درمان مثانه بیش فعال

مثانه بیش فعال اختلالیست که منجر به نیاز مکرر به ادرار کردن (تکرر ادرار) می گردد. درمان مثانه بیش فعال شامل درمان تغذیه ای، دارویی، جراحی و تحریک عصب است.

مقدمه

مثانه بیش فعال اختلالی است که منجر به علائم مختلف از جمله نیاز ناگهانی و غیر قابل کنترل به ادرار کردن و نیاز مکرر به دستشویی رفتن در طول شبانه روز می شود. همچنین برخی افراد نیز، بی اختیاری ادرار را تجربه می کنند.

مثانه بیش فعال یک بیماری شایع است که هم در آقایان و هم در خانم ها مشاهده می شود.

این اختلال ممکن است در هر سنی رخ دهد اما شانس ابتلا به آن با افزایش سن، بیشتر می شود.

داشتن مثانه بیش فعال می تواند روی کار، زندگی اجتماعی و کیفیت خواب افراد تاثیر بگذارد.

در یک مطالعه، 65% از مبتلایان به مثانه بیش فعال اذعان داشتند که این مشکل بر کیفیت زندگیشان تاثیر گذاشته است.

طیف وسیعی از عوامل، می توانند منجر به مثانه بیش فعال بشوند و درمان به علت بیماری و اینکه فرد تجربه بی اختیاری داشته باشد، بستگی دارد.

برای بسیاری از مبتلایان به این بیماری، درمانی موثر وجود دارد.

درمان‌های موجود عبارتند از درمان های خانگی، درمان دارویی، جراحی و تحریک عصب.

پزشک می تواند به فرد مبتلا کمک کند تا بهترین روش درمانی را پیدا کند.

در این مقاله یاد می گیرید چطور مثانه بیش فعال را مدیریت کنید.

 

درمان های تغذیه ای

تغییر در عادات نوشیدن می تواند به بهبود و رفع علائم برخی افراد مبتلا کمک کرده و در درمان مثانه بیش فعال موثر باشد.

کافئین و الکل می توانند به عنوان دیورتیک – ادرار آور – عمل کنند؛ یعنی می توانند منجر به تولید ادرار بیشتر در بدن فرد بشوند.

کافئین در قهوه، چای، نوشیدنی های انرژی زا و بسیاری از نوشابه ها موجود است.

سایر نوشیدنی هایی که می توانند منجر به ادرار بیشتر بشوند، عبارتند از:

نوشیدنی های گازدار

نوشیدنی های حاوی شیرین کننده مصنوعی

آب زغال اخته

افراد می توانند با کاهش مصرف مایعات قبل از خواب، علائم شبانه را به حداقل برسانند.

شاید بخواهید کاهش تولید ادرار با خوردن مایعات کمتر را امتحان کنید. اما این می تواند منجر به کمبود آب در بدن بشود. علاوه بر این ادرار غلیظ می تواند با حساس کردن مثانه، علائم را بدتر کند.

بعضی از غذاها از جمله غذاهای تند و غذاهای اسیدی (مثل آب پرتقال و سس گوجه فرنگی) نیز می توانند با تحریک مثانه منجر به تشدید علائم مثانه بیش فعال گردند.

همچنین بخوانید:

راه های پیشگیری از عفونت ادراری مکرر

 

درمان های مبتنی بر سبک زندگی

تغییرات مختلف در سبک زندگی (لایف استایل) در درمان مثانه بیش فعال موثر بوده و می توانند به کاهش علائم کمک کنند.

مدیریت وزن

چاقی یکی از عوامل خطر برای مثانه بیش فعال است. احتمالا به این خاطر که وزن اضافی به کف لگن (یا دیافراگم لگنی) فشار می آورد.

کاهش وزن می تواند به بهبود علائم کمک کند.

مصرف دخانیات

متخصصان ارتباط بین مصرف دخانیات و علائم مثانه بیش فعال را در زنان و مردان ثابت کرده اند.

تمرینات کف لگن (دیافراگم لگنی)

این تمرینات ورزشی که با نام تمرینات کگل (کیگل: Kegel) هم شناخته می شوند، سبب تقویت ماهیچه های کنترل کننده دفع ادرار می شوند.

این تمرینات شامل سفت کردن، نگه داشتن و سپس رها کردن ماهیچه هایی می شود که بدن برای دفع ادرار از آنها استفاده می کند.

افراد می توانند این تمرینات را در هر کجا و هر زمانی که خواستند، انجام بدهند اما بهتر است ابتدا مثانه خود را خالی کنند.

تحریک الکتریکی عضلات

پزشکان می توانند با تحریک الکتریکی همان ماهیچه ها، به اثر تمرینات کف لگن (تمرینات کگل) دست یابند.

آموزش مثانه

نیاز فوری به ادرار زمانی رخ می دهد که مثانه منقبض شود. وقتی فردی مثانه بیش فعال داشته باشد، مثانه قبل از پر شدن منقبض می شود. فرد احساس می کند نیاز به ادرار کردن دارد اما بعد متوجه می شود ادراری برای تخلیه وجود ندارد.

در آموزش مثانه، فرد در برابر نیاز به ادرار مقاومت می کند.

هدف آموزش این است که مثانه یاد بگیرد ادرار بیشتری را نگه دارد. آموزش مثانه می تواند زمانبر باشد و نیازمند صبر و حوصله است.

افراد این آموزش را با فقط چند دقیقه مقاومت در برابر نیاز به ادرار شروع می کنند. سپس به تدریج این زمان را افزایش می دهند تا بتوانند بین دفعات دستشویی یک ساعت یا بیشتر وقفه بیاندازند.

این تکنیک فقط برای مبتلایان به مثانه بیش فعال مناسب بوده و نیاز به راهنمایی پزشک دارد.

بیوفیدبک (Biofeedback)

بیوفیدبک (که در فارسی پس خوراند زیستی نیز معنی شده است)، شیوه ای تکمیلی و جایگزینی برای دارو درمانیست. در این روش به فرد می آموزند که عملکردهای بدن خود همانند ضربان قلب و فشار خون را با کمک ذهن، کنترل کند.

بیوفیدبک این شانس را به افراد می دهد که تاثیر فعالیت های خاص روی بدنشان را نظارت و کنترل کنند.

به عنوان مثال، جهت تعیین اینکه یک حرکت یا تمرین ورزشی چقدر موثر است، فرد ممکن است تمرینات کف لگن را با یک پروب داخل واژن (برای زنان) یا مقعد (بری مردان) انجام دهد. این دستگاه اطلاعات را به نمایشگر کامپیوتر می فرستد تا فرد بتواند فیدبک آنی و لحظه ای را مشاهده کند.

دریافت این بازخورد می تواند به فرد کمک کند تا نسبت به این مساله که چه تمرینی مفید است و چه تمرینی نباید انجام شود، آگاهی یابند.

محصولات بی اختیاری

هنگامی که افراد منتظر درمان موثر هستند یا وقتی درمان جواب نمی دهد، محصولات زیر به آنها کمک می کند علائم مربوط به بی اختیاری را مدیریت کنند:

پوشک، لباس زیر یا پد بی اختیاری

سوند برای تخلیه ادرار

دستگاه هایی جهت جلوگیری از نشتی ادرار در مواقعی مثل ورزش کردن

اورینال (ظرف ادرار) دستی

درمان دارویی

پزشک برای برخی از مبتلایان درمان دارویی پیشنهاد می کند.

فرد هنگام استفاده از دارو باید از دستورات پزشک پیروی کرده و در جلسات پیگیری شرکت کند تا پزشک بتواند اثرات داروها را بررسی نماید.

همچنین بخوانید:

داروهای موثر در درمان عفونت ادراری

دیورتیک ها و داروهای ضد ادرار

این دسته شامل داروهای آنتی دیورتیک یا ضد ادرار همانند دسموپرسین (DDAVP) می شوند.

پزشک برای کسانی که مشکل اصلیشان شب ادراری است، یک دیورتیک برای اواخر عصر تجویز می کند.

داروهای آنتی موسکارینیک

پزشک این دسته از داروها را برای مثانه بیش فعال یا بی اختیاری تجویز می کند. اکسی بوتینین (با نام تجاری دیتروپان) و تولترودین (با نام تجاری دترول) نمونه هایی از این داروها هستند.

میرابگرون (Mirabegron)

میرابگرون (میربتریک) با آرام کردن مثانه که به پر شدن آن و ذخیره ادرار کمک می کند، در درمان مثانه بیش فعال موثر است.

داروهای ضد افسردگی

داروهای ضد افسردگی با بهبود تونوس ماهیچه ای – افزایش سفتی و قوام ماهیچه در حال استراحت – در مجاری ادرار، به کاهش بی اختیاری کمک می کند. یکی از این داروها، دولوکستین (نام تجاری سیمبالتا) است.

داروها می توانند عوارض جانبی داشته باشند که برخی از آنها بسیار شدید است. پزشک باید در خصوص این عوارض با بیمار صحبت کند و بر فرایند مصرف دارو نظارت داشته باشد.

سیستیت بینابینی – یک نوع التهاب دیواره مثانه- یکی دیگر از مشکلاتی است که باعث احساس فشار روی مثانه می شود.

 

جراحی

بسته به علت و علائم مثانه بیش فعال، در صورت لزوم و برای کمک به سایر روش های درمانی، پزشک ممکن است عمل جراحی را پیشنهاد کند.

تنظیم یا اصلاح آسیب اندام های ادراری می تواند به بهبود علائم کمک کند.

انتخاب روش جراحی به عوامل گسترده ای همانند علل ایجاد مثانه بیش فعال، جنسیت فرد و شدت علائم بی اختیاری ادراری بستگی دارد.

روش های جراحی موجود عبارتند از:

لیفت گردن مثانه (کولپوساسپنشن : Colposuspension)

قرار دادن اسلینگ دور بخشی از مثانه (جراحی اسلینگ: Sling Surgery)

قرار دادن یک مش در مجاری ادرار‌ (جراحی مش واژینال : Vaginal Mesh Surgery)

تزریق مواد حجم دهنده به مجاری ادرار برای افزایش اندازه دیواره های مجاری ادرار که این امر سبب می شود که مجاری ادرار برای مدت بیشتری بسته بماند.

قرار دادن اسفنکتر؛ حلقه ای عضلانی که به کنترل جریان ادرار کمک می کند.

تزریق سم بوتولینوم (بوتاکس) برای آرام و ریلکس کردن مثانه

افزایش اندازه مثانه

تغییر مسیر ادرار و هدایت آن به خارج از بدن

قرار دادن سوند برای مدیریت سرریز ادرار

پزشک معمولا جراحی را به عنوان آخرین راه حل و  یا برای موردهای خاص پیشنهاد می کند.

 

تحریک عصب

تحریک عصب یک روش درمان نسبتا ساده و موثر برای مثانه بیش فعال است.

این درمان به کسانی پیشنهاد می شود که علائمشان با تغییرات سبک زندگی و درمان با دارو بهبود نیافته باشد.

این روش همچنین می تواند برای افرادی که داروهای مصرفی سبب عوارض جانبی شدید شده است، مفید باشد.

تحریک عصب شامل ارسال جریان الکتریکی خفیف به ماهیچه های لگن و پایین کمر است که در دفع ادرار نقش دارند.

این روش به انقباض ماهیچه ها و تقویت رشد سلول های عصبی مفید در این ناحیه کمک می کند.

دو روش اصلی برای انجام تحریک عصب وجود دارد:

تحریک عصب تیبیال جلدی (PTNS): متخصص یک الکترود کوچک را از پوست قسمت مچ پا قرار می دهد. دستگاه جریان الکتریکی خفیف را به الکترود می فرستد. این امر سبب تحریک عصب تیبیال شده و این عصب نیز اعصاب مثانه و کف لگن را که مسئول کنترل مثانه است، تحریک می کند.

تحریک عصب ساکرال (SNS): در این روش هم از فرایندی مشابه روش PTNS استفاده می شود؛ اما متخصص الکترود را زیر پوست بالای باسن (کفل) قرار می دهد. این روش سبب تحریک عصب پایین کمر می شود که به کنترل ذخیره مثانه و نیاز به دفع ادرار موثر کمک می کند.

 

یادداشت برداری از علائم

یکی از اولین گام های درمان مثانه بیش فعال، یاداشت کردن عادات ادرار و سایر علائم به مدت حدود یک هفته است.

این کار به مبتلایان کمک می کند بفهمند چه چیزی برایشان خوب است و چه چیزی علائم را بدتر می کند. همچنین توضیح مشکل به پزشک را ساده تر خواهد کرد.

فرد باید اطلاعات زیر را یادداشت کند:

• تمام مایعاتی که مصرف می کند
• چه زمان و چند بار در روز ادرار می کند
• موارد نشت تصادفی ادرار
• علت هر کدام از نشت ها مثل خندیدن یا سرفه کردن
• هر نشتی که در حین خواب یا بدون محرک خاصی رخ داده باشد

 

چه چیزی باعث مشکلات ادراری می شود؟

مشکلات متفاوتی می توانند باعث الگوهای ادرار ناخواسته گردند.

معمولا کنترل ادرار برای فرد مبتلا به بی اختیاری ادرار، دشوار است. نشت ادرار می تواند در حین عطسه یا حتی بدون دلیل واضحی رخ دهد.

عوامل زمینه ای مختلفی می تواند منجر به انواع متفاوتی از بی اختیاری ادرار گردد.

فرد مبتلا به تکرر ادرار، می تواند مثانه اش را کنترل کند اما بیشتر از معمول به دفع ادرار نیاز دارد.

 

خلاصه

مثانه بیش فعال می تواند روی کیفیت زندگی افراد تاثیر بگذارد اما قابل درمان هست.

اگر در رابطه با دفع ادرار، مشکل یا نگرانی دارید، به پزشک مراجعه نمایید.

عوامل متعددی می تواند منجر به مشکلات ادراری بشود. در صورت تشخیص درست، احتمال پیدا کردن روش درمان موثر و مناسب بسیار بالاست.