثل تای ‌چی، یوگا، شنا یا پیاده ‌روی را پیدا کنند.

مدیریت استرس: مدیتیشن، سرگرمی و فعالیت ‌های اجتماعی می توانند به مدیریت استرس کمک کنند.

خواب خوب: خواب کافی و با کیفیت شبانه از اهمیت بالایی برخوردار است.

طب سوزنی نیز می‌تواند به کنترل RA کمک کند.

آیا تحقیقات جدید روزی کمک ‌کننده خواهند بود؟

دانشمندان همواره در حال مطالعه نقش سلول‌ ها‌ و مولکول ‌های ایمنی مختلف در ایجاد و درمان RA هستند.

درک بهتر نقش مهار کننده ‌های JAK یکی از موضوعات اصلی مطالعات است و دانشمندان هم‌ اکنون روی تولید مهار کننده‌ های جدید کار می‌کنند.

تحریک عصب واگ یکی دیگر از حوزه‌ هایی است که پیشرفت در آن بسیار مهم است.

در نهایت تشخیص زود هنگام، مداخله هدفمند، القای بهبودی و کاهش نیاز به درمان با نگه ‌دارنده مزمن می ‌تواند ما را به سمت «درمان» سوق دهد.

ضمن اینکه، هم اکنون نیز درمان ‌های بسیار موثری برای آرتریت روماتوئید وجود دارد.

آرتروز استخوان / ارتوپدی اطلاعات دارویی بیماری خود ایمنی روماتولوژی روماتیسم مفصلی