مقاربت جنسی دردناک (درد آمیزش یا دیسپارونی)

مقاربت جنسی دردناک را تحت عنوان درد آمیزش یا دیسپارونی (Dyspareunia) می شناسند. در این مطالب به بررسی علت و معرفی روش های جلوگیری و درمان پرداخته شده است.

این مشکل ممکن است آقایان را هم درگیر کند، اما در خانم ها شایع تر است.

خانم های مبتلا به دیسپارونی دچار درد در واژن، کلیتوریس یا لابیا خواهند شد. دلایل بی شماری برای دیسپارونی وجود دارد که بسیاری از آنها قابل درمان هستند.

 

اصلی ترین علل مقاربت جنسی دردناک

موارد زیر شایع ترین علل دیسپارونی هستند:

• خشکی واژن
• آتروفی واژن، یک وضعیت شایع که باعث نازک شدن دیواره های واژن در زنان یائسه می شود
• عوارض مصرف داروهایی از جمله آنتی هیستامین ها و تاموکسیفن
• واکنش آلرژیک نسبت به لباس ها، اسپرم کش ها یا دوش های واژینال
• اندومتریوز، یک وضعیت غالبا دردناک که در آن بافت دیواره رحم بطور غیرطبیعی در لگن رشد می کند
• التهاب نواحی اطراف سوراخ واژن که Vulvar vestibulitis نامیده می شود
• بیماری های پوستی که نواحی واژینال را درگیر می کنند مثل لیکن پلان و لیکن اسکلروز
• عفونت دستگاه ادراری، عفونت های مخمری واژن یا بیماری های مقاربتی
• ضربه روانی، غالبا ناشی از آسیب یا سوءاستفاده جنسی

 

علائم دیسپارونی

ممکن است زنان مبتلا به درد آمیزش هنگام دخول و یا با فشار آلت تناسلی، در ورودی واژن احساس درد سطحی کنند و یا حتی دچار درد عمیق شوند.

همچنین ممکن است بعضی زنان هنگام دخول دچار انقباض غیرارادی عضلات واژن شوند، به این وضعیت واژینیسموس گویند.

 

تشخیص

معمولا دیسپارونی بر اساس علائم تشخیص داده می شود. معاینات فیزیکی و بررسی سوابق جنسی و طبی، به پزشک در تعیین علت علائم کمک خواهند کرد. 

یکی از سرنخ های مهم در تعیین علت علائم، پیدا کردن محل دقیق درد است. دردهایی که به دنبال لمس نواحی ژنیتال یا دخول زودرس ایجاد می شوند، با دردهایی که با نفوذ عمیق تر رخ می دهند، فرق دارند. بنابراین ممکن است پزشک در مورد محل دقیق درد، زمان شروع درد و طول مدت ادامه درد سوال کند. مثلا:

• آیا زمانی بوده که مقاربت بدون درد داشته باشید؟ یا همیشه مقاربت جنسی دردناک داشته اید؟
• آیا وقتی واژن شما به اندازه کافی مرطوب است، علائم کمتر می شوند؟
• آیا تا به حال مورد سوءاستفاده جنسی قرار گرفته اید؟ یا صدمه ای دیده اید که به دستگاه تناسلی شما آسیب وارد کرده باشد؟

علاوه بر سوالات فوق پزشک برای اطمینان از سلامت جنسی و عدم ابتلا به بیماری های مقاربتی، سوالاتی را در مورد سوابق روابط جنسی مطرح خواهد کرد. 

بعلاوه

• اگر در سنین میانسالی باشید و بر اساس علائم به آتروفی واژن دچار شده باشید، پزشک در مورد نظم دوره های قاعدگی، احساس گرگرفتگی، خشکی واژن و دیگر علائم مربوط به یائسگی سوالاتی را مطرح می کند.
• اگر به تازگی زایمان کرده باشید، ممکن است پزشک در مورد نحوه تغذیه ی نوزاد از شما سوال کند. چراکه شیردهی هم می تواند منجر به خشکی دیواره واژن و در نتیجه مقاربت جنسی دردناک شود.

پزشک در طول معاینه فیزیکی، دیواره واژن را از نظر خشکی، التهاب، عفونت (بخصوص عفونت های مخمری یا تبخال)، زگیل تناسلی و جای زخم بررسی خواهد کرد.

همچنین پزشک شما را از نظر ابتلا به اندومتریوز هم بررسی خواهد کرد، بدین منظور با انجام معاینه لگنی میزان حساسیت به لمس و وضعیت توده های غیر طبیعی لگن را بررسی خواهد نمود.

ممکن است پزشک به شما توصیه کند با یک رواندرمانگر مشورت کنید تا معلوم شود آیا سابقه تجاوز، صدمه روانی یا اضطراب نقشی در علائم شما دارد یا نه.

 

علائم تا چه مدت باقی می مانند؟

مدت زمان ماندگاری علائم بستگی به علت ایجاد آنها دارد:

• اگر علت درد آمیزش، خشکی واژن در اثر کمبود مایع روان کننده باشد، علائم، به سرعت با استفاده از لوبریکانت، یا معاشقه بیشتر قبل از دخول برطرف خواهند شد.
• اگر علت درد آمیزش، خشکی واژن در اثر آتروفی باشد، علائم معمولا با استروژن درمانی برطرف خواهند شد.
• اگر دلیل مقاربت جنسی دردناک، ابتلا به عفونت مخمری یا ادراری باشد، معمولا علائم با یک هفته مصرف داروی ضد قارچ یا آنتی بیوتیک از بین خواهند رفت.
• اگر علت مقاربت جنسی دردناک، ابتلا به بیماری های مقاربتی باشد، معمولا علائم پس از یک دوره درمان با استفاده از آنتی بیوتیک های قوی از بین خواهند رفت.
• علائم مقاربت جنسی دردناک در اثر ابتلا به بیماری های پوستی، معمولا با استفاده از کرم های استروئیدی بهبود خواهند یافت، اما دوره درمان اغلب طولانی است.
• علائم دیسپارونی طولانی مدت (چند ماه یا چند سال) یا دیسپارونی ناشی از ضربه روانی، بعد از گذراندن یک دوره درمان دراز مدت، زیر نظر روانشناس برطرف خواهند شد.

 

جلوگیری

بعضی علل دیسپارونی، مثلا تجاوز، غیر قابل اجتناب هستند؛ اما جلوی بعضی دلایل را می توان گرفت.

• برای کاهش خطر ابتلا به عفونت های مخمری: از پوشیدن لباس های تنگ خودداری کنید. لباس های نخی بپوشید و در حفظ بهداشت کوشا باشید. در هنگام تعریق طولانی مدت، لباس زیر خود را عوض کنید. هر روز دوش بگیرید / حمام کنید. بلافاصله بعد از شنا کردن بدن خود را خوب خشک کنید و لباس خشک بپوشید.
• برای جلوگیری از عفونت مثانه: بعد از دستشویی کردن خودتان را از جلو به عقب بشویید / خشک کنید. بعد از مقاربت جنسی ادرار کنید.
• برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های مقاربتی: رابطه جنسی متعهدانه داشته باشید و هنگام مقاربت جنسی از کاندوم استفاده کنید.
• برای جلوگیری از خشکی واژن: از لوبریکانت استفاده کنید. اگر در اثر آتروفی واژن دچار این علامت شده اید، برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
• اگر به اندومتریوز مبتلا هستید: از مقاربت جنسی عمیق خودداری کنید. سعی کنید رابطه جنسی تان در طول یک یا دو هفته بعد از قاعدگی (قبل از تخمک گذاری) باشد. در این زمان احتمالا درد کمتری را تجربه خواهید کرد.

 

روش های درمان

درمان، به علت بستگی دارد:

• درمان درد آمیزش ناشی از خشکی واژن: بهترین روش کنترل و کاهش علائم، تحریک بیشتر کلیتوریس قبل از مقاربت و یا استفاده از ژل های لوبریکانت است.
• درمان درد آمیزش ناشی از عفونت های مخمری واژن: موثرترین راه درمان مصرف دارو ضد قارچ زیر نظر پزشک است.
• درمان درد آمیزش ناشی از عفونت های مقاربتی یا عفونت های ادراری: معمولا برای درمان علائم ناشی از این نوع عفونت ها، آنتی بیوتیک تجویز خواهد شد. 
• درمان درد آمیزش ناشی از بیماری های پوستی: درمان بسته به نوع بیماری متفاوت است. به عنوان مثال لیکن پلان و لیکن اسکلروز معمولا به درمان با کرم های استروئیدی پاسخ خوبی می دهند. 
• درمان درد آمیزش ناشی از vulvar vestibulitis: معمولا درمان، استفاده از کرم استروژن، مسکن های خفیف و فیزیوتراپی را شامل می شود.
• درمان درد آمیزش ناشی از آتروفی واژن: راه درمان، استروژن درمانی با استفاده از قرص های خوراکی یا فرمولاسیون های واژینال است. 
• درمان درد آمیزش ناشی از اندومتریوز: برای حدف یا کنترل رشد غیرطبیعی بافت رحم، یا دارو تجویز می شود یا دستور جراحی داده می شود. 

اگر علت دیسپارونی هیچ یک از موارد جسمانی فوق نیست، یا بیش از چندین ماه / چندین سال است که با علائم درگیر هستید، بهتر است هرچه سریعتر برای از بین بردن اضطراب یا استرس ناشی از مقاربت جنسی به یک روان درمانگر مراجعه کنید. 

در کنار درمان می توانید برای تسکین التهابات دردناک، استحمام نشیمن را امتحان کنید. در این روش کافی است برای مدتی داخل آب گرم بنشینید.

 

زمان مراجعه به پزشک

اگر قبل، حین یا بعد از رابطه جنسی به یک درد ناگهانی دچار شدید، می بایست به پزشک مراجعه نمایید.

همچنین پیش از آنکه به مرحله اجتناب از مقاربت جنسی برسید یا در مواجهه با همسر خود احساس اضطراب به شما دست بدهد، درمان را شروع کنید.

 

نتیجه گیری

بسیاری از علل دیسپارونی ریشه در مسائل فیزیکی دارند و به راحتی با درمان مناسب قابل مدیریت هستند.

خانم هایی که مدت طولانی است دچار دیسپارونی هستند یا سابقه تجاوز جنسی، یا صدمه روانی ناشی از مقاربت های جنسی را داشته اند، می بایست برای درمان به یک مشاور مراجعه کنند.