در دوره یائسگی چه اتفاقی می افتد؟

دوران یائسگی یک تحول طبیعی است. در این مطلب علاوه بر بررسی یائسگی زودرس به معرفی علائم و نشانه ها و راه درمان و علت آن پرداخته شده است.

یائسگی، انتقال به دوره جدیدی از زندگی است. این دوره با اتمام چرخه های قاعدگی آغاز می شود. یائسگی یک مشکل جسمی و سلامتی نیست و حتی برخی افراد آن را دوره رهایی می دانند. با این وجود، تغییرات هورمونی و دیگر ویژگی های این دوره می توانند ناراحتی هایی را به همراه داشته باشند.

دوران یائسگی در کشورهای پیشرفته معمولا در سنین ۴۰ تا ۵۸ سالگی (میانگین ۵۱ سالگی) شروع می شود. در برخی افراد، این دوره به خاطر مشکلات جسمی یا درمان هایی مثل برداشتن تخمدان ها، زودتر آغاز می شود.

بسیاری از زنان در طول دوران یائسگی علائم جسمانی نظیر گرگرفتگی، تعریق شبانه، خشکی واژن و کاهش تمایلات جنسی را تجربه می کنند. یائسگی می تواند منجر به اضطراب، تغییرات خلق و خو و کاهش تمایلات جنسی هم بشود.

این علائم می توانند قبل از پایان یائسگی بروز کنند و تا چند سال تداوم داشته باشند. تاثیرشان روی کیفیت زندگی فرد هم می تواند خفیف تا شدید باشد. اما راه هایی برای مدیریت این علائم وجود دارد.

تجربه هر فرد از دوران یائسگی متفاوت است. بسیاری از افراد در طول این دوره و بعد از آن، زندگی فعالی دارند و برخی دیگر هم از اینکه دیگر با قاعدگی و کنترل بارداری درگیر نخواهند بود، راضی هستند.

داشتن رژیم غذایی سالم و تمرینات ورزشی منظم به افراد کمک می کند احساس بهتری داشته باشند و سلامت کلی شان را در بلندمدت تقویت کنند. برنامه های درمانی و حمایتی هم برای کسانی که علائم یائسگی را تجربه می کنند، وجود دارد.

در این مقاله درباره همه جنبه های دوران یائسگی صحبت خواهیم کرد.

 

یائسگی چیست؟

یائسگی دوره ای از زندگی است که بعد از اتمام چرخه های قاعدگی رخ می دهد. تجربه هر فرد از دوران یائسگی متفاوت است.

یائسگی می تواند چند سال طول بکشد و سه مرحله دارد:

پیش از یائسگی یا پری منوپوز – مرحله انتقالی که قبل از یائسگی شروع می شود و دوازده ماه بعد از آخرین پریود را شامل می شود.

یائسگی یا منوپوز – این مرحله دوازده ماه بعد از آخرین پریود یا زمانی که پریود شدن به دلایل پزشکی (مثل برداشتن تخمدان) قطع شده باشد، آغاز می شود.

پس از یائسگی یا پست منوپوز – این مرحله شامل سال های بعد از یائسگی می شود اما فهم اینکه یائسگی کی تمام می شود و دوره پس از یائسگی کی شروع می شود، کمی دشوار است.

 

نشانه ها و علائم یائسگی

حوالی یائسگی، تغییرات جسمی و روانی مختلفی رخ می دهد و اینها منجر به بروز علائم می شوند. برخی از این علائم قبل از دوران یائسگی ظاهر می شوند و برخی از آنها بعد از یائسگی هم باقی می مانند.

تغییراتی که در دوره های پیش از یائسگی و یائسگی ظاهر می شوند، عبارتند از:

کاهش باروری

هرچه زنان به پایان دوره باروری نزدیک می شوند (قبل از شروع یائسگی)، سطح استروژن شروع به افت می کند. همین مسئله شانس باردار شدن را کم می کند.

قاعدگی نامنظم

اولین نشانه نزدیک شدن به دوران یائسگی کاهش نظم زمانی پریودها است. ممکن است فواصل پریودها بیشتر یا کمتر شوند و سنگین تر یا سبک تر بشوند.

هر کسی که درباره تغییرات دوران یائسگی نگران است، باید به پزشک مراجعه کند چون این تغییرات می توانند نشانه بارداری یا مشکلات جسمانی دیگر باشند.

 

ناراحتی یا خشکی واژن

خارش، احساس ناراحتی یا خشکی واژن ممکن است از دوره پیش از یائسگی آغاز بشود و تا یائسگی ادامه داشته باشد. افرادی که این علائم را دارند، احتمالا در حین رابطه واژینال احساس سایش و ناراحتی خواهند داشت. همچنین اگر پوست خراش بردارد، این وضعیت احتمال بروز عفونت را افزایش می دهد.

آتروفی واژینال که شامل نازکی، خشکی و التهاب دیواره واژن است هم ممکن است در یائسگی رخ بدهد. 

مرطوب کننده ها، روان کننده ها و داروها می توانند خشکی واژن و مشکلات ناشی از آن برطرف کنند.

مشاهده و خرید محصولات روان کننده سایت اویرو

 

گرگرفتگی

گرگرفتگی در حوالی دوران یائسگی بسیار رایج است. این وضعیت باعث می شود فرد در نیمه بالای بدنش احساس گرمای ناگهانی کند. این حس از صورت، گردن یا قفسه سینه آغاز می شود و به سمت بالا یا پایین ادامه می یابد.

گرگرفتگی می تواند همراه با موارد زیر باشد:

• تعریق
• شکل گیری لکه های قرمز روی پوست

برخی افراد تعریق شبانه و احساس سرما یا لزر را هم در کنار یا به جای گرگرفتگی تجربه می کنند.

گرگرفتگی معمولا در سال اول بعد از اتمام قاعدگی رخ می دهد اما ممکن است تا ۱۴ سال بعد از یائسگی هم ادامه داشته باشد.

 

اختلالات خواب

مشکلات خواب هم یکی دیگر از عوارض دوران یائسگی است و ممکن است ریشه در موارد زیر داشته باشد:

• اضطراب
• تعریق شبانه
• تکرر ادرار

ورزش منظم و اجتناب از وعده های سنگین قبل از خواب به مدیریت چنین عوارضی کمک می کند. اگر این عوارض تداوم داشتند، بهتر است پزشک خود را مطلع کنید.

 

تغییرات احساسی

افسردگی، اضطراب و کم حوصلگی در یائسگی رایج هستند. تجربه تحریک پذیری و گریه های ناگهانی هم در یائسگی غیرعادی نیست.

تغییرات هورمونی و اختلالات خواب هم می توانند با این مشکلات مرتبط باشند. ضمنا احساسات فرد نسبت به یائسگی هم می تواند تاثیرگذار باشد. برای مثال، پریشانی ناشی از کاهش میل جنسی یا پایان باروری می تواند به افسردگی دوران یائسگی بیانجامد.

اگرچه احساس ناراحتی، تحریک پذیری یا خستگی در یائسگی رایج هستند اما لزوما نشانه افسردگی نیستند. با این وجود، افرادی که به مدت دو هفته یا بیشتر کم حوصله باشند باید به پزشک مراجعه کنند تا بتواند بهترین اقدامات را پیشنهاد کند.

همه افرادی که در زمینه خواب یا تغییرات مربوط به یائسگی نگران هستند، باید با پزشک خود مشورت کنند. 

مقاله ای در سال ۲۰۱۸ منتشر شد که ارتباط بین یائسگی و خودکشی را نشان می داد. همه افرادی که افکار مربوط به خودکشی دارند، باید از مشاور یا متخصصان بهداشت کمک بگیرند. خطوط مشاوره سازمان بهزیستی هم در این زمینه به شما کمک می کنند.

 

مشکل تمرکز و یادگیری

دو سوم زنان در دوره نزدیک به یائسگی، در زمینه حافظه و تمرکز با مشکل مواجه می شوند.

فعال بودن از لحاظ جسمی و ذهنی، داشتن رژیم غذایی سالم و حفظ فعالیت های اجتماعی می تواند به رفع این مشکلات کمک کند. مثلا پیدا کردن سرگرمی های جدید، پیوستن به گروه ها یا فعالیت های محلی می تواند به این افراد کمک کند.

 

تغییرات جسمی

در حوالی دوران یائسگی ممکن است تغییرات جسمی مختلفی رخ بدهد.

افراد ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

• تجمع چربی اطراف شکم
• افزایش وزن
• تغییر در رنگ، بافت و حجم مو
• کاهش سایز و افزایش حساسیت پستان
• بی اختیاری ادراری

اما ارتباط بین این تغییرات و یائسگی همیشه واضح نیست. برخی از این علائم می توانند همزمان با یائسگی اما به صورت مستقل ظاهر شوند و سن و سبک زندگی هم می توانند موثر باشند.

بیشتر بخوانید:

چرا خانم ها در دوران یائسگی دچار اضافه وزن می شوند؟

 

افزایش خطر ابتلا به برخی بیماری ها

به نظر می رسد بعد از یائسگی خطر ابتلا به برخی بیماری ها افزایش می یابد. یائسگی به طور مستقیم باعث این بیماری ها نمی شود اما تغییرات هورمونی ناشی از آن می توانند موثر باشند.

پوکی استخوان: در این بیماری بلندمدت، استحکام و تراکم استخوان ها کاهش می یابد. پزشکان معمولا مکمل های ویتامین D و مصرف غذاهای سرشار از کلسیم را برای حفظ استحکام استخوان ها تجویز می کنند.

بیماری های قلب و عروقی: به گفته انجمن قلب امریکا، اگرچه کاهش استروژن ناشی از یائسگی می تواند خطر بیماری های قلبی عروقی را افزایش بدهد اما هورمون درمانی این خطر را کمتر نمی کند.

سرطان سینه: احتمال بروز برخی از انواع سرطان سینه بعد از یائسگی بیشتر است. یائسگی منجر به سرطان سینه نمی شود اما به نظر می رسد تغییرات هورمونی همراه آن، خطر ابتلا را افزایش می دهد.

در نزدیکی دوران یائسگی تغییرات پوستی هم رخ می دهند.

 

گرایش های جنسی و یائسگی

اکثر اطلاعات مربوط به یائسگی، تجربیات زنان دگرجنسگرا و هم‌سوجنسی را هم توصیف می کنند. یائسگی می تواند روی هر کسی که با تخمدان متولد شده باشد، تاثیر بگذارد.

فردی که جنسیتش را به مرد تغییر داده باشد اما تخمدان هایش را نگه داشته باشد، بعد از توقف تولید تخمک توسط تخمدان ها احتمالا یائسگی را تجربه می کند.

اگر فرد در فرایند تغییر جنسیت از مکمل های تستسترون استفاده کند، احتمالا در آینده علائم یائسگی را تجربه خواهد کرد. وقتی فرد برای برداشتن تخمدان ها تحت عمل جراحی قرار می گیرد هم احتمال بروز علائم یائسگی وجود دارد.

اگر فرایند تغییر جنسیت شامل هر کدام از این موارد باشد، علائم یائسگی فرد مشابه علائم زنان هم‌سوجنس خواهد بود.

با این وجود ممکن است افراد تراجنسی با مشکلات بیشتری مواجه شوند (بسته به نحوه عملکرد تیم پزشکی). خیلی مهم است که افراد تراجنسی به متخصصانی دسترسی داشته باشند که نیازهایشان را بشناسند و بتوانند به درستی به آنها پاسخ بدهند.

 

 

راه درمان

یائسگی نه یک مشکل جسمی بلکه یک دوره انتقال طبیعی است. با این حال می تواند با تغییرات جسمی و روانی ناخواسته ای همراه شود.

همه افرادی که درباره این تغییرات نگران هستند، باید مشاوره پزشکی دریافت کنند. پزشک ممکن است یک یا چند مورد زیر را توصیه کند:

 

هورمون درمانی

این روش درمان یائسگی با ارائه مکمل های استروژن و نوع مصنوعی هورمون پروژسترون به متعادل شدن سطح هورمون ها کمک می کند.

هورمون درمانی اشکال مختلفی از جمله چسب های پوستی و کرم های موضعی دارد. این روش می تواند احتمال بروز گرگرفتگی و سایر علائم یائسگی را کاهش بدهد.

با این وجود، استفاده از آن هم می تواند خطر بروز برخی بیماری ها و مشکلات جسمی را بیشتر کند.

افرادی که عوامل خطر یا سابقه فردی و خانوادگی بیماری های زیر را دارند، نباید از هورمون درمانی استفاده کنند:

• بیماری قلبی
• لخته خون
• سطح بالای تری گلیسیرید در خون
• بیماری کیسه صفرا
• بیماری کبد
• سکته
• سرطان سینه

خیلی مهم است قبل از انتخاب روش درمان، درباره مزایا و خطرات هورمون درمانی با پزشک صحبت کنید.

سایر درمان ها

ممکن است روش های زیر هم برای بهبود علائم موثر باشند:

• ژل ها و سایر محصولات بدون نسخه برای خشکی واژن
• قرص ها و کرم های تجویزی برای خشکی واژن
• قرص های پیشگیری هورمونی با دوز پایین برای گرگرفتگی، خشکی واژن و تغییرات خلق و خو
• قرص های ضد افسردگی با دوز پایین برای گرگرفتگی (حتی برای کسانی که افسردگی ندارند)

 

توصیه هایی در خصوص سبک زندگی

رعایت نکات زیر مدیریت چالش های یائسگی را ساده تر می کند:

• ورزش منظم
• تمرینات ریلکسیشن و تنفس عمیق
• داشتن رژیم غذایی سالم سرشار از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل
• ترک سیگار و اجتناب از دود سیگار
• دریافت مشاوره برای اضطراب، تغییرات خلق و خو و مشکلات رابطه
• ایجاد عادات خواب سالم و استراحت کافی
• انجام تمرینات ورزشی کگل برای تقویت کف لگن
• صحبت کردن با دوستان و خانواده درباره تجربه یائسگی
• تجربیات جدید در زمینه رابطه جنسی با شریک زندگی
• عضویت در گروه های اجتماعی، کارهای داوطلبانه یا سرگرمی های جدید

 

فعالیت های جنسی خود را حفظ کنید

یائسگی می تواند میل جنسی فرد را کاهش بدهد و منجر به خشکی واژن بشود اما نیاز به پیروی از روش های پیشگیری از بارداری را هم برطرف می کند. این ویژگی، رابطه جنسی را برای برخی افراد لذت بخش تر می کند.

رابطه جنسی می تواند جریان خون در ناحیه واژینال را افزایش بدهد و این بافت را سالم نگه دارد.

نکات زیر به حفظ سلامت و فعالیت جنسی در دوره یائسگی کمک می کنند:

• از نظر جسمانی فعال باشید.
• از محصولات دخانی، مواد مخدر و الکل دوری کنید.
• برای تحریک جنسی زمان کافی اختصاص دهید. (اینکار به افزایش رطوبت واژن کمک می کند).
• برای تقویت کف لگن تمرینات کگل انجام دهید.
• از شست و شوی واژن و نواحی اطراف آن با صابون های قوی خودداری کنید. (چون سوزش را تشدید می کنند).

علاوه بر اینها، علائم یائسگی به برخی افراد کمک می کند اشکال رضایت بخشی از رابطه جنسی را کشف کنند که واژن را چندان یا به هیچ وجه درگیر نمی کند.

اگرچه زنان بعد از شروع یائسگی دیگر باردار نمی شوند، اما همچنان باید برای دخول از محصولات مراقبتی استفاده کنند تا از خودشان در برابر عفونت های مراقبتی مراقبت کنند.

گاهی اوقات، شریک های جنسی با هم پیر می شوند (و با هم یائسگی را تجربه می کنند). به همین خاطر ممکن است کاهش میل جنسی را تجربه کنند. صحبت کردن درباره نگرانی ها به هر دو طرف کمک می کند احساس بهتری داشته باشند و اشکال جدید رابطه را کشف کنند.

همچنین بخوانید:

میل جنسی کم و روش افزایش آن

علت

یائسگی مرحله ای از زندگی است نه یک بیماری. اکثر زنان در میانسالی، یائسگی طبیعی را تجربه می کنند. اما جراحی و سایر عوامل می تواند شروع یائسگی را جلو بیاندازد.

یائسگی طبیعی

زنان از بلوغ تا یائسگی قدرت بارور شدن را دارند.

با نزدیک شدن به یائسگی، سطح هورمون های استروژن و پروژسترون در بدن کاهش می یابد چون دیگر برای باروری ضروری نیستند. این تغییرات منجر به یائسگی می شود.

 

جراحی و درمان

اگر فرد برای برداشتن تخمدان هایش تحت عمل جراحی قرار بگیرد، یائسگی را تجربه خواهد کرد. اگر این اتفاق قبل از میانسالی رخ بدهد، پزشکان از آن با عنوان «یائسگی زودهنگام» یاد می کنند.

پزشک ممکن است برای کاهش برخی علائم، هورمون درمانی را پیشنهاد کند اما مثل همیشه قبل از تصمیم گیری، باید درباره خطرات و مزایای احتمالی بحث کنید.

برخی روش های درمانی مثل شیمی درمانی و پرتودرمانی ممکن است باعث توقف کارکرد تخمدان ها به طور موقت یا دائمی بشوند. احتمال بروز این اتفاق به سن فرد، نوع و محل درمان بستگی دارد.

علائم فردی که یائسگی را در نتیجه درمان های بالینی تجربه می کند، مشابه علائم یائسگی طبیعی خواهد بود. اما ممکن است علائم ناگهانی تر باشند چون تغییر فیزیکی ناگهانی تر رخ داده است.

از دست دادن زودهنگام باروری می تواند باعث ایجاد حس ناراحتی و افسردگی در فرد بشود. برخی افراد تصمیم می گیرند قبل از شروع این درمان ها، روش هایی مثل فریز کردن تخمک برای فرزندآوری در آینده را امتحان کنند. گاهی اوقات مشاوره در این زمینه نیز در دسترس است.

همچنین مهم است مسائل سلامتی مربوطه را با پزشک مطرح کنید چون افرادی که یائسگی زودهنگام را تجربه می کنند، بیشتر در معرض بیماری های قلبی و پوکی استخوان قرار دارند.

 

یائسگی زودرس

برخی افراد به دلایل دیگر به جز مداخلات درمانی، یائسگی را زودتر از بقیه تجربه می کنند.

پزشکان یائسگی را زمانی «زودرس» در نظر می گیرند که قبل از سن ۴۰ سالگی رخ بدهد و وقتی «زودهنگام» در نظر می گیرند که بین سنین ۴۰ تا ۴۵ سالگی رخ بدهد. یائسگی زودهنگام در پنج درصد از زنان دیده می شود.

گاهی اوقات، یائسگی زودهنگام در اثر موارد زیر رخ می دهد:

• مشکل ژنتیکی که روی کروموزوم ها تاثیر می گذارد؛ مثل سندروم ترنر
• بیماری خودایمنی
• در موارد نادر، عفونت هایی مثل سل، مالاریا یا اوریون

همه افرادی که الگوی قاعدگی شان قبل از سن ۴۵ سالگی تغییر کند، باید با پزشک مشورت کنند.

 

تشخیص

قاعدگی یک بیماری نیست اما مراجعه به پزشک بعد از پایان چرخه های قاعدگی برای بسیاری افراد مفید است.

پزشک با پرسیدن چند سوال تشخیص می دهد علت این تغییرات دوره پیش از یائسگی است یا دوره یائسگی. همچنین ممکن است سطح هورمون ها، خون و ادرار را آزمایش کنند تا احتمال سایر بیماری ها رد بشود. البته بدون آزمایش هم می تواند شروع یائسگی را به طور قطعی تایید کرد.

 

خلاصه

برای بسیاری از افراد، یائسگی تنها تحول دوران میانسالی نیست. بلکه تغییرات روابط، کار یا زندگی شخصی (مثل جدایی از فرزندان) هم تاثیر بسزایی دارد. وقتی بیشتر از یکی از این تغییرات در بازه زمانی کوتاه رخ بدهند، حس سردرگمی ایجاد خواهد شد.

با این وجود بسیاری از افراد در دوره یائسگی، زندگی فعال و سالمی دارند و میانسالی می تواند شروع فصل جدیدی از زندگی برایشان باشد.

 

آیا مردان هم یائسگی را تجربه می کنند؟

نه کاملا؛ روند طبیعی افزایش سن برای افرادی که اندام های جنسی مردانه دارند، شامل کاهش تدریجی سطح تستسترون در طول عمرشان است. یائسگی برای کسانی که تخمدان دارند شامل دوره کوتاهی است که تولید استروژن و پروستروژن به شدت افت می کند. این وضعیت ممکن است علائم ناخواسته ای که در این مطلب خواندید را در پی داشته باشد.