بیماری های التهاب روده (IBD)

بیماری التهابی روده مجموع اختلالات روده است که سبب التهاب دستگاه گوارش می شود. در این مطلب به علت و درمان بیماری التهابی روده می پردازیم.

مقدمه

بیماری التهابی روده (IBD)، به مجموعه اختلالات روده گفته می شود که باعث التهاب طولانی مدت دستگاه گوارش می شوند.

دستگاه گوارش شامل دهان، مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ است.

این دستگاه مسئولیت تجزیه مواد غذایی، استخراج مواد مغذی و جدا کردن مواد غیر قابل استفاده و مواد زائد را بر عهده دارد.

التهاب در هر قسمت از دستگاه گوارش این روند طبیعی را مختل می کند.

بیماری التهابی روده بسیار دردناک است و در برخی موارد حتی می تواند زندگی بیمار را تهدید کند.

در این مقاله به بررسی بیماری التهابی روده (IBD)، انواع آن، عوامل ایجاد بیماری التهابی روده، عوارض و … پرداخته شده است.

 

اطلاعات این مقاله از به روزترین مقالات سال 2020 برگرفته شده است.

 

انواع اصلی بیماری های التهابی روده

بسیاری از بیماری ها در زیر مجموعه بیماری التهابی روده (IBD) گنجانده شده ‌اند.

دو بیماری شایع مرتبط با آن کولیت اولسراتیو و بیماری کرون هستند.

بیماری کرون در هر قسمتی از دستگاه گوارش می تواند سبب ایجاد التهاب شود.

اما این التهاب بیشتر انتهای روده کوچک را تحت تأثیر قرار می دهد.

کولیت اولسراتیو باعث ایجاد التهاب در روده بزرگ می شود.

 

 

دلایل ایجاد بیماری التهابی روده

علت دقیق بیماری IBD  مشخص نیست.

با این حال ژنتیک و مشکلات سیستم ایمنی با بیماری IBD در ارتباط هستند.

ژنتیک

اگر خواهر یا برادر یا والدین مبتلا به بیماری IBD دارید، احتمال اینکه شما نیز به آن مبتلا شوید وجود دارد.

به همین دلیل است که دانشمندان معتقدند IBD ممکن است یک جزء ژنتیکی داشته باشد.

سیستم ایمنی بدن

سیستم ایمنی بدن نیز ممکن است در ابتلا به بیماری IBD نقش داشته باشد.

معمولا سیستم ایمنی از بدن در برابر پاتوژن ها (ارگانیسم هایی که باعث بیماری و عفونت بدن می شوند) دفاع می کند.

یک عفونت باکتریایی یا ویروسی در دستگاه گوارش می تواند باعث واکنش سیستم ایمنی بدن شود.

هنگام تلاش بدن برای مقابله با مهاجمان، دستگاه گوارش ملتهب می شود.

وقتی عفونت برطرف شود التهاب از بین می رود.

این یک واکنش سالم سیستم ایمنی بدن به یک عفونت یا ویروس است.

اما در افرادی که مبتلا به IBD هستند، التهاب دستگاه گوارش می تواند حتی وقتی که عفونتی وجود ندارد، ایجاد شود.

در نتیجه سیستم ایمنی بدن به جای آن به سلول های بدن خود حمله می کند، که به آن یک واکنش خود ایمنی گفته می شود.

همچنین بیماری التهاب روده می تواند زمانی که عفونت درمان شده اما التهاب از بین نرفته است، ایجاد شود.

التهاب ممکن است ماه ها یا حتی سال ها ادامه داشته باشد.

 

 

عوامل خطر مرتبط با بیماری التهابی روده

بنیاد کرون و کولیت آمریکا (CCFA) تخمین می زند که 1.6 میلیون نفر در ایالات متحده مبتلا به IBD هستند.

بزرگترین عوامل خطر در بروز بیماری کرون و کولیت اولسراتیو عبارتند از:

 

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن یکی از مهمترین عوامل ریسک ابتلا به بیماری کرون است.

استعمال سیگار همچنین درد و سایر علائم بیماری کرون را تشدید می کند و خطر عوارض به آن را افزایش می دهد.

با این حال، کولیت اولسراتیو در درجه اول افراد غیر سیگاری و افراد سیگاری سابق را تحت تأثیر قرار می دهد.

 

قومیت ها

بیماری التهاب روده در همه جمعیت ها وجود دارد.

با این حال برخی گروه های قومی مانند قفقازی ها و یهودیان اشکنازی در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

 

سن

بیماری التهاب روده ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد اما در بیشتر موارد قبل از 35 سالگی رخ می دهد.

 

سابقه خانوادگی

افرادی که پدر و مادر، خواهر و برادر یا فرزندی دارند که به بیماری التهاب روده دچار شده است بیشتر در معرض خطر ابتلا به IBD قرار دارند.

 

منطقه جغرافیایی

افرادی که در مناطق شهری و کشورهای صنعتی زندگی می کنند بیش از همه در معرض خطر ابتلا به بیماری IBD قرار دارند.

کسانی که مشاغل دفتری دارند بیشتر احتمال دارد که به این بیماری مبتلا شوند. علت آن هم تا حدی به انتخاب سبک زندگی و رژیم غذایی آن ها بر می گردد.

افرادی که در کشورهای صنعتی زندگی می کنند به خوردن غذاهای چرب و مواد غذایی فرآوری شده علاقه بیشتری دارند.

همچنین بیماری های التهاب روده در بین افرادی که در اقلیم های شمالی زندگی می کنند و هوا غالبا سرد است بیشتر دیده می شود.

 

جنسیت

بطور کلی، IBD هر دو جنس را به یک اندازه تحت تأثیر قرار می دهد.

اما کولیت اولسراتیو در بین مردان شایع تر است در حالیکه بیماری کرون در زنان بیشتر مشاهده می شود.

 

علائم بیماری التهابی روده

علائم بیماری IBD بسته به محل و شدت التهاب تفاوت دارد اما ممکن است با علائم زیر همراه باشد:

• اسهال: هنگامی اتفاق می افتد که قسمت های آسیب دیده روده قادر به جذب مجدد آب نیستند.
• زخم های گوارشی که ممکن است باعث بروز خون در مدفوع شود (هماتوشزی)
• درد معده، گرفتگی و نفخ به دلیل انسداد روده
• کاهش وزن و کم خونی که می تواند باعث تاخیر در رشد و نموی کودکان شود

بیماران مبتلا به کرون نیز ممکن است در دهان خود دچار آفت دهان شوند.

هچنین بخوانید:

آفت دهان از دلیل تا درمان

گاهی اوقات زخم و شکاف در اطراف ناحیه تناسلی یا مقعد نیز ظاهر می شود.

IBD همچنین می تواند با مشکلاتی در خارج از دستگاه گوارش همراه باشد؛ مانند:

• التهاب چشم
• اختلالات پوستی
• آرتریت

همچنین بخوانید:

مدفوع افراد مبتلا به IBD درباره سلامت آن ها چه می گوید؟

 

عوارض احتمالی بیماری التهابی روده

عوارض احتمالی IBD عبارتند از:

• سوء تغذیه که با کاهش وزن همراه است
• سرطان روده بزرگ
• فیستول یا زخم هایی که در دیواره روده به وجود می آیند و سوراخی بین قسمت های مختلف دستگاه گوارش ایجاد می کنند.
• پارگی یا سوراخ شدن روده
• انسداد روده

در موارد نادر یک دوره شدید از بیماری التهاب روده (IBD) می تواند افراد را دچار شوک کند که این مساله می تواند تهدیدی برای زندگی آن ها باشد.

این شوک معمولاً در اثر از دست دادن خون در یک دوره ناگهانی و طولانی مدت اسهال خونی می باشد.

 

تشخیص بیماری التهابی روده

برای تشخیص بیماری IBD ابتدا پزشک در خصوص تاریخچه پزشکی خانواده و وضعیت حرکات روده سؤال خواهد کرد.

سپس معاینه فیزیکی توسط یک یا چند آزمایش تشخیصی انجام می شود.

 

نمونه مدفوع و آزمایش خون

از این آزمایشات می توان برای تشخیص عفونت و بیماری های دیگر استفاده کرد.

گاهی اوقات از آزمایش خون برای تشخیص بین بیماری کرون و کولیت اولسراتیو استفاده می کنند.

با این حال با انجام آزمایش خون به تنهایی نمی توان بیماری IBD را تشخیص داد.

 

تست باریم انما

باریم انما یک نوع آزمایش و تصویربرداری از روده بزرگ و روده کوچک با اشعه ایکس است که برای تشخیص بیماری التهاب روده استفاده می شود.

در گذشته غالباً از این نوع تست استفاده می شد اما اکنون آزمایش های دیگری جایگزین آن شده اند.

 

سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی انعطاف پذیر

در این روش ها از یک دوربین در انتهای یک لوله نازک و انعطاف پذیر برای مشاهده و بررسی روده بزرگ استفاده می شود.

دوربین از طریق مقعد وارد روده می شود.

از این طریق، پزشک می تواند هرگونه زخم، فیستول و دیگر آسیب های داخل رکتوم و روده بزرگ را مشاهده کند.

از طریق کولونوسکوپی می توان تمام طول روده بزرگ را معاینه کرد.

سیگموئیدوسکوپی تنها 20 اینچ انتهایی روده بزرگ – کولون سیگموئید را بررسی می کند.

در این روش ها گاهی از دیواره روده نمونه کوچکی گرفته می شود که آن بیوپسی گفته می شود.

از بررسی این بیوپسی در زیر میکروسکوپ برای تشخیص IBD استفاده می شود.

همچنین بخوانید:

قبل، حین و بعد از کولونوسکپی

 

کپسول اندوسکوپی

در این آزمایش روده کوچک را بررسی می کنند که بررسی آن بسیار سخت تر از روده بزرگ است.

برای آزمایش باید یک کپسول کوچک حاوی دوربین را قورت داد.

این کپسول با حرکت در روده کوچک شما عکس می گیرد.

وقتی دوربین از طریق مدفوع، دفع شد تصاویر را می توان در رایانه مشاهده کرد.

این آزمایش فقط در مواردی انجام می شود که آزمایش های دیگر نتوانسته اند علت علائم بیماری کرون را پیدا کنند.

 

 اشعه ایکس

از اشعه ایکس شکمی در شرایط اضطراری که به پارگی روده مشکوک باشند، استفاده می شود.

 

توموگرافی رایانه ای (CT) و تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی(MRI)

سی تی اسکن ها در واقع اشعه X رایانه ای هستند.

آن ها تصویری دقیق تر از یک اشعه ایکس استاندارد خلق می کنند.

به همین دلیل آنها برای معاینه روده کوچک مفید هستند.

همچنین آنها می توانند عوارض IBD را تشخیص دهند.

دستگاه های ام آر آی از میدان های مغناطیسی برای شکل دادن به تصاویر بدن استفاده می کند.

آنها از پرتوهای ایکس ایمن تر هستند.

MRI ها به ویژه در معاینه بافت های نرم و تشخیص فیستول ها کاربرد دارند.

از هر دو روش ام آر آی و سی تی اسکن می توان برای تعیین میزان تحت تاثیر بودن روده به IBD استفاده کرد.

 

درمان بیماری التهابی روده

 درمان های مختلفی برای بیماری التهابی روده وجود دارد:

 

داروها

داروهای ضد التهاب اولین گام جهت درمان بیماری التهابی روده هستند.

این داروها التهاب دستگاه گوارش را کاهش می دهند. اما عوارض جانبی زیادی دارند.

داروهای ضد التهابی که برای IBD استفاده می شود شامل مزالامین با دوز استاندارد، سولفاسالازین و محصولات جانبی آن و کورتیکواستروئیدها است.

داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی (مهار کننده های سیستم های ایمنی) مانع از حمله سیستم ایمنی به روده و ایجاد التهاب می شوند.

این گروه شامل داروهایی است که TNF را مسدود می کنند.

TNF یک ماده شیمیایی است که توسط سیستم ایمنی بدن تولید و باعث التهاب می شود.

بطور معمول TNF های اضافی در خون مسدود و مهار می شوند اما در مبتلایان به IBD سطوح بالاتر TNF می تواند منجر به التهاب بیشتر شود.

داروی دیگری به نام توفاسیتینیب (زلجانز) گزینه جدیدتری برای درمان بیماری التهابی روده است که به نحو منحصر به فرد در کاهش التهاب موثر است.

سرکوب کننده های ایمنی می توانند عوارض جانبی زیادی مانند بثورات و عفونت داشته باشند.

از آنتی بیوتیک ها برای از بین بردن باکتری ها استفاده می شود که ممکن است علائم IBD را تحریک یا تشدید کند.

داروهای ضد اسهال و مسهل ها نیز برای درمان علائم IBD استفاده می شوند.

 

انتخاب سبک زندگی

وقتی IBD دارید انتخاب سبک زندگی مهم است.

نوشیدن مایعات فراوان به جبران مایعات از دست رفته در مدفوع کمک می کنند.

پرهیز از فرآورده های لبنی و شرایط استرس زا نیز علائم را بهبود می بخشد.

ورزش و ترک سیگار نیز می تواند وضعیت سلامت را بهبود بدهند.

 

مکمل

مکمل های ویتامین و مواد معدنی می توانند به برطرف کردن کمبودهای غذایی کمک کنند.

به عنوان مثال مکمل های آهن می توانند کم خونی را درمان کنند.

قبل از افزودن مکمل های جدید به رژیم غذایی خود با پزشک مشورت کنید.

 

عمل جراحی

گاهی اوقات جراحی برای مبتلایان به IBD ضروری است.

برخی از جراحی های IBD عبارتند از:

• استریکچروپلاستی جهت درمان و باز کردن انسداد روده
• بستن یا برداشتن فیستول
• برداشتن قسمت های آسیب دیده روده در افراد مبتلا به بیماری کرون
• برداشتن کل رکتوم و کولون در موارد شدید کولیت اولسراتیو

کولونوسکوپی معمولی برای کنترل سرطان روده بزرگ استفاده می شود زیرا افراد مبتلا به IBD بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارند.

 

پیشگیری از بیماری التهابی روده

علل ژنتیکی IBD قابل پیشگیری نیست.

با این حال می توان با رعایت موارد زیر خطر ابتلا به IBD را کاهش داد یا از عود بیماری جلوگیری کرد:

• خوردن غذاهای سالم
• ورزش کردن به طور منظم
• ترک سیگار

بیماری های التهابی روده ناراحتی و دردهایی ایجاد می کند اما روش هایی وجود دارد که می توان به کمک آن ها این بیماری را مدیریت کرد و همچنان یک زندگی سالم و فعال داشت.

همچنین صحبت کردن با افرادی که درک می کنند چه دورانی طی می کنید می تواند مفید باشد.