اسهال و استفراغ در دوران بارداری: از علت تا درمان

اسهال و استفراغ در دوران بارداری رایج است. در این مطلب با علت و روش های درمان خانگی و راه های پیشگیری از آن آشنا خواهید شد.

شدت و مدت زمان اسهال و استفراغ در دوران بارداری برای هر کس متفاوت است. در این مطلب به بررسی موارد زیر پرداخته شده است:

علت اسهال و استفراغ در هر مرحله بارداری↓

علل نامرتبط به بارداری↓

پیشگیری↓

درمان استفراغ در دوران بارداری↓

چه زمان مراجعه به پزشک ضروری است؟↓

جمع بندی↓

علت اسهال و استفراغ در هر مرحله دوران بارداری

خانم های باردار در این دوران به دفعات دچار اسهال و استفراغ می شوند. البته اسهال و استفراغ این دوران همیشه هم به علت بارداری نیست.

گاهی علت اسهال با علت استفراغ فرق دارد. ممکن است بارداری علت هر دو، هیچکدام یا فقط یکی از آنها باشد.

بنابراین پیش از هر چیز لازم است نخست عوامل موثر بر اسهال و استفراغ در دوران بارداری را بشناسید. این عوامل که طیف وسیعی را شامل می شوند، بستگی به مراحل بارداری دارند.

سه ماهه اول بارداری

تهوع صبحگاهی، یکی از شایع ترین علائم بارداری در طول سه ماهه اول است.

این نشانه معمولا به شکل حالت تهوع همراه با استفراغ ظاهر می شود. تهوع صبحگاهی ناشی از بارداری اغلب تا قبل از هفته هفدهم ادامه دارد.

در بیشتر زنان، این علامت فقط برای چند هفته تا چند ماه ادامه دارد. با این حال بعضی زنان در کل دوران بارداری خود دچار تهوع صبحگاهی می شوند.

بعضی زنان در روز یک یا دوبار استفراغ می کنند، در حالیکه بعضی دیگر در تمام روز فقط حالت تهوع دارند.

بررسی ها حاکی از آن هستند که اضطراب، افسردگی و مشکلات خانوادگی می توانند حالت تهوع و استفراغ را بدتر کنند. همچنین روی تعداد دفعات بروز آن موثرند.

استرس علاوه بر تاثیراتی که روی حالت تهوع دارد، می تواند باعث علائم گوارشی مثل اسهال هم بشود.

عفونت های باکتریایی و ویروسی و مصرف برخی داروهای خاص از دیگر دلایل رایج اسهال در دوران بارداری هستند.

فراموش نکنید اسهال می تواند خطرناک باشد و منجر به بروز مشکلات جدی از جمله دهیدراتاسیون شود.

سه ماهه دوم بارداری

اگر استفراغ در سه ماهه دوم بارداری شروع شود یا تا این دوره ادامه داشته باشد، احتمالا نشانه استفراغ بدخیم بارداری است.

این اختلال نادر باعث استفراغ و حالت تهوع بسیار شدید می شود. بطوریکه ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان باشد.

این نوع استفراغ می تواند منجر به کمبود ویتامین و مواد معدنی هم بشود. دهیدراتاسیون و از دست رفتن 5% وزن اولیه از دیگر علائم این اختلال هستند.

حدود 22% زنان مبتلا به استفراغ بدخیم بارداری، علائم را در کل دوران بارداری به همراه دارند.

لازم به ذکر است علت حالت تهوع و استفراغ در پایان هفته شانزدهم، می تواند چیزی به غیر از بارداری باشد. مراجعه به پزشک جهت تشخیص دقیق ضروری است.

سه ماهه سوم بارداری

سوزش سر دل در دوران بارداری، بخصوص طی ماه های آخر بسیار رایج است. این مسئله دو علت اصلی دارد:

رشد جنین باعث فشار به معده می شود.
اسفنکتر بین معده و مری در دوران بارداری شل می شود.

هر کدام از این عوامل (یا هر دوی آنها) باعث می شوند اسید معده وارد مری شود. این مسئله در نهایت منجر به سوزش سر دل می شود.

بیشتر بخوانید:

رفلاکس اسید معده در دوران بارداری

لازم به ذکر است، حالت تهوع و استفراغ ناگهانی در طول نیمه دوم بارداری می تواند ناشی از پره اکلامپسی باشد. یک عارضه جدی که می تواند منجر به زایمان زودرس شود. از دیگر علائم رایج پره اکلامپسی می توان به افزایش فشار خون و ورم دست ها و صورت اشاره کرد.

اسهال هم می تواند نشانه زایمان زودرس باشد. در اینصورت گاهی هیچ نشانه دیگری وجود ندارد، یا فقط علائمی مثل ترشحات مخاطی واژن و درد کمر را به همراه دارد.

علل نامرتبط به بارداری

عوامل بسیاری هستند که می توانند منجر به اسهال و استفراغ همزمان شوند. از جمله:

مسمومیت های غذایی
آنفولانزای معده
پانکراتیت
آلرژی غذایی

لازم به ذکر است اسهال و استفراغ همزمان لزوما به معنای وجود یک مشکل جدی نیست. عواملی از جمله استرس و شرایط پیش زمینه ای هم می توانند منجر به هر دو / یکی از این علائم شوند.

پیشگیری

جلوگیری از حالت تهوع، استفراغ یا اسهال امکان پذیر نیست. اما رعایت نکات زیر می تواند تا حدودی موثر باشد:

وعده های غذایی سبک تری را انتخاب کنید.
غذاهایی بخورید که راحت تر هضم می شوند.
به مقدار فراوان آب و مایعات بنوشید.
از خوردن یا بوییدن محرک های تهوع خودداری کنید.

درمان استفراغ در دوران بارداری

معمولا اسهال و استفراغ خفیف در دوران بارداری نیازی به درمان تخصصی ندارد. احتمال دارد علائم خود به خود برطرف شوند.

برخی راهکارهای موثر در درمان خانگی عبارتند از:

خوردن غذاهای بدون مزه، مثل نان تست، موز، کراکر و برنج
مصرف مکمل های مخصوص بارداری
بالا بردن تعداد دفعات غذا خوردن
خوردن نان تست یا کراکر هنگام بیدار شدن از خواب، قبل از بیرون آمدن از رختخواب
خوردن میان وعده های سالم مثل آجیل و کراکر به تعداد دفعات زیاد در روز

اگر علائم شما شدید هستند و تاثیر منفی روی کیفیت زندگی روزمره شما گذاشته اند، گزینه های زیر می توانند درمان های بی خطری در دوران بارداری باشند:

ویتامین B6
داکسیلامین
داروهای حاوی ویتامین B6 و داکسیلامین
داروهای ضد تهوع

در مورد اسهال و روش های درمان آن، مشورت با پزشک الزامی است.

چه زمان مراجعه به پزشک ضروری است؟

بصورت کلی بهتر است برای هر گونه اسهال، درد کمر و افزایش ترشحات واژینال به پزشک مراجعه کرد.

اسهال یا استفراغ شدید یا طولانی مدت (بیش از چند روز) در خانم های باردار نیاز به بررسی دقیق توسط پزشک دارد.

مراجعه به پزشک هنگام مشاهده علائم دهیدراتاسیون هم ضروری است. برخی از این علائم عبارتند از:

سرگیجه یا غش موقع بلند شدن
کاهش حجم و تیره شدن رنگ ادرار
احتباس ادراری
ضربان قلب کوبشی
ناتوانی در حفظ مایعات

در صورت مشاهده هر نوع تغییر فیزیکی یا نگرانی در مورد سلامت به پزشک مراجعه کنید.

جمع بندی

اسهال و استفراغ در دوران بارداری رایج هستند. بخصوص طی سه ماهه اول بارداری!

اسهال و استفراغ، هر دو می توانند منجر به عوارض زیادی شوند. خانم های باردار می بایست در مورد اسهال و استفراغ شدید تحت مراقبت های فوری قرار گیرند.

ممکن است پزشک برای جلوگیری و درمان این عارضه مصرف مکمل های خوراکی، تغییرات رژیم غذایی، دارو یا ترکیبی از همه موارد را پیشنهاد کند.

دستگاه گوارش رفلاکس معده / ترش کردن زنان / زایمان / بارداری